Khám phá nét độc đáo quần thể lăng mộ Quận công Nguyễn Thế Lai

Lăng Quận công Nguyễn Thế Lai được xem là một trong những lăng đá cổ kính xứ Kinh Bắc với kiến trúc đá ong độc đáo.

Khám phá nét độc đáo quần thể lăng mộ Quận công Nguyễn Thế Lai ảnh 1

Đá ong nâu là vật liệu chủ đạo trong lăng Quận công Nguyễn Thế Lai tọa lạc tại thôn Hạc Lâm, xã Hương Lâm, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang

Theo tiến sĩ Lê Đình Trọng – Viện Khảo cổ học Việt Nam, vào thế kỷ 17, khi nhà Lê quay trở lại quản lý Thăng Long và đất nước thì một loại hình kiến trúc lăng mộ được phát triển rầm rộ, có mặt ở nhiều nơi. Từ đó, đã đóng góp được rất nhiều giá trị khoa học lịch sử và nghệ thuật điêu khắc cho nền kiến trúc Việt Nam.

Xứ Kinh Bắc nói chung và mảnh đất Hiệp Hòa (Bắc Giang) nói riêng vốn là nơi giàu truyền thống văn hóa, đặc biệt là truyền thống khoa bảng, thi cử, địa linh nhân kiệt.

Từ năm 1554 – 1787, riêng mảnh đất Hà Bắc (nay là Bắc Ninh và Bắc Giang) đã có 199 vị đỗ tiến sĩ làm quan lớn trong triều đình.

Những vị quan đó có công lớn trong việc xây dựng bảo vệ nước nhà. Khi già trở về quê hương được nhà vua ban thưởng nhiều bổng lộc và cho phép lập thành lăng mộ để làm chỗ an nghỉ vĩnh hằng cho mình. Và lăng Quận công Nguyễn Thế Lai tọa lạc tại thôn Hạc Lâm, xã Hương Lâm, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang cũng là một nơi như thế.

Khám phá nét độc đáo quần thể lăng mộ Quận công Nguyễn Thế Lai ảnh 2

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh đối với quần thể di tích lăng đá Quận công Nguyễn Thế Lai

Quận công Nguyễn Thế Lai vốn là người có tiếng thơm ở trong triều đình, công danh vinh hiển. Ông luôn lấy sự nhân nhượng để tiếp đãi với người, lấy ơn huệ để ban cho đời, trừ diệt điều ác, thương xót những người cô quả, làm nhiều điều thiện nên mọi người ai cũng kính nể tôn ông làm hậu thần.

Sinh thời, ông đã lấy tiền ruộng của mình ban cho dân làm ruộng hậu, ruộng thờ cúng nên ông được dân thờ phụng mãi mãi. Khi làm quan tới tuổi già, ông xin về hưu trí ở thôn Hạc Lâm, ông cho thợ đẽo đá, làm lăng.

Văn bia tọa lạc trong đình làng Hạc Lâm dựng từ năm 1766 hiện còn ghi rõ tấm lòng công đức này của tướng công. Bia chép: “Khi làm quan Quận công Nguyễn Thế Lai nổi tiếng là người thanh liêm, hòa kính với mọi người, giàu lòng thương dân, luôn luôn quan tâm đến người dân quê nhà".

Khi đó, thuyên trung hầu Nguyễn Thế Lai đã cấp cho bản xã 300 quan tiền cổ và 3 mẫu ruộng tốt để thu hoa lợi chi dùng việc cung... Trong bia còn ghi rõ việc tế lễ Tứ quý kỳ phúc của dân tiến hành như thế nào và việc sắm lễ và phối hưởng ra sao cùng các nghi thức khác…

Con cháu dòng họ Nguyễn Thế kể lại rằng, trước đây quần thể lăng của Quận công Nguyễn Thế Lai trải rộng khoảng 4-5 sào ruộng. Nhưng biến cố lịch sử khiến diện tích thực tế hiện tại chỉ còn khoảng hơn 300m2. Dù diện tích có bị thu hẹp nhưng quần thể kiến trúc ở khu lăng mộ này vẫn còn giữ được gần như nguyên vẹn với các khối đá ong nâu.

