Vì sao người Trung Quốc si mê tôn thờ ngọc bích?

Thời nhà Hán, những quý tộc giàu có nhất Trung Quốc đôi khi được chôn cất trong những bộ quần áo nạm hàng trăm viên ngọc bích, có người mặc áo dệt bằng chỉ vàng. Đó là cách họ thể hiện địa vị xã hội và những viên ngọc bích cũng được cho là giúp bảo vệ thi thể khỏi bị phân huỷ.

Nhiều thế kỷ sau đó, ngọc bích có một sự gắn kết sâu sắc với văn hoá Trung Quốc. "Ngọc bích thường đại diện cho sức khoẻ và sự trường thọ đối với người Trung Quốc," Kent Wong, giám đốc điều hành đồ trang sức cao cấp Châu Đại Phúc (Chow Tai Fook) ở Hong Kong, nói.

Các bộ đồ nạm ngọc bích không còn hợp thời trang nữa, thế nhưng nhu cầu đối với loại ngọc này đã tăng lên sau khi Trung Quốc trở nên giàu có hơn.

Credit Suisse nói hiện có khoảng 109 triệu người thuộc tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc, những người đang nắm trong tay khối bất động sản và tài sản tài chính có trị giá khoảng 7,3 nghìn tỷ USD. Hơn hai triệu người Trung Quốc là triệu phú.

Chỉ nhìn vào số liệu này cũng đủ hiểu vì sao ngày càng có nhiều người Trung Quốc mua những sản phẩm cao cấp như ngọc bích, khiến mặt hàng này tăng trưởng ở mức hai con số trong những năm gần đây. Nhu cầu ngọc bích tăng mạnh chỉ nhờ thị trường Trung Quốc. Những mặt hàng cao cấp nhất có thể còn đắt hơn cả vàng.

Nó có giá trị cao đến nỗi giới tội phạm ở phía nửa bên kia địa cầu cũng bắt đầu phải để ý. Một băng đảng tội phạm ở Anh gần đây đã bị vào tù vì tội ăn cắp các món đồ làm bằng ngọc bích từ những viện bảo tàng và tại một địa điểm bán đấu giá. Những món này được ước tính có trị giá lên đến 79 triệu USD, nếu được đem bán ở thị trường Trung Quốc.

Vì sao ngọc bích lại đắt như vậy?

Ngọc bích thực ra là tên gọi chung của hai chất khác biệt nhưng có bề ngoài giống nhau.

Ngọc đổi màu, vốn chỉ có ở Myanmar, là món được ưa chuộng hơn. Nephrite, vốn đến từ miền tây Trung Quốc thì đã có mặt từ trước ngọc đổi màu rất lâu. Những đồ làm từ nephrite có tuổi đời cao tại Trung Quốc thường được bán đấu giá rất cao.

Nhà bán đấu giá Bonhams tại Hong Kong gần đây đã bán một bộ sưu tập các món đồ cổ làm bằng ngọc bích với giá 23 triệu USD, vốn được làm ra từ thời đồ đá. Đó là một cái giá cao, nhưng người mua chúng không phải là các nhà đầu tư.

"Theo kinh nghiệm của tôi, không ai xem các món đồ ngọc bích của Trung Quốc như là sản phẩm đầu tư. Nó thuộc một mảng mang tính chuyên ngành, có giá trị về học thuật cao trong thị trường sưu tầm", Colin Sheaf, người đứng đầu mảng nghệ thuật châu Á tại Bonhams, nói.

Các nhà đầu tư thường tìm kiếm những thứ thịnh hành hơn. Thường thì đó là những loại trang sức bằng ngọc đổi màu. Những món trang trí nghệ thuật thường rất được ưa chuộng.

Hồi tháng trước, Sotheby's Hong Kong đã bán một món đồ trang trí bằng ngọc đổi màu của Cartier với giá 930 nghìn USD.

Phó chủ tịch của Sotheby's Asia, Quek Chin Yeow, cho rằng có rất nhiều tiềm năng ở phân khúc cao cấp nhất của thị trường, nhưng với điều kiện bạn phải biết mình đang mua gì.

