Trong diễn văn được trông đợi tại Trung tâm Wilson, một viện chính sách ở Washington, ông Pence đã chỉ trích Trung Quốc về nhiều mặt. Ông có giọng điệu gay gắt bất chấp sự hạ nhiệt gần đây trong đàm phán thương mại song phương.
“Tôi phải nói rằng một năm sau bài phát biểu ở Viện Hudson của tôi, Bắc Kinh chưa làm gì nhiều để cải thiện quan hệ kinh tế” với Washington, phó tổng thống Mỹ nói. “Trên nhiều vấn đề khác chúng tôi đã nêu ra, hành vi của Bắc Kinh còn hung hăng và gây bất ổn hơn”.
Trung Quốc quấy nhiễu các nước ở Biển Đông
Về vấn đề Biển Đông, phó tổng thống Mỹ nói Trung Quốc đã trở nên hung hăng hơn.
“Bắc Kinh đã leo thang việc sử dụng cái mà họ gọi là các tàu ‘dân quân biển’ để thường xuyên quấy nhiễu các ngư dân Philippines và Malaysia. Và tàu hải cảnh Trung Quốc thường xuyên dùng vũ lực đe dọa, ngăn không cho Việt Nam khoan dầu và khí tự nhiên trong chính vùng biển của Việt Nam”, ông Pence nói.
Ông cho biết trong năm 2019, đồng minh của Mỹ là Nhật Bản đã phải “chặn nhiều chiến đấu cơ để chống lại sự khiêu khích của Trung Quốc hơn bất cứ năm nào trong lịch sử”, và “tàu hải cảnh Trung Quốc đã được điều trong vòng hơn 60 ngày liên tiếp tới vùng biển quanh đảo Senkaku/Điếu Ngư do Nhật kiểm soát”.
 |
| Phó tổng thống Mỹ Mike Pence. Ảnh: AP. |
Ông Pence đã nhắc tới cách Trung Quốc đối xử với Hong Kong, kỳ thị đối với cộng đồng Hồi giáo thiểu số ở Tân Cương, và các vấn đề mang tính nền tảng trong quan hệ thương mại Mỹ - Trung, như đánh cắp tài sản trí tuệ.
“Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần nói rõ rằng chúng tôi sẽ khó đồng ý thỏa thuận thương mại nếu chính quyền dùng bạo lực chống lại người biểu tình ở Hong Kong”, ông nói.
"Vành đai và Con đường nhằm mục đích quân sự"
Ông Pence tiếp tục chỉ trích hãng giày Nike và Hiệp hội Bóng rổ Nhà nghề Mỹ (NBA) vì đã không bảo vệ ông Daryl Morey, Giám đốc đội bóng Houston Rockets, sau khi ông này tweet ủng hộ người biểu tình Hong Kong đầu tháng này.
Ông Pence nói NBA hành xử “như một công ty con thuộc Trung Quốc”, trong khi Nike đã “gửi trách nhiệm xã hội của mình ở ngoài cửa” trong vấn đề Hong Kong.
Ông Pence cũng mô tả sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc “bề ngoài là vì mục đích thương mại”, nhưng “mục đích cuối cùng có thể là quân sự”.
 |
| Tàu Hải dương Địa chất 8 của Trung Quốc đã nhiều lần vào hoạt động trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam kể từ tháng 7. Ảnh: Cơ quan Khảo sát Địa chất Trung Quốc. |
Nhưng phó tổng thống cũng nói Mỹ không muốn “tách rời khỏi Trung Quốc” và Mỹ “sẽ không cho phép những thách thức này chấm dứt việc hợp tác với Trung Quốc”.
Bài phát biểu của ông Pence, khi đàm phán thương mại đang bước vào thời điểm quan trọng, là lần thứ hai ông phát biểu về chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc. Giọng điệu cứng rắn lần này giống với diễn văn của ông tại Viện Hudson vào tháng 10/2018 ở Washington.
Bài phát biểu ban đầu được lên kế hoạch vào tháng 6 nhưng bị hoãn, do tiến trình đàm phán thương mại với Trung Quốc có triển vọng, Nhà Trắng cho biết vào thời điểm đó.
Trong phiên hỏi đáp, ông Pence cho biết vẫn hy vọng có thể đạt thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 trong vài tuần tới, trước hội nghị thượng đỉnh APEC tháng sau ở Chile, nơi ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ gặp nhau.
“Bài phát biểu của ông Pence sẽ không làm chệnh hướng giai đoạn 1 của thỏa thuận thương mại, mà chúng tôi dự đoán sẽ được ký vào tháng 11”, Kelsey Broderick, nhà phân tích Trung Quốc tại Eurasia Group, cho biết.