ĐBQH: "Chưa thấy giải quyết vấn đề BOT đứng trên lợi ích của người dân“

Sáng ngày 4/6, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể đăng đàn trả lời chất vấn trước Quốc hội về giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong cả nước, nhất là tại các thành phố lớn, giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông BOT.

Báo cáo trước phiên chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, Bộ GTVT đã huy động được 70 dự án đầu tư theo hình thức BOT với tổng mức đầu tư khoảng 209.000 tỷ đồng. Riêng lĩnh vực đường bộ có 68 dự án với tổng mức đầu tư gần 208.000 tỷ đồng. Đến nay 58 dự án đã hoàn thành đưa vào khai thác với tổng mức đầu tư hơn 166.000 tỷ đồng.

Đánh giá các tồn tại, bất cập của các dự án BOT, Bộ trưởng Thể nêu rõ, chính sách phí (nay là giá dịch vụ sử dụng đường bộ) còn bất cập, có nhiều cách hiểu khác nhau. Đáng chú ý, theo Bộ GTVT, hiện còn 17 trạm BOT có những bất cập về vị trí đặt trạm cần có giải pháp xử lý, trong đó có Cai Lậy (Tiền Giang).

Ngay khi đặt câu hỏi chất vấn, nhiều đại biểu đã dành sự quan tâm đến những vấn đề liên quan đến BOT, phí BOT.

Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) đã đề nghị Bộ trưởng làm rõ sự chênh lệch số năm thu phí giao thông giữa dự toán được phê duyệt với kết quả kiểm toán mà báo chí, kiểm toán công bố. ĐB đề nghị Bộ trưởng làm rõ, việc thu phí BOT thực hiện trên các cơ sở mở rộng, nâng cấp đường Quốc lộ 1 sắp tới khắc phục như thế nào?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, BOT là vấn đề cả xã hội đang rất quan tâm. Căn cứ vào Luật, Nghị định của Chính phủ, giai đoạn vừa qua chúng ta tổ chức đấu thầu, ký hợp đồng BOT trên cơ sở dự án BOT được duyệt. Trong dự án BOT được duyệt có nhiều phần dự phòng như dự phòng trượt giá, khối lượng, giải phóng mặt bằng, vấn đề phát sinh kinh phí.

Do đó, BOT được duyệt bao gồm các khoản phát sinh nên dự án có giá trị lớn. Căn cứ vào quy định của pháp luật, Bộ GTVT ký hợp đồng với nhà đầu tư BOT theo dự án được duyệt và đảm bảo công khai minh bạch trong quá trình thực hiện dự án BOT, đã chủ động kiến nghị Kiểm toán Nhà nước cùng tiến hành kiểm toán trước khi Bộ GT quyết toán.

Đối với 56 trạm BOT, đến thời điểm này, Kiểm toán Nhà nước đã tham gia kiểm toán 50 dự án, còn 6 dự án đang triển khai. Theo hợp đồng, để đảm bảo quyền lợi của người dân, Nhà nước, doanh nghiệp, Bộ GTVT đã đàm phán với các nhà đầu tư BOT và trong hợp đồng có điều khoản, giá trị sau quyết toán là căn cứ để Bộ điều chỉnh thời gian thu phí, các chính sách liên quan.

“Việc Kiểm toán Nhà nước phát hiện có chênh lệch lớn giữa giá trị kiểm toán và giá trị dự án thực hiện là điều hiển nhiên. Với những dự án triển khai nhanh, ít biến động giá, phát sinh khối lượng thì phần dự phòng là phần chênh lệch số năm mà kiểm toán đã chỉ ra. Theo số liệu chúng tôi đang so sánh, số liệu kiểm toán của Kiểm toán và quyết toán của Bộ GTVT luôn tương đồng. Đặc biệt, số lượng quyết toán của Bộ tại nhiều dự án thấp hơn số liệu của Kiểm toán Nhà nước”, Bộ trưởng Thể cho biết.