Khám phá nét độc đáo quần thể lăng mộ Quận công Nguyễn Thế Lai ảnh 3

Tượng dũng sĩ được chạm trổ rất tinh xảo với những họa tiết trên quần áo và khuôn mặt đầy thần thái

Dẫn vào khu mộ phần được trổ cửa với hình thức mái vòm cao khoảng trên 1,4m. Trước mộ phần về hướng tây có một ban thờ cao 1,4 m rộng 1,5x1,5m cũng được làm hoàn toàn bằng đá ong nâu.

Phần mộ của lăng Quận công Nguyễn Thế Lai được bao quanh bởi 4 bức tường đá ong nâu với chiều dài 4 cạnh khoảng 15m, bề mặt tường rộng 40-50cm, cao khoảng 2m. Những khối đá ong hình chữ nhật xếp chồng lên nhau được gắn kết bằng loại vữa truyền thống trong vật liệu gắn kết xây dựng các công trình kiến trúc cổ.

Phía trước ban thờ là 2 dũng sĩ cao khoảng 1,5m làm bằng chất liệu đá được tạc hết sức tinh xảo. Tay phải dũng sĩ cầm đao, tay trái để trước ngực thể hiện sự tôn kính với người đã khuất. Từ những họa tiết trên quần áo cho đến chi tiết trên khuôn mặt của 2 pho tượng này đều được chạm trổ hết sức tỉ mỉ và tinh tế.

Đặc biệt hơn nữa, hiện nay dòng họ Nguyễn Thế vẫn còn lưu giữ được 4 đạo sắc phong của triều đình nhà Lê ban cho Quận công Nguyễn Thế Lai năm Quý Mùi (1763).

Sắc phong có dấu đỏ của triều đình, được thể hiện trên nền giấy dó khổ 40x70cm. Hiện trạng của sắc phong dường như vẫn còn nguyên vẹn khi trải qua gần 300 năm thăng trầm của lịch sử.

Nội dung sắc phong thể hiện, trong thời gian cư quan nhậm chức 1763-1775, Quận công Nguyễn Thế Lai 3 lần được triều đình ban tặng chức tước, từ tước Bá đến tước Hầu rồi cao nhất là tước Công. Đặc biệt, năm 1775, ông được phong tặng 2 lần liền vì có công lao thảo Thanh Hoa, Sơn Tây và tuyên hưng đẳng đạo.

Khám phá nét độc đáo quần thể lăng mộ Quận công Nguyễn Thế Lai ảnh 4
Một trong 4 đạo sắc phong triều đình ban tặng cho Quận công Nguyễn Thế Lai

Từ những chức tước đã từng được phong như vậy, Quận công Nguyễn Thế Lai được dự vào hàng Chánh tam phẩm và có rất nhiều bổng lộc và người hầu hạ.

Với những giá trị văn hóa lịch sử của lăng đá Quận công Nguyễn Thế Lai, đầu năm 2019, Phòng Văn hóa và thông tin huyện Hiệp Hòa đã đề nghị Sở Văn hóa thể thao và du lịch tỉnh Bắc Giang xếp hạng di tích này thành di tích cấp tỉnh để quần thể kiến trúc này được quan tâm và bảo tồn đúng mức.

Từ đề nghị này, cuối năm 2019, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh đối với quần thể di tích lăng đá Quận công Nguyễn Thế Lai.  

Bí mật trong mộ cổ Tây An: Số phận nghiệt ngã của chủ nhân

Khám phá ra bí mật về thân thế người bên trong, các chuyên gia không khỏi xót xa trước số phận nghiệt ngã!

Năm 1957, một ngôi mộ cổ ở Tây An, Trung Quốc được mở ra. Cảnh tượng trước mắt khiến các nhà khảo cổ kinh ngạc vì nó khác xa so với những gì sử sách ghi lại. Cấu trúc của ngôi mộ là những hố trục hình chữ nhật đặc trưng. Tuy nhiên điểm đặc biệt là nó sâu hơn so với những ngôi mộ thông thường tới 2 mét.

Nghĩa trang Brompton: Lăng mộ hay cỗ máy thời gian?

Nghĩa trang Brompton ở London là một trong những nơi chôn cất người chết lâu đời nhất nước Anh, trải rộng trên diện tích 16 ha với hàng chục nghìn ngôi mộ

Nổi bật trong số này là một lăng mộ có cấu trúc kỳ lạ, toát lên vẻ bí ẩn, được cho là cỗ máy thời gian.

