Hãi hùng mức độ an toàn của hàng không Indonesia

Hình ảnh chụp hiện trường, cho thấy điểm rơi chiếc ATR 42 của hãng Trigana Air

Tiêu chuẩn an toàn của hàng không Indonesia tồi tệ tới mức vào năm 2007, Liên minh châu Âu (EU) đã cấm cửa toàn bộ các hãng hàng không của nước này. Kể từ đó lệnh cấm đã được nới lỏng và đã có 4 hãng hàng không gồm Garuda Indonesia, Airfast Indonesia Ekspres, Transportasi Antarbenua và Indonesia Air Asia được phép trở lại châu Âu.

Địa hình đặc biệt của Indonesia, với hơn 17.000 hòn đảo lớn nhỏ, là lý do bùng nổ hoạt động đi lại bằng máy bay ở nước này. Người dân ngày càng chuộng việc đi lại bằng máy bay, thay bằng phà. Sự bùng nổ diễn ra quá nhanh khiến cơ quan quản lý không bắt nhịp kịp.

Cùng thời điểm, sự xuất hiện của nhiều hãng hàng không giá rẻ và mức thu nhập của người dân tăng lên cũng đồng nghĩa với việc nhiều người có thể dễ dàng đi máy bay hơn. Theo Ngân hàng thế giới (WB), GDP Indonesia đã tăng 6% hoặc hơn trong vòng 3 năm qua.

Giám đốc điều hành Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế (ICAO) Tony Tyler nói rằng tới năm 2030, Indonesia sẽ là thị trường hàng không lớn nhất thế giới. Khi ấy, sẽ có khoảng 270 triệu hành khách đến, bay đi khỏi Indonesia hoặc di chuyển trong nội địa. Con số này gấp 3 lần kích cỡ thị trường hiện nay.

Tuy nhiên số vụ tai nạn và sự cố cũng tăng nhanh tương tự. Tyler nói rằng an toàn là mối quan ngại lớn nhất trong hoạt động phát triển hàng không Indonesia.

Ông cho biết từ năm 2010 tới nay, mỗi năm Indonesia đều mất ít nhất một chiếc máy bay. Trong Chương trình kiểm tra giám sát an toàn (USOAP) của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), nước này cũng đứng dưới ngưỡng trung bình của thế giới.

Cơ quan hàng không liên bang Mỹ mới hạ Indonesia xuống Cấp 2 trong chương trình Đánh giá an toàn hàng không. Cấp 2 có nghĩa một đất nước thiếu quy định quản lý cần thiết để giám sát các hãng hàng không, khiến họ phải tuân thủ với tiêu chuẩn an toàn tối thiểu của thế giới.

Hoặc cấp độ này cũng có nghĩa cơ quan quản lý hàng không thiếu hiệu quả trong một số khu vực như trình độ kỹ thuật, nhân sự đã qua huấn luyện hoặc quy trình kiểm tra an toàn.

Các chuyên gia chỉ rằng việc một hãng hàng không có 18 lần gặp tai nạn máy bay và sự cố mà vẫn tiếp tục được bay cho thấy rõ ràng công tác quản lý yếu kém ở Indonesia.

Dưới áp lực quốc tế đòi phải cải tổ, Indonesia đã có vài bước sửa sai. Sau vụ rơi một chiếc máy bay quân sự làm 130 người thiệt mạng hồi tháng 6, Tổng thống Indonesia Joko Widodo nói rằng chính quyền sẽ đưa việc kiểm tra ngành hàng không vào danh sách công việc cần ưu tiên xử lý.

Đầu tháng này, nhà chức trách Indonesia cũng hợp tác với chính quyền liên bang Mỹ để thiết lập Nhóm làm việc hàng không, với mục tiêu cải thiện hoạt động vận tải hàng không ở nước này.

"Đó là những dấu hiệu của sự tiến bộ và thay đổi"- Andrew Herdman, lãnh đạo Hiệp hội các hãng hàng không châu Á Thái Bình dương cho biết, nói thêm rằng chính quyền nên đẩy nhanh tốc độ thay đổi.

Ông chỉ ra rằng Indonesia cần đầu tư tốt hơn vào cơ sở hạ tầng, do có nhiều sân bay ở đây thuộc loại nhỏ, thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải, bởi phải hoạt động vượt công suất thiết kế. Ngoài ra, một số sân bay ở các khu vực hẻo lánh, địa hình khó cần được tăng cường khả năng hỗ trợ dẫn đường cho máy bay, bên cạnh những chức năng khác.

Trong khi sự đầu tư để thay đổi có thể tốn kém và khó khăn, đây không phải là điều bất khả thi với các hãng hàng không. Một điểm sáng đáng chú ý là Garuda Airlines.

Năm 2005, Emirsyah Satar đã ngồi ghế giám đốc điều hành Garuda, khi ấy đang đầy nợ và có thành tích an toàn tồi tệ. Ông thay đổi bằng cách thay thế máy bay và lập các lộ trình bay mới.

Năm 2011, công ty lên Sàn giao dịch chứng khoán Jakarta. Năm nay nó xếp thứ 8/100 hãng hàng không số 1 thế giới, theo đánh giá của công ty xếp hạng Skytrax. Đó là sự thay đổi chóng mặt mà mọi hãng hàng không ở Indonesia đều nên học theo.