Kể từ khi xuất hiện tại Vũ Hán, Trung Quốc vào tháng 12/2019, đến ngày hôm nay, 9 triệu người trên toàn cầu đã nhiễm bệnh, hơn 500.000 người đã thiệt mạng, Covid-19 đã có mặt tại 162 quốc gia và vùng lãnh thổ. Mọi nỗ lực khống chế sự lây lan "như vũ bão" của virus đang trở nên quá mong manh.
Khoảng 35 công ty và tổ chức trên khắp thế giới đang tập hợp lại và chạy đua với thời gian để tạo ra một loại Vaccine ngừa Covid-19, ít nhất 4 trong số đó đã có kết quả và đã thử nghiệm thành công trên động vật. Sản phẩm đầu tiên thuộc quyền sở hữu của Công ty công nghệ sinh học Moderna, Mỹ đã chính thức có kế hoạch thử nghiệm trên người. Không nằm ngoài cuộc đua nghiên cứu chế tạo Vaccine phòng ngừa Covid-19, Việt Nam cũng đã sớm tập trung nhân lực từ những ngày đầu tiên để có thể nhanh chóng đưa ra giải pháp về loại Vaccine này.
 |
| Việt Nam sẽ thử nghiệm Vaccine Covid-19 vào đầu năm 2021. |
Tất cả các vaccine đều làm việc theo nguyên tắc cơ bản như nhau. Virus ở thể yếu được đưa vào cơ thể - đủ để hệ miễn dịch ghi nhận phiên bản thật của virus trong tương lai, thúc đẩy hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể đối với bệnh. Kháng thể khi đó giống như một loại bộ nhớ miễn dịch, đã được khơi gợi một lần, có thể nhanh chóng được huy động trở lại nếu người đó tiếp xúc với virus ở dạng tự nhiên.
Trên thực tế, một số dự án vaccine Covid-19 vẫn sử dụng phương pháp truyền thống, nhưng một số khác đã công bố các công nghệ mới hơn. Những nỗ lực mới nhất của các nhà nghiên cứu đã đem lại những cách tiếp cận hoàn toàn khác biệt. Quan trọng hơn, các hướng đi mới này còn hứa hẹn tìm được loại vaccine phù hợp trong khoảng thời gian ngắn nhất từ trước tới nay.
Với quy trình nghiên cứu thần tốc, dự án vắc-xin “made in Vietnam” phòng virus SARS-CoV-2 được các nhà khoa học của Công ty Vabiotech triển khai với sự tài trợ của Quỹ Đổi mới sáng tạo VinIF (thuộc Tập đoàn Vingroup), đang có triển vọng “về đích” sớm. Dự án càng có ý nghĩa khi thế giới đang đối mặt với nguy cơ của làn sóng COVID-19 thứ 2.
Theo GS Đặng Đức Anh - viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, cho biết Công nghệ mà Vabiotech sử dụng trong sản xuất vắc-xin phòng chống dịch bệnh mà đến nay đã khiến gần 9 triệu người trên toàn thế giới nhiễm, gần 500.000 người tử vong, là công nghệ vector virus thay vì các công nghệ vắc xin bất hoạt hay sống giảm độc lực như truyền thống. Đây là công nghệ mới, đa năng, cho hiệu suất sản xuất cao, không phụ thuộc vào việc nuôi cấy toàn thể tác nhân gây bệnh, phù hợp đối với các vắc-xin đại dịch.
“Nhờ nguồn kinh phí tài trợ, Công ty đã nâng cấp được hệ thống nuôi cấy tế bào Bioreactor vốn đã được trang bị gần 10 năm trước. Model thế hệ mới này thích ứng hơn với công nghệ vector virus mà chúng tôi đang dùng”- TS. Đỗ Tuấn Đạt - Chủ tịch Vabiotech, tiết lộ.
 |
| Các nhà nghiên cứu của Vabiotech đang tiến hành lấy mẫu máu chuột để đánh giá kháng thể đáp ứng miễn dịch sau tiêm |
Được biết, các nhà phát triển Vaccine của Vabiotech đã bắt tay vào nghiên cứu từ khoảng tháng 2-2020 khi Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương phân lập được virus. Nhưng việc chuẩn bị đã được bắt đầu từ trước đó, khi có 4 nhà khoa học trẻ của công ty được đi học tại Đại học Bristol, Anh, nơi hợp tác với viện trong sản xuất Vaccine, trong đó có loại Vaccine này.
