Khi Hamas tấn công vào Israel ngày 7/10, hơn 1.400 người Israel đã thiệt mạng trong khi hơn 200 người khác bị bắt làm con tin và bị đưa tới Dải Gaza.
Các quan chức Israel cho biết, tài liệu thu được từ thi thể của các chiến binh Hamas thiệt mạng tại địa điểm xảy ra vụ tấn công ngày 7/10 cho thấy việc bắt cóc con tin được thực hiện có chủ ý.
Trong khi đó, lực lượng Hamas nói rằng họ muốn các tù nhân người Palestine trong nhà tù của Israel được thả để đổi lấy những người Israel đang bị nhóm này bắt giữ.
Ảnh của những người Israel đang mất tích hoặc bị bắt làm con tin ở Gaza, được dán trên tường ở Tel Aviv. Ảnh: AP
Theo B'Tselem, một tổ chức nhân quyền của Israel, tính đến cuối tháng 6, Israel đang giam giữ 4.499 người Palestine vì lý do an ninh, trong đó có 183 người từ Gaza. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cũng giam giữ một số người Palestine trong các cơ sở quân sự.
Năm 2011, các chiến binh Hamas ở Gaza đã thả binh sĩ Israel Gilad Shalit sau hơn 5 năm bị giam cầm, để đổi lấy 1.027 người Palestine, trong đó có Yahya Sinwar, một lãnh đạo cấp cao của Hamas ở Gaza.
Cho đến nay, Hamas mới chỉ thả 4 con tin và vẫn đang giam giữ nhiều người khác. Theo các nhà phân tích, Hamas đang sử dụng con bài hiệu quả nhất của mình để trì hoãn chiến dịch tấn công trên bộ của Israel và đạt được những nhượng bộ.
Hamas đang giữ bao nhiêu con tin?
Israel cho biết Hamas và các nhóm chiến binh khác vẫn đang giam giữ 224 con tin ở Dải Gaza, sau khi thả 2 người Mỹ và 2 người Israel. Một người phát ngôn của Hamas trước đó cho biết nhóm này đang nắm giữ hầu hết các con tin và ít nhất 50 người đang bị các nhóm vũ trang khác của Palestine giam giữ.
Ước tính về số người bị bắt cóc đã thay đổi khi Israel xác định danh tính nạn nhân trong các cuộc tấn công của Hamas. Một số người ban đầu được cho là bị bắt cóc nhưng sau đó được xác định là đã thiệt mạng.
Hàng chục người bị nhóm chiến binh Hamas ở Gaza bắt giữ đến từ khoảng 30 quốc gia, trong đó có cả phụ nữ, trẻ em và người già. Nhiều người có thể mang 2 quốc tịch, trong đó có quốc tịch Israel. Một số người bị bắt cóc khi đang tham dự lễ hội âm nhạc ở miền Nam Israel gần Dải Gaza; một số là cư dân hoặc du khách tại các khu định cư như Nir Oz và Be'eri, nơi có nhiều người thiệt mạng khi Hamas bắt đầu tấn công.
Trong số 4 con tin đã được giải cứu, hai người Mỹ gồm Judith Raanan và con gái Natalie, ở Evanston, Illinois, được thả hôm 20/10. Hai phụ nữ Israel, Nurit Cooper 79 tuổi và Yocheved Lifshitz 85 tuổi được thả vào ngày 23/10.
Việc thả hai người Mỹ được Qatar làm trung gian đàm phán, trong khi việc thả 2 công dân Israel được Hamas dàn xếp với cơ quan tình báo Ai Cập vốn có liên hệ với cánh quân sự của phong trào này.
Mục đích của Hamas
Hamas cho biết việc thả cặp con tin đầu tiên, gồm hai mẹ con người Mỹ, được thực hiện nhằm đáp lại những nỗ lực hòa giải của Qatar. Cặp con tin thứ hai gồm 2 phụ nữ Israel lớn tuổi, được thả vì lý do nhân đạo.
Theo các nhà đàm phán, Hamas muốn đạt được lệnh ngừng bắn và dòng viện trợ ổn định vào Dải Gaza, bao gồm nhiên liệu cũng như các nguồn cung cấp viện trợ khác vốn đã bị hạn chế sau lệnh phong tỏa của Israel.
Trước khi Israel tăng cường ném bom Dải Gaza, một số quan chức cho biết, các cuộc đàm phán gián tiếp giữa Israel và Hamas về vấn đề con tin tiếp tục diễn ra vào ngày 27/10, do Qatar và Ai Cập đứng ra làm trung gian.
Trong các cuộc đàm phán, Hamas yêu cầu ngừng bắn và chuyển thêm viện trợ nhân đạo cho Gaza, bao gồm cả nhiên liệu, để đổi lấy việc thả một số con tin dân sự. Trong khi đó, Israel muốn tất cả các con tin được thả trước khi cho phép vận chuyển nhiên liệu vào Gaza. Israel cho rằng Hamas sẽ sử dụng nhiên liệu đó cho mục đích quân sự.
Hamas đã đưa các con tin tới nhiều địa điểm và trong các đường hầm trên khắp Gaza để cản trở các hoạt động của Israel nhằm vào nhóm chiến binh này.
Sau khi được thả, bà Lifshitz, con tin người Israel cũng kể lại rằng, bà bị đưa tới Gaza bằng xe máy, sau đó phải đi bộ qua cánh đồng vài km và cuối cùng tới những đường hầm sâu và ẩm ướt dưới lòng đất.
Hiện Mỹ và các nước phương Tây đã gây sức ép để Israel trì hoãn chiến dịch tấn công trên bộ vào Dải Gaza, vừa để có thêm thời gian đàm phán giải cứu con tin vừa giải quyết những lo ngại về vấn đề nhân đạo trên vùng đất bị phong tỏa của người Palestine.
Số lượng lớn con tin vẫn nằm trong tay Hamas và mối đe dọa rằng Hamas có thể sát hại họ hoặc sử dụng họ làm lá chắn sống đã đè nặng lên những cân nhắc của Israel. Đây cũng là yếu tố khiến nội bộ Israel bất đồng về cuộc tấn công tổng lực trên bộ vào Gaza.
Trong một phát biểu ngày 25/10, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã nhấn mạnh: “Chúng tôi đã đặt ra hai mục tiêu cho cuộc chiến này: Loại bỏ Hamas bằng cách phá hủy năng lực quản lý và quân sự của tổ chức này, đồng thời làm mọi cách có thể để đưa những người bị bắt giữ về nhà”.
Trong khi đó, giới lãnh đạo quân sự lo ngại rằng các mục tiêu của Israel sẽ bị mờ nhạt nếu ông Netanyahu thực hiện lời hứa đồng thời tìm cách giải thoát tất cả các con tin và tiêu diệt Hamas. Mục tiêu đầu tiên đòi hỏi phải đàm phán và thích ứng với sự lãnh đạo của Hamas [ở Gaza], trong khi mục tiêu thứ hai yêu cầu tiêu diệt tổ chức này. Rất khó cân bằng hai mục tiêu này.