Bí ẩn quanh lăng mộ

Ngôi mộ cao 6 mét, lớn nhất trong nghĩa trang Brompton thuộc về Hannah Courtoy, một phụ nữ giàu có, địa vị xã hội cao nhưng lập dị, sống vào thế kỷ thứ 19. Bà được thừa hưởng tài sản từ một thương gia lớn tuổi tên là John Courtoy, sau thời gian làm quản gia và có thể là tình nhân của ông ta.

Không hề kết hôn nhưng bà có ba cô con gái và luôn khẳng định chúng là con của Courtoy. Mặc dù, nhiều người nghi ngờ tuyên bố này và cho rằng Hannah là một kẻ đào mỏ, nhưng quan hệ cha con không thể được chứng minh vào thời điểm đó.

Trong suốt cuộc đời của mình, bà Courtoy đã kết bạn với nhiều người khá kỳ quặc. Một trong số này là nhà Ai Cập học, kiêm kiến trúc sư, Joseph Bonomi, người đã truyền cho bà niềm say mê văn hóa Ai Cập sâu sắc.

Nghia trang Brompton: Lang mo hay co may thoi gian?

Lăng mộ của Hannah Courtoy.

Đây cũng là một trong những lý do khiến ngôi mộ của bà được xây dựng theo phong cách Ai Cập, có hình kim tự tháp trên đỉnh. Chính Bonomi và một người đàn ông khác tên là Samuel Alfred Warner đã thiết kế nơi an nghỉ này. Truyền thuyết về lăng mộ cũng bắt nguồn từ hai người này.

Warner là một nhà khoa học được xem là “điên rồ” vào thời đó. Ông ta tuyên bố đã thiết kế các loại vũ khí tiên tiến, chẳng hạn như “trái phá vô hình”, một thiết bị không lớn hơn quả trứng, có thể thả từ khí cầu và được kích nổ từ xa để phá hủy tàu của kẻ thù.

Ngoài ra, ông còn khoe đã chế được một quả bom có thể “dịch chuyển tức thời” trong một khoảng cách ngắn – dạng ngư lôi tâm linh.

Warner được cho là đã thực hiện một cuộc trình diễn các sáng chế của mình ở Eo biển Manche vào năm 1844 và tiếp tục tạo ra loại ngư lôi đi trước thời đại. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, ông chỉ là một kẻ lừa đảo.

Theo lời đồn, trong quá trình nghiên cứu chữ tượng hình và Ai Cập cổ đại, Bonomi đã tìm ra bí mật để du hành thời gian. Ông liên kết với Warner vì nhìn thấy người này có chuyên môn khoa học có thể giúp ông biến điều đó thành hiện thực.

Hai người đã xây dựng ngôi mộ cho Hannah và nghĩa trang là nơi lý tưởng, bảo đảm không ai làm phiền khi họ thực hiện dự án bí mật.

Năm 1849, Hannah Courtoy qua đời. Thi thể của bà được chuyển đến lăng mộ khi nó hoàn thành 5 năm sau đó. Một năm trước khi xong công trình, Warner cũng chết một cách bí ẩn, có tin đồn ông bị giết bởi Bonomi để bảo toàn bí mật kiến trúc này. Ông được chôn cất cách lăng mộ của Courtoy một tảng đá.

Còn Bonomi chết vào năm 1878 và cũng được an nghỉ gần đó. Bia mộ của ông khá lạ kỳ, có khắc hình Anubis, vị thần mình người, đầu chó rừng, liên quan đến cái chết, thuật ướp xác, lăng mộ, nghĩa trang và thế giới bên kia trong văn hóa Ai Cập cổ đại.

Bia được hướng về phía mộ của Courtoy. Sau khi ngôi mộ hoàn thành và cái chết của chủ nhân cùng những người xây dựng nó, các truyền thuyết bắt đầu lan ra.

Ngoài việc hai người đàn ông này đã làm việc ra sao trong dự án lăng mộ bí mật, người ta còn thắc mắc là công trình này mất nhiều thời gian hơn bình thường để hoàn thành và có một số điều kỳ lạ.

Trước tiên, mộ được xây dựng trên mặt đất giữa một ngã tư, nơi được xem là giao thoa giữa hai thực tại, chẳng hạn như thế giới của người sống và người chết. Ngoài thiết kế khác thường, ngôi mộ còn được trang trí các họa tiết bánh xe ở phía dưới cửa, cùng các lỗ tròn lớn trên các bức tường cao, trông giống như một chiếc đồng hồ mặt trời.