Định giá ngọc bích là một nghệ thuật

Thế nhưng việc tìm ra một ứng viên tiềm năng lại rất khó, bởi vì mỗi một món đồ ngọc bích lại khác nhau và việc định giá nó là cả một nghệ thuật.

Có những phòng thí nghiệm có thể xác định loại chất tạo ra các viên đá này và liệu nó có được xử lý hoá chất hoặc là hàng giả hay không. Thế nhưng không có một bảng giá cho ngọc bích giúp định giá từng ounce như vàng.

Màu sắc thường là điều đầu tiên mà những người mua để ý đến. Ngọc bích nổi tiếng với màu xanh lá cây và độ sáng nó là điều quyết định giá trị của nó.

Nhiều loại ngọc bích khác còn mang theo nhiều màu sắc, từ xanh dương cho tới màu trắng tuyết, vốn đã tăng giá đáng kể trong những năm gần đây.

Người mua còn quan tâm đến kích thước, hình dáng, độ trong, vân và độ tinh xảo. Một chiếc vòng ngọc bích thường là món đầu tư tốt vì nó chỉ có thể được làm từ các vật liệu cao cấp. Cũng giống mọi thứ khác, chất lượng ngọc bích càng cao thì giá càng đắt.

Với ngọc bích, hồ sơ lưu trữ giá cả những lần bán đấu giá trước đó là thước đo tốt nhất.

Món ngọc bích đắt nhất từng được bán là Vòng cổ Hutton-Mdivani. Từng thuộc sở hữu của Barbara Hutton, người thừa kế của nhà Woolworth, chiếc vòng được làm từ 27 viên ngọc đổi màu màu xanh lá cây, đính kèm với kim cương và rubi. Chiếc vòng đeo cổ được bán vào giá 27,4 triệu USD vào năm 2014, cao hơn 6 lần so với giá nó được mua 20 năm trước đó.

Những mảng tối của ngọc bích

Thế nhưng thị trường ngọc bích, vốn được định giá khoảng 8 tỷ USD, cũng có những mảng tối của nó.

Ngọc đổi màu chủ yếu đến từ Myanmar và đã có rất nhiều quan ngại về tình trạng vi phạm quyền lợi người lao động trong các hầm mỏ ở đây. Tình trạng tại đây tồi tệ đến nỗi Mỹ đã áp đặt một số cấm vận với ngành công nghiệp này. Không có giấy tờ nào thông báo cho người mua rằng sản phẩm của họ đã được làm ra một cách không tôn trọng đạo đức. Mặt khác, các sản phẩm làm bằng ngọc bích được ưa chuộng nhất đã có từ hàng chục thập kỷ hoặc thế kỷ, khiến việc lần ra nguồn gốc của nó gần như là không thể.

Và cũng giống như bất cứ hình thức đầu tư nào khác, thị trường có khả năng thay đổi.

Mặc dù có rất nhiều người yêu thích ngọc bích trên toàn cầu, việc tăng trưởng của thị trường này vẫn phụ thuộc chủ yếu vào Trung Quốc.

Kinh tế Trung Quốc không tăng trưởng nhanh như trước và đang có tốc độ phát triển chậm nhất trong 25 năm trở lại đây. Tuy nhiên. kinh tế Trung Quốc vẫn tăng trưởng 6,5 - 7% và đây không phải là một con số nhỏ. Nhiều sản phẩm hàng cao cấp đã gặp khó khăn tại thị trường Trung Quốc trong thời gian gần đây, giữa lúc lúc chính phủ nước này trấn áp nạn tham nhũng.

Điều này được cho là đã tác động tới rất nhiều ngành nghề khác, ví dụ như tình trạng giảm doanh thu ở các sòng bài tại Macau, các nhà làm rượu cao cấp, nhu cầu giảm đối với giống chó Tây Tạng, và tất nhiên, nhu cầu đối với ngọc bích.

Thế nhưng, giám đốc điều hành Kent Wong cho rằng người Trung Quốc sẽ ngày càng giàu có hơn và nhu cầu đối sẽ giúp đẩy giá các sản phẩm ngọc bích ngày càng lên cao.