Rau cải là một loại rau ăn quen thuộc với người dân ở khắp các vùng miền vào mùa đông. Nhưng ở các tỉnh vùng cao có một loại rau cải có tên rất lạ, chúng từng mọc hoang ở bờ bụi, các bãi đất trống trên núi, gần đây người dân trồng để tăng thêm thu nhập, đó là rau cải hùa.
Cải hùa mọc trên núi cao, khi ăn có vị nhẩn đắng, giòn, có thể làm thành nhiều món hấp dẫn
Cải hùa còn có tên gọi khác là cải mẹo, cải mèo. Khi gió bấc tràn về kèm những đợt mưa phùn, cái lạnh miền sơn cước như cứa vào da thịt, cũng là khi những triền núi trồng cải hùa thẫm xanh. Càng lạnh, cây cải càng xanh tốt, càng giòn và ngon. Đó là thời điểm người dân vùng cao thu hoạch cải hùa để ăn và bán ra thị trường.
Chị Hoài (ở huyện Mường Lát, Thanh Hoá) chia sẻ: "Tôi cũng không rõ ngọn ngành về nguồn gốc của cái tên cải hùa, chỉ biết nó được đồng bào dân tộc ở vùng cao trồng rất nhiều và đây là loại rau chính của họ trong các bữa ăn hàng ngày. Mùa đông, khi những đồng ruộng bậc thang đã thu hoạch xong lúa, bà con mang hạt cải ra rải quanh vườn, quanh rẫy, thậm chí từng nhúm đất giữa các hốc đá cũng được tận dụng. Những đám cải không cần theo hàng, theo luống, không cần chăm sóc vẫn xanh non mơn mởn".
Chị Hoài cho biết từ cải hùa có thể làm thành nhiều món như luộc chấm với xì dầu, xào tỏi, xào bò... Cái vị đăng đắng vừa phải, quyện với vị ngọt, thơm, mặn của xì dầu khiến ai ăn một lần đều nhớ mãi.
Mấy năm nay cải hùa được người thành phố tìm để thưởng thức, nên giá cả cũng vì thế mà tăng lên
Từ thứ rau dại của bà con vùng cao, giờ đây cải hùa vào trong nhà hàng, quán ăn để phục vụ khách du lịch gần xa. Cải hùa được bán ở các ngã ba, ngã tư, nơi giao nhau giữa các xã vùng biên phục vụ khách qua đường. Vào những phiên chợ, cải theo người dân trên núi cao, trong bản xa xuống núi để bán cho khách.
Mấy năm nay, cải hùa còn được bán ở chợ mạng hay các cửa hàng đặc sản vùng miền với giá khoảng 50.000 đồng/kg. Thứ rau này sạch, lại lạ miệng nên nhiều người đặt mua về đổi bữa cho gia đình.
Rao bán cải hùa trên chợ mạng, chị Thanh (ở Hà Nội) cho biết: "Cải hùa số lượng không nhiều và phải vận chuyển xa, dễ bị giập nát nên mỗi lần tôi chỉ lấy vài ba thùng để bán. Nhiều người đặt ăn lần đầu xong tấm tắc khen, còn giới thiệu cho anh em bạn bè mua ăn thử. Tôi nhờ người quen ở huyện Kỳ Sơn, Nghệ An gom hàng của bà con rồi gửi xe ra Hà Nội. Năm nào thời tiết xấu, cải hùa hiếm thì giá tăng cao hơn".
Bà con địa phương cho biết cải hùa ưa thời tiết khắc nghiệt, càng lạnh thì rau càng giòn, càng ngon
Được biết, cây cải hùa thân to dài, cứng cáp, chịu được sự cằn cỗi của núi đá và lạnh lẽo của sương mù. Cải hùa cho thu hoạch trong khoảng thời gian từ tháng 11 âm lịch đến hết tháng giêng.