Cỗ máy thời gian hay phòng dịch chuyển?

Điều kỳ lạ tiếp theo là không ai tìm thấy sơ đồ và chìa khóa cửa của lăng mộ. Do đó, không có cách nào vào được bên trong. Người ta chỉ biết nơi đây an nghỉ Hannah và hai con gái của bà. Những bí ẩn này đã khởi đầu cho những lời đồn đoán rằng lăng mộ thực ra là một cỗ máy thời gian.

Một trong những người ủng hộ giả thuyết cỗ máy thời gian là nhạc sĩ người Scotland, Drew Mulholland. Vào năm 2003, khi nêu ý tưởng này trên blog của mình, ông đã thu hút sự chú ý của nhạc sĩ người London, Stephen Coates, người mà vào năm 2011 đã đưa ra một giả thuyết kỳ lạ, rằng ngôi mộ thực ra là một căn phòng dịch chuyển tức thời.

Theo Coates, lăng mộ kết nối với 6 nghĩa trang có ý nghĩa lịch sử khác ở London để tạo thành một vòng tròn hoàn hảo được gọi là “Bảy công trình hùng vĩ”.

Ông cho rằng, chúng có thể được sử dụng để “biến hiện” từ nơi này đến nơi khác trên khắp London và lưu ý còn có một lăng mộ thứ tám tương tự tại nghĩa trang Montmartre, ở Paris, Pháp.

Coates nói về suy nghĩ của mình: “Đó là một hệ thống giao thông xung quanh London, nhằm giảm thời gian di chuyển qua những cung đường rộng lớn của đô thị luôn bị tắc nghẽn.

Thực tế lăng mộ là căn phòng dịch chuyển tức thời do Joseph Bonomi thiết kế và người xây dựng là Samuel Alfred Warner”.

Tuy nhiên, khi được hỏi liệu ông có thực sự tin vào điều này hay không, Coates tỏ ra không chắc chắn lắm. Nhưng vào năm 2015, ông và một hậu duệ của Hannah Courtoy, Roy Godson, nói với tờ Independent rằng, họ hy vọng sẽ tìm ra cách để mở cửa lăng mộ.

Lúc đó, những bí mật về quá trình lao động của Warner sẽ được phơi bày. Nhưng từ đó đến nay, lăng mộ vẫn im lìm, chưa được khám phá.

Tất nhiên, không phải ai cũng tin những câu chuyện về cỗ máy thời gian và phòng dịch chuyển tức thời, nhưng hầu hết đều cho rằng đây là một câu chuyện thú vị.  

Trung Quốc khai quật khảo cổ lăng mộ hoành tráng của hoàng đế nhà Hán

Lăng mộ hoành tráng ở Tây An, thủ phủ tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc, được xác định là của Hán Văn Đế Lưu Hằng.

Theo Tân Hoa Xã, lăng mộ nằm ở làng Giang Thôn, ngoại ô phía đông Tây An, được bao quanh bởi hơn 100 ngôi mộ cổ và hố chôn bên ngoài. Việc khai quật đã được thực hiện trong khu vực từ năm 2017, thu thập được nhiều di vật như các bức tượng nhỏ bằng gốm mặc quần áo, nỏ và triện.

Trung Quoc khai quat khao co lang mo hoanh trang cua hoang de nha Han
Trung Quoc khai quat khao co lang mo hoanh trang cua hoang de nha Han-Hinh-2
Khu vực khai quật lăng mộ Hán Văn Đế ở Tây An, Thiểm Tây, Trung Quốc. Ảnh: Xinhua

Có 4 đường dốc dẫn lối vào lăng được đặt dưới lòng đất từ 2 đến 4,5 mét. Lăng mộ dài 74,5 mét và rộng 71,5 mét, với phần móng cách mặt đất từ 27 đến 30 mét. 

Ma Yongying - nhà nghiên cứu của Học viện Khảo cổ Thiểm Tây - cho biết lăng mộ này giống với hai vị hoàng đế Tây Hán khác về cấu trúc và quy mô, với những dấu vết của diễn biến lịch sử.

Trung Quoc khai quat khao co lang mo hoanh trang cua hoang de nha Han-Hinh-3
Khu lăng mộ ở Tây An được xác định là của Hán Văn Đế Lưu Hằng. Ảnh: Xinhua

Có tin đồn rằng lăng mộ của Hán Văn Đế nằm ở một địa điểm gần đó được gọi là Phượng Hoàng Chuỷ, ngay phía bắc của làng Giang Thôn.

