COVID-19 đã quật ngã hãng xe ôtô lớn nhất thế giới

Giữa tháng 8, tập đoàn Toyota Motor phát thông báo về việc điều chỉnh kế hoạch sản xuất tại Nhật Bản do thiếu nguồn cung linh kiện, buộc hãng phải cắt giảm 40% sản lượng trong tháng 9.

Đây là kết quả đến từ sự lan rộng của biến thể Delta tại Đông Nam Á khiến các bên cung ứng của Toyota trong khu vực phải ngừng sản xuất, dẫn đến thiếu hụt linh kiện và phụ tùng, Bloomberg đưa tin.

Giám đốc mua sắm (quản lý nguồn cung) Kazunari Kumakura của Toyota Motor, trả lời phỏng vấn cho biết việc nhà máy của các đối tác bị đóng cửa vì các ca nhiễm SARS-CoV-2 làm chuỗi cung ứng bị đứt gãy nhanh chóng.

Trong đó, một số nhà máy ở Malaysia đóng vai trò cung cấp chip bán dẫn, còn một đơn vị tại Hải Dương là một trong các nhà sản xuất dây dẫn điện lớn nhất tại Việt Nam. Đây là các thành phần thiết yếu để những tính năng điện, điện tử trên ôtô có thể kết nối và vận hành.

Trao đổi với Bloomberg hồi tháng 8, ông Kumakura từ chối bình luận chi tiết về tình trạng thiếu phụ tùng của Toyota, nhưng đại diện của Toyota lưu ý rằng chuỗi cung ứng ở Việt Nam và Malaysia bị ảnh hưởng đặc biệt.

Thực tế, từ tháng 7 Toyota đã bắt đầu xem xét và đánh giá tình hình hoạt động của các nhà cung ứng linh kiện ở Đông Nam Á. Lúc này, biến thể Delta tiếp tục lây lan phức tạp và ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế của nhiều quốc gia trong khu vực.

Tuy nhiên, lượng linh kiện và phụ tùng dự trữ của Toyota không đủ đảm bảo cho hoạt động sản xuất diễn ra như kế hoạch đề ra. Điều này khiến hãng ôtô hàng đầu thế giới buộc phải tạm ngưng hoạt động nhiều dây chuyền lắp ráp ở Nhật Bản trong tháng 9.

Toyota cho biết khoảng 27 dây chuyền trong 14 nhà máy ở Nhật Bản bị ảnh hưởng, tác động đến các mẫu xe quan trọng như RAV4, Corolla, Prius, Camry và Lexus RX.

Trước đó vào cuối tháng 7, 3 nhà máy Toyota tại Thái Lan đã phải tạm ngừng hoạt động vài ngày. Lý do cũng là các đối tác cung ứng không thể sản xuất vì dịch Covid-19, dẫn đến thiếu linh kiện, phụ tùng.

Xét rộng hơn ở khu vực châu Á, nhiều hãng xe cũng đang gặp khó khăn tương tự Toyota và không tránh khỏi tình thế phải thu hẹp sản xuất. Tại Nhật Bản, Suzuki Motor thông báo sẽ cắt giảm 20% sản lượng xe nội địa trong tháng 9.

Maruti Suzuki India, nhà sản xuất ôtô lớn nhất ở Ấn Độ, cho biết công suất hoạt động trong tháng cuối cùng của quý III có thể thấp hơn 40% so với thông thường. Trong khi đó, Tata Motors tuần trước đổ lỗi cho các đợt ngừng sản xuất gần đây ở Đông Á do Covid-19 khiến tình hình của chuỗi cung ứng trở nên tồi tệ hơn.

Howard Yu, giáo sư tại Viện Phát triển Quản lý tại Thụy Sĩ, nhận định rằng các nhà sản xuất ôtô đã cố gắng tối ưu chi phí sản xuất bằng cách tinh gọn khâu dự trữ và mở rộng chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, sự bùng nổ của biến thể Delta cho thấy hệ thống này dễ bị ảnh hưởng bởi những cú sốc từ bên ngoài.

Trong thập kỷ qua, các hãng ôtô Nhật Bản đã đầu tư rất nhiều vào Đông Nam Á với ưu thế nhân công giá rẻ. ASEAN được xem là khu vực hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất tại Trung Quốc, trong bối cảnh đất nước tỷ dân xảy ra căng thẳng thương mại với Mỹ.

Thái Lan là nơi đặt nhiều nhà máy quan trọng của Toyota, Mitsubishi, Honda và Nissan. Trong khi đó, chỉ riêng Toyota đã có hơn 400 đơn vị cung cấp linh phụ kiện hoạt động ở Malaysia và Việt Nam, theo dữ liệu thống kê của Bloomberg.

Việt Nam là một trong các nguồn cung cấp dây điện lớn nhất của Toyota. Còn Malaysia vài năm qua nổi lên như một trung tâm lớn về gia công đóng gói và hoàn thiện chip. Dù vậy, công đoạn cuối này ít sinh lời nhất trong quy trình sản xuất chất bán dẫn.

Mặc dù đang trải qua giai đoạn khó khăn, tín hiệu lạc quan đã quay trở lại với hãng xe Nhật Bản. Toyota cho biết sẽ khôi phục lại sản lượng bình thường trong tháng 10.

Nguồn tin của Bloomberg cho biết nhà máy cung ứng dây điện cho Toyota tại Hải Dương đã hoạt động trở lại vào tuần thứ 2 của tháng 8 sau khi phải đóng cửa vì có ca nhiễm Covid-19. Song song đó, các bên sản xuất chip ở Malaysia cũng trở lại hoạt động bình thường vào tuần trước.

Trả lời về khả năng Toyota và các nhà sản xuất khác tiến hành điều chỉnh hệ thống sản xuất, chuyên gia phân tích Tatsuo Yoshida của Bloomberg Intelligence cho rằng đợt bùng phát biến chủng Delta ở Đông Nam Á diễn ra trong thời gian tương đối ngắn nên việc xây dựng lại chuỗi cung ứng có thể khó xảy ra.

Để tìm kiếm nguồn cung ứng đơn lẻ và đa dạng hóa chuỗi cung ứng đòi hỏi nhiều thời gian và tiền bạc. Trong khi đó, các trung tâm sản xuất đã được xây dựng và vận hành ổn định ở Đông Nam Á.

Tuy nhiên, Toyota sẽ cần xem xét lại cách phân bổ sản xuất và tính đến nhiều rủi ro để không rơi vào tình thế bị động như vừa qua, ông Kazunari Kumakura, giám đốc mua sắm của hãng xe Nhật Bản chia sẻ.

Giáo sư Howard Yu cũng cho rằng nhà sản xuất nên tính đến sự cân bằng giữ hiệu quả sản xuất và khả năng phục hồi khi có biến động. Không chỉ Toyota mà các nhà sản xuất khác cũng cần chú trọng hơn vào khả năng xử lý các khủng hoảng ảnh hưởng đến hệ thống sản xuất.