Động Người Xưa nằm trên núi đá vôi trong rừng nguyên sinh thuộc Vườn quốc gia (VQG) Cúc Phương, huyện Nho Quan (Ninh Bình). Người Mường bản địa gọi động là hang Đắng (đắng là dơi), vì nơi đây có rất nhiều loài dơi sinh sống.
 |
| Cửa vào hang động Người Xưa. Ảnh: Trần Nghị |
Ông Phạm Phú Cường, cán bộ VQG Cúc Phương cho biết, động Người Xưa được các nhà khảo cổ học khai quật và phát hiện 3 ngôi mộ cổ có 3 bộ xương người hóa thạch, thi hài được chôn trong tư thế nằm co.
Động dài khoảng 300m, được chia làm 3 ngăn, cửa quay về hướng Tây Nam. Trong đó, ngăn ngoài cùng rộng, sáng và thoáng nên được người tiền sử chọn làm nơi sinh sống. Ngăn giữa hẹp, tối, ẩm thấp, là nơi loài dơi sinh. Ngăn trong cùng tối, ẩm có hệ thống nhũ đá rất đẹp.
 |
| 3 ngôi mộ trong hang động. Ảnh: Trần Nghị |
“Từ bìa rừng vào động khoảng 4km, đi bộ trên cây cầu dài hơn 100m đến khu vực núi đá vôi, tiếp đó phải leo hơn 200 bậc đá để đến được cửa động. Cửa động rộng khoảng 10m, cao khoảng 20m. Trong động có nhiều nhũ đá, khi gõ vào phát ra những âm thanh như tiếng cồng, tiếng chiêng của người Mường”, ông Cường cho hay.
 |
| Trong hang được chia thành những vách ngăn. Ảnh: Trần Nghị |
Theo tài liệu của VQG Cúc Phương lưu giữ, động Người Xưa được Viện khảo cổ Việt Nam phối hợp cùng VQG Cúc Phương và các chuyên gia Đức tiến hành khảo cổ, khai quật năm 1966.
Quá trình khai quật, phát hiện nhiều loại rìu đá, dao đá, mũi nhọn xương, vỏ ốc, xương thú... Các nhà khảo cổ kết luận, trong động có người nguyên thủy sinh sống ở đây trong một thời gian dài.
 |
| Các vỏ ốc bám trên đá đã hóa thạch. Ảnh: Trần Nghị |
Đặc biệt, khi khai quật, ở động còn phát hiện 3 ngôi mộ cổ với các bộ xương người đã hóa thạch còn khá nguyên vẹn, cách ngày nay khoảng 7.500 năm.
Thi hài được chôn trong tư thế nằm co ở độ sâu 40cm đến 140cm, xung quanh kè đá hộc, đáy lót đá dăm và rắc thổ hoàng.
Cũng theo tài liệu lưu giữ, các ngôi mộ trong động là cấu trúc mộ cổ lần đầu tiên phát hiện trong các di chỉ thuộc nền văn hóa Hòa Bình, nó giúp chúng ta gợi nhớ lại những ý niệm sơ khai về tín ngưỡng, tôn giáo nguyên thủy.
Các nhà khảo cổ cũng đánh giá thi thể bị trói là tục trói người chết trước khi đem chôn, vì sợ hãi "con ma" trở về làm hại người sống.
 |
| Ở đây cũng đón nhiều đoàn khách đến tham quan. Ảnh: Trần Nghị |
Được biết, trong 3 bộ hài cốt khai quật ở động Người Xưa thì 2 bộ hài cốt đang được lưu giữ tại Bảo tàng Khảo cổ học Việt Nam, 1 bộ đang được bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng Cúc Phương.