Trong thế giới ẩm thực Việt, có những loại rau gắn bó từ bao đời với bữa cơm nông thôn, tưởng chừng chỉ dành cho người nghèo ngày xưa, nhưng nay lại trở thành đặc sản được săn đón trong các nhà hàng. Trong số đó phải kể tới rau bí.

Rau bí thực chất là phần ngọn non, lá non và hoa của cây bí đỏ. Đây là loài cây thuộc họ bầu bí, dễ trồng, phát triển mạnh ở khí hậu nhiệt đới. Cây bò lan trên mặt đất hoặc leo giàn, cho quả bí đỏ quen thuộc trong đời sống. Ngọn và lá non của cây thường được người dân tận dụng làm rau ăn. Rau bí có màu xanh đậm, lá hơi nhám, khi còn non thì mềm mại, dễ chế biến. Hoa bí vàng tươi, cánh mỏng, vừa đẹp mắt vừa giàu dinh dưỡng.

Rau bí mang hương vị thanh mát, ngọt nhẹ, lại có chút bùi béo tự nhiên. Khi nấu chín, ngọn rau giữ được độ giòn mềm vừa phải, lá thì mướt xanh, còn hoa thì dậy mùi thơm dịu. Chính vị ngon mộc mạc này khiến rau bí dễ dàng kết hợp với nhiều nguyên liệu khác, từ tôm, cua, thịt bò cho đến chỉ đơn giản là một chút tỏi phi thơm.

Ngày xưa, rau bí là loại rau dân dã, thường mọc nhiều trong vườn, ven bờ ruộng, người nông dân hái về nấu canh, xào, hay luộc chấm mắm. Đây là thức ăn quen thuộc của những gia đình nghèo, ít khi được xem là món ngon đãi khách.

Thế nhưng ngày nay, rau bí đã “lên ngôi”, xuất hiện trong thực đơn của nhiều quán ăn và nhà hàng. Người ta biến tấu rau bí thành đủ món: rau bí xào tỏi, rau bí xào bò, canh rau bí nấu tôm, hoa bí nhồi thịt hấp, hay đơn giản là rau bí luộc chấm kho quẹt...

Ở các chợ dân sinh hay siêu thị ở Hà Nội, rau bí có giá dao động từ 20.000 – 40.000 đồng/kg, thậm chí khi trái mùa giá còn cao hơn. Trong nhà hàng, một đĩa rau bí xào tỏi có thể lên tới 70.000 – 100.000 đồng. 

Để nhặt rau bí nhanh và sạch, bạn có thể áp dụng một số mẹo nhỏ. Trước hết, nên để rau hơi héo một chút, khi đó cọng rau sẽ dai hơn, dễ dàng tước xơ. Khi nhặt, hãy tách riêng phần lá và phần thân: ngắt lá khỏi cuống rồi để riêng, sau đó tước xơ ở cuống lá trước bằng cách kéo dọc từ cuống xuống gân lá phía sau, lật mặt lá và tiếp tục tước phần gân giáp cuống để lá mềm và sạch xơ.

Với phần thân, bắt đầu tước từ cuống già đến ngọn non, nên dùng một tay uốn cong cọng rau, tay kia dùng móng tay kéo xơ ra từng lớp. Cứ vừa uốn vừa tước, xơ sẽ bong ra hết, giúp rau khi nấu chín mềm, ngọt và không bị xơ cứng, đảm bảo món ăn thêm trọn vị ngon.

Ít ai ngờ rằng thứ rau nhà nghèo này lại sở hữu hàm lượng sắt vượt trội so với thịt bò. Trong 100g rau bí nấu chín có đến 3,2mg sắt, trong khi cùng trọng lượng thịt bò chỉ cung cấp khoảng 2,6mg. Không chỉ vậy, loại rau này còn được y học cổ truyền Trung Quốc ví như “thuốc bổ gan” nhờ vào loạt lợi ích sức khỏe ấn tượng.

Rau bí còn là “kho dinh dưỡng” khi cung cấp hơn 10 loại vitamin và khoáng chất thiết yếu. Trong 100g rau bí có chứa khoảng 2,72g protein, 2,7g chất xơ, cùng các khoáng chất quan trọng như kali, phốt pho, canxi, magiê, kẽm, đồng và selen. Đây cũng là nguồn cung cấp dồi dào các loại vitamin như A, C, K và nhóm B.

Những lợi ích tuyệt vời của rau bí đối với sức khỏe

Hỗ trợ phòng ngừa ung thư

Rau bí chứa nhiều hợp chất quý như chất diệp lục, phenolic, saponin, tannin, flavonoid, glycoside và phytosterol. Đây đều là những chất có khả năng chống oxy hóa, kháng viêm và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, giúp cơ thể chống lại căn bệnh nguy hiểm này.

Kiểm soát bệnh tiểu đường

Một số nghiên cứu cho thấy rau bí có khả năng hạ đường huyết nhờ thành phần ethyl acetate và polysaccharide. Vì vậy, loại rau này được xem là thực phẩm hỗ trợ kiểm soát bệnh tiểu đường một cách tự nhiên và an toàn.

Bảo vệ tim mạch

Nguồn chất xơ dồi dào trong rau bí có tác dụng giảm hấp thu cholesterol và axit mật ở ruột non, từ đó làm hạ lượng cholesterol trong máu. Nhờ vậy, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nguy hiểm cũng được giảm đáng kể.

Cải thiện hệ tiêu hóa

Rau bí giàu chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa, có tính thanh nhiệt, nhuận tràng. Ăn rau bí giúp kích thích nhu động ruột, hạn chế táo bón, tạo cảm giác no lâu và tránh nạp quá nhiều năng lượng.

Hỗ trợ đường tiết niệu

Ngọn bí có tác dụng lợi tiểu, giảm tiểu dắt và hỗ trợ đào thải sỏi ở mức nhẹ thông qua bài tiết tự nhiên, nhờ đó làm dịu các triệu chứng khó chịu liên quan đến đường tiết niệu.

Tăng cường khả năng sinh sản

Những chất chống oxy hóa như axit oleic, axit linoleic, vitamin A, alkaloid và tannin trong rau bí có thể cải thiện chức năng sinh sản, đặc biệt là tăng cường hoạt động tinh hoàn và nâng cao số lượng tinh trùng ở nam giới.

Chăm sóc và bảo vệ da

Rau bí còn là nguồn vitamin A tự nhiên, có thể đáp ứng hơn 5% nhu cầu hằng ngày của cơ thể. Vitamin A giúp chống lại tác hại của gốc tự do, bảo vệ làn da khỏi lão hóa và duy trì vẻ khỏe mạnh, mịn màng.