Ngày 16/12, phiến quân Taliban tấn công vào Trường Công lập và Cao đẳng Quân sự ở Peshawar, Pakistan. Ít nhất 145 người đã thiệt mạng, hơn 100 người trong số đó là trẻ em. Những người sống sót kể lại rằng những tay súng đi từ đứa trẻ này đến đứa trẻ khác và bắn chúng.
Trong khi phiến quân Taliban ở Pakistan đã từng nhắm vào trẻ em trong quá khứ, và có nhiều lần giết hại dân thường, thì vụ tấn công này là tồi tệ hơn rất nhiều so với bất cứ điều gì chúng từng làm trước đó.
Và thật khó để không thắc mắc: Tại sao? Tại sao bọn khủng bố ại thực hiện một cuộc tấn công chưa từng có như vậy, và tại sao chúng lại quyết định giết hại hơn 100 trẻ em trong một ngày duy nhất?
 |
| Những bà mẹ người Pakistan khóc thương những đứa con thiệt mạng của mình |
Không có lời giải thích đơn giản nào. Nhưng, trên cả sự tàn bạo hiện rõ của những kẻ xả súng, có 3 nhân tố có thể đã dẫn đến điều này. Đầu tiên, theo lời giải thích từ chính Taliban, rằng đây là sự trả đũa cho việc Quân đội Pakistan nhắm vào gia đình của chúng. Thứ hai, và có nhiều khả năng chính xác hơn, bọn chúng muốn cho thấy rằng chúng vẫn tồn tại, bất chấp những thất bại nặng nề gần đây trước quân đội Pakistan. Nhưng vẫn còn một nhân tố thứ ba và có thể lại là nhân tố chính: một cuộc tranh giành quyền lực trong nội bộ của chính Taliban.
Hành động trả thù đơn thuần?
Phát ngôn viên của Taliban ở Pakistna (hay còn gọi là Tehrik-i-Taliban Pakistan, hay TTP), tuyên bố rằng vụ thảm sát này được tiến hành như một sự trả thù đối với những chiến dịch nhằm vào gia đình các chiến sĩ Taliban. Hắn nói: “Vì chính phủ nhằm vào gia đình và vợ của chúng tôi, chúng tôi muốn họ phải cảm nhận nỗi đau”.
 |
| Người Pakistan cầu nguyện, tưởng niệm những nạn nhân của vụ xả súng. |
Không may là việc các thành viên gia đình của nhiều tay súng Taliban đã bị giết trong suốt cuộc đụng độ với Quân đội Pakistan là khá chính xác.
Việc Quân đội Pakistan sử dụng máy bay đánh bom hay pháo kích chắc chắn sẽ khiến thương vong xảy ra.
Cũng có khả năng phía Taliban tin rằng Quân đội Pakistan đang nhắm vào gia đình của các thành viên của chúng , mặc dù việc liệu đây có phải là lý do chính hay không vẫn rất khó để xác định.
Con bài thị uy của Taliban?
Hồi tháng 6, Quân đội Pakistan đã tiến hành một chiến dịch tấn công lớn và vẫn đang tiếp diễn chống lại phiến quân Taliban. Pakistan triển khai hàng ngàn lính bộ binh để diệt trừ những phần tử khủng bố đang hoạt động tại khu vực Bắc Waziristan.
Vụ tấn công trường hộc của nhóm khủng bố có thể nhằm mục đích biểu dương sức mạnh đáp trả lại chiến dịch này.
Chiến dịch ở bắc Waziristan tại Pakistan là một bước tiến quan trọng trong việc chống lại Taliban.
Ông Colin Cookman, chuyên gia cấp cao về Nam và Trung Á tại Viện nghiên cứu Hòa bình của Mỹ, cho biết cuộc tấn công trước đó của Quân đội Pakistan đã bị bản địa hóa, giới hạn trong tầm nhìn và mang tính bị động: Quân đội phản ứng theo những cuộc tấn công cụ thể, nhưng không kéo dài nỗ lực chống lại TTP như một nhóm.