Việc phát hiện ra lăng mộ đã chấm dứt tin đồn lâu nay vốn xuất hiện do người ta phát hiện ra một tấm bia đá cổ có dòng chữ ở Phượng Hoàng Chuỷ.

Trung Quoc khai quat khao co lang mo hoanh trang cua hoang de nha Han-Hinh-4
Những bức tượng khai quật được từ lăng mộ Hán Văn Đế ở Tây An, Thiểm Tây, Trung Quốc. Ảnh: Xinhua

Tuy nhiên, các nhà khảo cổ Trung Quốc không tìm thấy bất kỳ dấu hiệu xây dựng nào ở Phượng Hoàng Chuỷ trong quá trình điều tra và kết luận rằng khu vực này chỉ là một vùng hoàng thổ hình thành tự nhiên.

Hán Văn Đế, tên thật là Lưu Hằng, là vị hoàng đế thứ năm của nhà Tây Hán trong lịch sử Trung Quốc, trị vì từ năm 180 đến năm 157 trước Công nguyên, tổng cộng 23 năm. 

Trung Quoc khai quat khao co lang mo hoanh trang cua hoang de nha Han-Hinh-5
Triện khai quật được từ lăng mộ Hán Văn Đế ở Tây An, Thiểm Tây, Trung Quốc. Ảnh: Xinhua

Hán Văn Đế được đánh giá cao trong sử sách Trung Quốc, nổi tiếng là một minh quân, thiết lập và cai trị quốc gia Đại Hán trở nên thái bình thịnh trị sau nhiều năm biến động. Ông nổi tiếng với các biện pháp tiết kiệm, giảm nhẹ hình phạt, tô thuế. Dưới triều đại của Hán Văn Đế, kinh tế của vương triều trở nên thịnh vượng trong khi dân số ngày càng mở rộng.

Trung Quoc khai quat khao co lang mo hoanh trang cua hoang de nha Han-Hinh-6
Những bức tượng khai quật được từ lăng mộ Hán Văn Đế ở Tây An, Thiểm Tây, Trung Quốc. Ảnh: Xinhua

Lăng mộ Hán Văn Đế nằm trong số ba phát hiện khảo cổ lớn được Cục Di sản Văn hóa Quốc gia Trung Quốc công bố tại Bắc Kinh hôm 14.12.

Danh sách cũng bao gồm những tàn tích của một khu dân cư ở Lạc Dương, tỉnh Hà Nam, miền trung Trung Quốc, có từ thời nhà Đường (618-907). Trong thời kỳ đó, các thành phố được phân chia nghiêm ngặt thành các khu dân cư và khu buôn bán bằng các bức tường.

Địa điểm khai quật có chiều dài 533,6 mét và chiều rộng 464,6 mét, phản ánh triết lý truyền thống của Trung Quốc về quy hoạch thành phố và có ý nghĩa to lớn đối với việc nghiên cứu hệ thống chính trị và đời sống xã hội trong triều đại, theo Cục Di sản Văn hóa Quốc gia Trung Quốc.

Trung Quoc khai quat khao co lang mo hoanh trang cua hoang de nha Han-Hinh-7
Bánh răng bằng đồng được khai quật từ lăng mộ Hán Văn Đế. Ảnh: Xinhua

Địa điểm còn lại là một quần thể lăng mộ nằm ở thành phố Vũ Uy, tỉnh Cam Túc, phía tây bắc Trung Quốc, thuộc về hoàng tộc Thổ Dục Hồn, một vương quốc láng giềng của đế chế nhà Đường. Đây là vương quốc hùng mạnh được các bộ lạc du mục người Tiên Ti lập nên tại Kỳ Liên Sơn và thung lũng thượng du Hoàng Hà, tồn tại từ năm 285 đến năm 670.

Địa điểm này sở hữu ngôi mộ được bảo tồn tốt duy nhất của hoàng tộc Thổ Dục Hồn được phát hiện cho đến nay. Hơn 800 cổ vật bao gồm hàng dệt may và các bức tượng nhỏ bằng gốm được tìm thấy trong lăng mộ đã được bảo quản như trong phòng thí nghiệm.

Đọc nhiều nhất

Tin mới