Bộ trưởng Thể nêu rõ, sự phát hiện, chỉ ra của Kiểm toán rất đúng nhưng Bộ cũng đã thực hiện đúng, đảm bảo quyền lợi của người dân, Nhà nước với những dự án BOT.

“Việc thu phí BOT đứng trên lợi ích của người dân nên thời gian vừa qua, mặt bằng giá tăng cao với chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng, Bộ đã phối hợp với địa phương, nhà đầu tư rà soát, giảm toàn bộ 56 dự án BOT. Có dự án giảm 2 - 3 lần, từ 35.000 đồng xuống có còn 15.000 đồng/ xe con, thậm chí hiện nay một số trạm chỉ còn thu có 15.000 đồng”, Bộ trưởng nói.

“Chúng tôi hoàn toàn đứng trên quan điểm của Đảng, Nhà nước và nhân dân để điều chỉnh mức phí, đảm bảo hài hòa lợi ích của người dân. Căn cứ tính phí, giảm phí là căn cứ vào lưu lượng xe đi qua các trạm và khả năng hoàn vốn của các dự án để điều chỉnh”, ông Thể cho biết.

Đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Thể, Đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) nói rằng: Bức xúc hiện nay là 17 dự án đặt thu phí sai, 3 dự án trong đó dân không đi vẫn phải trả tiền. "Tôi thấy Bộ trả lời theo kiểu dân chịu cứ thu?".

“Bộ trưởng nói giải quyết vấn đề BOT đứng trên lợi ích của người dân. Tôi thì tôi không thấy thế”, đại biểu Hàm nói.

Đại biểu Hoàng Quang Hàm giải thích, có đến 17 dự án BOT đặt sai vị trí, 6 dự án dân không đi cũng phải trả tiền... “Báo cáo và giải pháp mà Bộ trưởng nêu thì cứ dân chịu thì thu, không chịu thì dừng, rồi dân chịu lại thu. Như thế vì lợi ích của dân chưa, sao dân không đi phải trả tiền?”

Trả lời đại biểu Hàm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, có dự án lịch sử để lại, tuy nhiên với trách nhiệm, Bộ sẽ thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Ví dụ như trạm Bắc Thăng Long – Nội Bài đã báo cáo Chính phủ. Năm 2014, Chính phủ có văn bản chỉ đạo tiếp tục thu phí. Với trách nhiệm của mình, chúng tôi thực hiện theo chỉ đạo. Còn với dự án trước đây đưa vào có sự tham gia của chính quyền địa phương và Bộ ngành và các bên liên quan cho rằng trạm thu chỗ đó là hợp lý. Hiện nay nếu di dời thì phải tham mưu cho Chính phủ, Quốc hội để có khoản kinh phí với hợp đồng của nhà đầu tư BOT.

Các dự án đều thực hiện đúng theo trình tự thủ tục, có sự thống nhất của các bộ ngành và địa phương.

“Hiện ngân sách khó khăn. Khi Quốc hội biểu quyết cân đối nguồn vốn thì chúng tôi sẵn sàng mua lại dự án này. Mong xã hội và người dân thông cảm. Còn chúng tôi cố gắng miễn, giảm phí cho người dân, nhất là người dân sống ở khu vực gần trạm”, ông Thể nói.

"Chúng tôi muốn đại biểu lấy biểu quyết, nếu Quốc hội cho chúng ta sẽ lấy tiền mua lại. Hiện giờ chúng tôi rất mong cử tri, đại biểu hết sức thông cảm cho Bộ", ông Thể nói.

Không đồng tình, ĐB Hoàng Quang Hàm tranh luận lại: “Như Bộ trưởng nói mới thấy “vấn đề lịch sử”, nhưng trước đây khi làm dự án có hỏi ý kiến người dân không? Thương thảo để giảm lãi suất chưa? Giờ vỡ ra người dân phải chịu là chưa thoả đáng”. Trong báo cáo của Bộ trưởng và giải pháp chỉ thấy toát lên dân chịu thì thu không chịu thì dừng, giảm giá… Như vậy đã vì lợi ích của dân chưa, khi mà không đi cũng phải trả tiền?