Viên đá kỳ lạ, định giá tiền tỷ nhưng chủ nhân không bán

Theo báo Tuổi Trẻ, cách đây 11 năm, trong một lần đi dạo, một người đàn ông sống ở ven biển tỉnh Bình Định phát hiện một viên đá có hình dạng và màu sắc đặc biệt, liền đem nó về nhà. Hòn đá đặt trong hộp xốp, nhưng chỉ sau vài ngày đã bắt đầu phát ra mùi hôi tanh, khiến cho gia đình anh đều muốn vứt bỏ nó.

Tình cờ, ông Đào Minh Trí (TP Pleiku, Gia Lai) – một người bạn của gia đình tới nhà chơi. Biết ông Trí thường sưu tầm đá, người bạn kể lại việc nhặt được viên đá lạ có mùi tanh và hỏi ông có muốn mua không. Ông Trí thấy viên đá có màu sắc đẹp nên đồng ý mua lại với giá khoảng 1 triệu đồng.

Sau khi đưa viên đá về nhà, chỉ một thời gian ngắn sau, nó không còn mùi tanh mà bắt đầu tỏa ra hương thơm, mùi này khá giống mùi trầm hương. Mặc dù nhận thấy điều kỳ lạ, nhưng ông Trí không quan tâm lắm đến nó.

Viên đá kỳ lạ được một người dân sống ở ven biển tỉnh Bình Định phát hiện. (Ảnh: Tuổi trẻ)

Chỉ đến khi một người bạn am hiểu về đá quý thông báo cho ông Trí rằng viên đá có thể là Long Diên Hương và sẵn lòng trả 1,5 tỉ đồng để mua nó, mới khiến ông chú ý.

Ông Trí nói: "Tôi không chắc anh ấy nói thật hay đùa, nhưng từ khi tôi mua nó về, tôi không hề có ý định bán đi. Tôi chỉ sưu tầm để thưởng thức nó trong nhà mà thôi".

Kể từ đó, viên đá này trở thành một phần trong bộ sưu tập đá và đá quý của ông Đào Minh Trí, 51 tuổi, cư ngụ tại TP Pleiku, tỉnh Gia Lai.

Trọng lượng của viên đá khoảng 1,2kg, bên ngoài được bao phủ bởi một lớp phấn trắng và có một vài hạt đá nhỏ bám quanh.

Bên trong, nó có màu sắc vàng cam và cấu trúc rắn chắc. Nổi bật là khi đặt gần, có thể ngửi thấy mùi thơm tương tự như mùi của trầm hương.

Khi chiếu đèn vào bên trong viên đá, có thể thấy hiện tượng phát sáng rõ rệt.

Ông Trí đang có kế hoạch đưa viên đá của mình đến một cơ sở kiểm định ở miền Trung để xác định rõ loại đá mà ông đang sở hữu.

Anh Phạm Văn Hoàng, người đam mê sưu tầm đá tại TP Pleiku, cho rằng vì viên đá tỏa mùi thơm giống hương trầm, nên có khả năng đó là Long Diên Hương, một loại vật chất rất quý hiếm.

Long diên hương, còn được gọi là Ambergris trong tiếng Anh, là một loại sáp cứng có nguồn gốc từ ruột của cá nhà táng, loài physeter macrocephalus. Loài cá này tiêu thụ số lượng lớn động vật biển và thường xuyên, các bộ phận khó tiêu hóa như mỏ và lông của con mồi sẽ bị nôn ra ngoài trước khi hoàn tất quá trình tiêu hóa. Khi khối sáp rắn trong long diên hương đạt kích thước quá lớn, nó sẽ được cá nhà táng loại bỏ qua đường miệng.

Long diên hương vẫn là một bí ẩn cho đến khi vào thế kỷ 19, với sự bùng nổ của hoạt động săn cá voi, người ta mới biết được rằng chính cá nhà táng là loài sản xuất ra loại vật chất quý này.

Long diên hương là một loại sáp cứng có nguồn gốc từ ruột của cá nhà táng. (Ảnh: Guardian)

Long diên hương thường được so sánh như là "trầm hương của đại dương", trở thành một trong những thành phần khiến cho giới mộ điệu nước hoa cực kỳ ao ước. Điều này là do bên trong long diên hương tồn tại một chất hóa học đặc biệt, đóng vai trò quan trọng trong việc cố định mùi hương, giúp cho hương thơm của nước hoa được giữ lâu hơn.

Do mùi hương cực kỳ đậm đặc, trước kia long diên hương đã được ứng dụng rộng rãi trong ngành sản xuất nước hoa. Tuy nhiên, ngày nay nguyên liệu này đã dần được thế chỗ bởi các chất tổng hợp và chỉ còn xuất hiện trong một số dòng nước hoa cao cấp.

Không chỉ giúp định hình và duy trì mùi hương lâu dài, long diên hương còn từng được dùng làm gia vị trong ẩm thực và như một chất kích thích tình dục.

Ngoài ra, trong nghiên cứu của Ya-Ching Shen cùng các đồng nghiệp vào năm 2007 mang tên "Biến đổi hóa học và tác dụng sinh học của ambrein, một hợp chất chủ yếu trong long diên hương từ cá nhà táng", đã phát hiện ra rằng long diên hương có khả năng gây độc tế bào có lợi trong việc chống lại một số loại ung thư ở người, bao gồm ung thư gan, đại tràng, phổi và tuyến vú. Bên cạnh đó, long diên hương còn thể hiện hoạt động chống viêm bằng cách ngăn chặn chức năng của bạch cầu trung tính ở người.

Ambrein trong long diên hương có khả năng hạ đường huyết ở người bị tiểu đường do nó thúc đẩy việc tiêu thụ glucose (các chuột trong nghiên cứu đã được tiêm alloxan ở mức độ nhẹ và trung bình). Bên cạnh đó, ambrein đã được chứng minh là có tác dụng giảm đau bằng cách giảm độ nhạy nhiệt hoặc độ nhạy cảm thụ cảm ở người.

Cá nhà táng phân bố ở khắp nơi trên thế giới, nghĩa là long diên hương gần như có thể trôi nổi trên bất cứ đại dương nào hoặc dạt vào bất cứ bờ biển nào. Nhưng chất này thực chất rất hiếm, chỉ được tìm thấy trong chưa đầy 5% xác cá nhà táng.

Các chuyên gia nhận định long diên hương là sản phẩm tạo thành từ quá trình tiêu hóa của cá nhà táng, được dùng làm nguyên liệu trong y học và sản xuất nước hoa cao cấp, với giá có thể lên đến hàng chục tỉ đồng mỗi kilogram.

Điều khiến long diên hương trở nên ngày càng quý giá và khan hiếm là số lượng cá nhà táng sụt giảm mạnh. Hiện tại, số lượng cá nhà táng còn lại trên thế giới chỉ khoảng vài nghìn con sau khi bị con người săn bắt. Các quốc gia trên toàn cầu đang thực hiện các biện pháp bảo vệ cá voi và cơ quan có thẩm quyền khuyến nghị sử dụng các chất tổng hợp làm thay thế cho long diên hương.