Hoa đậu biếc còn được biết đến với tên gọi như đậu hoa tím hay bông biếc, là một loài cây thân thảo, leo giàn, sống lâu năm và thường được trồng làm cảnh, tạo hàng rào hoặc giàn hoa trước hiên nhà. Loài hoa này nổi bật với sắc xanh tím, xanh lam đậm hoặc trắng, có hình dáng tựa như một quả trứng úp ngược. Hoa mọc ở nách lá nên thường rất sai bông và đặc biệt, hoa đậu biếc không nở theo mùa mà nở rải rác quanh năm.

Hoa đậu biếc vốn mọc ở hàng rào, có màu sắc bắt mắt

Đây là loại cây dễ trồng, có khả năng chịu nhiệt, chịu nắng và chịu hạn tốt, ít bị sâu bệnh. Nhiệt độ lý tưởng để cây sinh trưởng và phát triển dao động từ 20 đến 32 độ C. Trước đây, hoa đậu biếc chủ yếu được trồng để làm cảnh, hoa rụng thường bị bỏ đi. Tuy nhiên, vài năm gần đây, giá trị của loài hoa này bất ngờ tăng cao, được rao bán trên các sàn thương mại điện tử với giá lên đến 500.000 đồng/kg hoa khô.

Hoa đậu biếc tươi hay khô đều được sử dụng để tạo màu cho nhiều món ăn, thức uống hấp dẫn, làm sinh tố hoặc làm trà. Để lấy được màu xanh biếc của hoa đậu biếc, bạn chỉ cần rửa sạch hoa với nước lọc. Sau đó, ngâm hoa với nước nóng khoảng 80 - 90 độ C cho đến khi màu xanh của hoa ra hết để hòa tan vào nước thì lọc bỏ xác hoa. 

Thay vì sử dụng màu thực phẩm, những năm gần đây, nhiều cửa hàng và người tiêu dùng sử dụng hoa đậu biếc thay thế. "Tôi thường mua vài lạng hoa đậu biếc khô để dùng dần, thỉnh thoảng mang ra ngâm rồi lấy nước tạo màu làm món xôi, thạch rau câu, mứt dừa, bánh. Những món được tạo màu từ hoa đậu biếc đều rất đặc biệt và cuốn hút, chỉ nhìn màu thôi cũng đã thấy mê mẩn rồi. Từ hồi dùng hoa đậu biếc, tôi đắt khách hơn hẳn, đặc biệt với các chị em thích bày biện đẹp mắt thì dùng hoa đậu biếc rất phù hợp", chị Lan Anh (ở Thanh Xuân, Hà Nội).

Hoa đậu biếc giàu chất chống oxy hóa với 2 hoạt chất chính là anthocyanin và flavonoid. Trong đó anthocyanin tạo nên màu xanh đặc trưng của hoa, flavonoid giúp ngăn ngừa ung thư, làm chậm quá trình lão hóa. Ngoài ra, loại hoa này còn chứa một số hoạt chất khác như kaemphferone, catechin, alkaloid, acetylcholine…

Công dụng của hoa đậu biếc

Hỗ trợ phòng ngừa và điều trị ung thư

Hoa đậu biếc chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa mạnh, giúp ngăn chặn sự hình thành các gốc tự do – nguyên nhân chính gây tổn hại tế bào và dẫn đến ung thư. Ngoài ra, các hoạt chất trong hoa còn giúp bảo vệ màng tế bào, ổn định vật chất di truyền trong nhân tế bào, tăng khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào lạ của bạch cầu và đại thực bào. Điều này giúp làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư và hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình điều trị như xạ trị.

Nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cũng cho thấy hoạt chất cliotide trong hoa có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.

Tốt cho hệ tim mạch

Hoa đậu biếc giúp bảo vệ thành mạch máu, ngăn ngừa tình trạng xơ vữa động mạch và giảm nguy cơ hình thành cục máu đông. Qua đó, nó góp phần làm giảm nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim và điều hòa huyết áp.

Hỗ trợ kiểm soát đường huyết

Một số nghiên cứu cho thấy hoa đậu biếc có khả năng kích thích cơ thể tiết insulin – hormone quan trọng trong việc điều hòa lượng đường trong máu. Nhờ đó, nó giúp kiểm soát lượng đường huyết và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Cải thiện chức năng não bộ

Hoa đậu biếc chứa proanthocyanidin – một chất chống oxy hóa giúp cải thiện lưu thông máu lên não, hỗ trợ tăng cường trí nhớ và khả năng tư duy. Ngoài ra, nó còn bổ sung acetylcholine, một chất quan trọng trong việc truyền tín hiệu thần kinh, giúp phòng ngừa suy giảm trí nhớ và các vấn đề thần kinh do tuổi tác.

Cung cấp chất chống oxy hóa dồi dào

Trà hoa đậu biếc chứa lượng chất chống oxy hóa tương đương với trà xanh. Các chất này có tác dụng loại bỏ độc tố, hỗ trợ giải nhiệt, tăng cường miễn dịch, và làm chậm quá trình viêm nhiễm trong cơ thể.

Ngăn ngừa lão hóa sớm

Chất anthocyanin trong hoa giúp tăng lưu lượng máu đến da đầu và nuôi dưỡng nang tóc, hỗ trợ làm chậm quá trình bạc tóc, hói đầu. Đồng thời, các chất chống oxy hóa giúp bảo vệ làn da, duy trì vẻ tươi trẻ.

Giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng

Trong y học cổ truyền, hoa đậu biếc có tác dụng an thần, giúp giảm lo âu, thư giãn đầu óc và cải thiện chất lượng giấc ngủ, từ đó ngăn ngừa nguy cơ trầm cảm.

Hỗ trợ giảm cân

Hoa đậu biếc giúp tăng cường quá trình trao đổi chất, đốt cháy mỡ thừa và hỗ trợ chuyển hóa chất béo hiệu quả. Đồng thời, hoa còn có tác dụng lợi tiểu và thải độc cho cơ thể.

Lưu ý khi sử dụng hoa đậu biếc

Không pha với nước quá sôi: Nên pha trà ở khoảng 75°C để giữ trọn hương vị và dưỡng chất. Dùng nước sôi quá nóng có thể làm giảm tác dụng và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

Không nên lạm dụng: Vì hoa đậu biếc có chứa một lượng nhỏ caffeine, dùng quá nhiều có thể gây khó tiêu, lo lắng hoặc mất ngủ. Chỉ nên dùng 1–2 ly trà mỗi ngày.

Không thay thế thuốc: Hoa đậu biếc là thực phẩm hỗ trợ sức khỏe, không có tác dụng chữa bệnh. Không nên xem đây là phương pháp điều trị thay thế thuốc hoặc liệu pháp y khoa.