Sau đó, ngày 15/5 và 29/5, 2 lô mẫu huyết thanh của 50 con chuột đã tiêm dự tuyển Vaccine Covid-19 lần lượt được gửi sang Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương (VSDTTW) để đánh giá. Bằng việc tiêm so sánh với chính chủng virus hoang dại đã được bất hoạt cho chuột, Viện VSDTTW xác định các mẫu huyết thanh này đã cho đáp ứng kháng thể, trong đó có những mẫu đáp ứng khá cao.
Ở giai đoạn tiếp theo, Vaccine dự tuyển sẽ được phát triển thành Vaccine hoàn chỉnh, ổn định và đủ tiêu chuẩn để sử dụng cho người. Nhóm nghiên cứu cũng sẽ xây dựng quy trình sản xuất thương mại để có thể đáp ứng quy mô sản xuất lên tới hàng triệu, thậm chí là hàng chục triệu liều.
Không sốt ruột trước thông tin nhiều nước đã bắt đầu thử nghiệm Vaccine Covid-19 trên người nhưng các nhà khoa học của Việt Nam cũng đang thực sự chạy đua với thời gian, nhất là trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nguy cơ của làn sóng COVID-19 thứ 2. Theo các nhà nghiên cứu, Việt Nam không đặt mục tiêu dẫn đầu nhưng sẽ đón đầu nhờ kế thừa được các kinh nghiệm của thế giới ứng phó với loại virus rất mới SARS-CoV-2.
"Trong điều kiện hiện nay, chúng tôi hi vọng tối thiểu 4-5 tháng, tối đa 9 tháng nữa chúng tôi có thể thử nghiệm trên động vật một lần nữa trước khi thử nghiệm chính thức trên người. Sau đó cần thêm 2-3 tháng nữa để hoàn thành các giai đoạn sản xuất và có thể đưa vắcxin ra sử dụng chính thức" – TS ĐỖ Tuấn Đạt chia sẻ.
Cũng theo đại diện Vabiotech, dự án lần này không chỉ dừng lại ở việc cho ra đời loại Vaccine mà cả thế giới đang trông đợi, mục tiêu lớn hơn là giúp tăng tính chủ động về Vaccine cho Việt Nam, nhất là các Vaccine đại dịch. Nếu trong tương lai xuất hiện thêm chủng coronavirus mới gây đại dịch ở người, với công nghệ sẵn có trong tay, chỉ cần phân tích phân lập phần gen của chủng virus mới vào là rất nhanh sẽ cho ra đời loại Vaccine mới.
Theo dự đoán, làn sóng Covid-19 thứ 2 sẽ nhanh chóng xuất hiện nếu thế giới không sản xuất ra Vaccine phòng ngừa. Tuy nhiên, trong khi cả thế giới vẫn đang trong tâm dịch thì Việt Nam đã nổi lên như một “ngôi sao” khi đã nhanh chóng ổn định tình hình xã hội, kiểm soát dịch bệnh, làm chủ được công nghệ sản xuất bộ kit test nhanh Covid-19. Có thể nói, Việt Nam đã xuất sắc khi trở thành một điểm sáng của thế giới về phòng chống và kiểm soát dịch bệnh. Với sự chung tay của cả cộng đồng, sự làm việc ngày đêm không quản mệt mỏi của các y bác sĩ cùng đội ngũ những nhà phát triển Vaccine, chúng ta có thể kỳ vọng vào những thắng lợi tiếp theo, trong đó có Vaccine Covid-19 “made in Vietnam”.