Chiến dịch mới này hoàn toàn khác. Nó đã được duy trì trong nhiều tháng và mục tiêu của nó là ngăn chặn những nhóm phiến quân hoạt động ở bắc Waziristan – đó là một bước tiến lớn.
 |
| Quang cảnh đẫm máu bên trong ngôi trường sau vụ xả súng. |
Theo ông Cookman, vụ tấn công trường học là nỗ lực của Taliban nhằm cho thấy rằng quân đội vẫn chưa ngăn cản được chúng thực hiện những vụ khủng bố lớn. Trường học đó được kiểm soát bởi quân đội, và có lẽ là mục tiêu dễ dàng và có liên quan đến quân đội nhất mà TTP có thể tiếp cận.
Giáo sư Paul Staniland của ĐH Chicago đồng ý với điều này, cho rằng vụ tấn công trường học là cách để TTP gửi thông điệp rằng những chiến dịch của quân đội không thể hủy diệt chúng, và chúng vẫn có thể gây mất mát cho quân đội theo cách đau đớn nhất.
Tính chất nghiêm trọng của vụ tấn công, theo cách nghĩ này, có thể phản ánh sự bất an của Taliban – tổ chức này sẽ không cần phải đi xa đến như vậy nếu như chúng không cảm thấy bị coi là yếu đuối. Và, tất nhiên, vụ tấn công cũng cho thấy sự phẫn nộ của bọn khủng bố trước những vụ tấn công của quân đội vào chính hang ổ của chúng.
Tranh giành quyền lực trong nội bộ Taliban?
Trong vài tháng gần đây TTP đã chia thành nhiều bè phái khác nhau. Một vài nhóm ôn hòa đã giảng hòa với chính quyền, theo ông Staniland giải thích, vậy nên những kẻ còn lại đều là những kẻ mang chủ nghĩa cực đoan cốt lõi được chia thành nhiều nhóm khác nhau.
Quá trình này được thúc đẩy khi Maulana Fazlullah, một kẻ ngoại đạo từng là cựu chỉ huy một nhóm phiến quân tại vùng Swat của Pakistan, lên nắm quyền lực vào năm 2013. Hắn là một thủ lĩnh gây chia rẽ, buộc dòng họ Messud hùng mạnh phải ra đi và hình thành một tổ chức mới. của hắn.
 |
| Chiếc quan tài của một em bé Pakistan là nạn nhân của vụ xả súng. |
Những sự tranh giành quyền lực bên trong nội bộ một nhóm khủng bố hay giữa những bè phái thường dẫn đến bạo lực gia tăng, khi mà những thủ lĩnh chiến đấu với nhau để chứng minh quyền lực và tăng thêm uy tín bằng cách thực hiện những vụ tấn công tàn bạo và táo tợn hơn.
Có một vài chứng cứ ủng hộ cho giả thuyết này. Những dự đoán ban đầu cho rằng bè phái của Fazlullah chịu trách nhiệm cho cuộc tấn công trường học. Đó có thể là màn biểu trương sức mạnh để thiết lập sự chi phối cho bè phái của hắn.
Tương tự, tuyên bố của người phát ngôn viên có thể là một nỗ lực đòi quyền thủ lĩnh của TTP bằng cách tuyên bố nhóm khủng bố này là người bảo vệ phụ nữ và trẻ em khỏi quân đội Pakistan.
Tuy nhiên, ông Staniland thể hiện sự hoài nghi với giả thuyết này, cho rằng sẽ là cực kỳ mạo hiểm nếu một bè phái sử dụng cách tấn công như thế này để thiết lập quyền chi phối, vì nó sẽ gần như ngay lập tức khiến quân đội có hành động trả thù mạnh mẽ.
Cuộ tấn công có thể khiến Taliban mất đi sự ủng hộ từ dân chúng mà trước đây chúng có được. Ông Cookman thì nói rằng Fazlullah đã từng đối mặt với sự mất uy tín nghiêm trọng khi ra lệnh ám sát Malala Yousafzai năm 2012. Vụ tấn công trường học cũng như vậy, nhưng là ở trên một qui mô lớn hơn nhiều, và từ đó có thể kích động sự bất bình lớn hơn – ngay cả phiến quân Taliban ở Afghanistan cũng đã chỉ trích vụ tấn công.