Ớn lạnh cho 'ma' ăn cơm, uống rượu ở miền sơn cước

Người phụ nữ này đang mang cơm cho người chết.

“Thế lúc mang đồ cho ma, họ không sợ sao?”, tôi hỏi. “Đúng rồi, vì họ đi thăm nuôi mà. Còn không có việc gì mà đến thì con ma sẽ theo về làng, hại người”.

Đúng như lời anh bạn tôi nói. Chúng tôi gặp già làng R’Chăm Phiêu đề xuất nguyện vọng muốn vào rừng ma, nhưng già làng kiên quyết lắc đầu. “Nếu tự ý vào rừng, sẽ bị con ma rừng theo về làng, gây dịch bệnh cho nhiều người. Con ma này thầy cúng cũng không trừ được nó đâu”, già làng nói.

Giữa lúc đang bế tắc vì không thuyết phục được người làng dẫn đường vào rừng ma thì chúng tôi may mắn gặp được chàng trai ở làng bên cạnh làng Dip, tên R’Chăm Linh. Nghe chúng tôi kể lại mọi chuyện, R’Chăm Linh cười, bảo: “Tôi từng đi nhiều nơi làm thuê, biết nhiều rồi, nên không tin chuyện ma đâu. Nhưng già làng nói cũng có phần đúng đó. Có điều theo tôi nghĩ, không phải ma theo về, gây bệnh mà chính người vào rừng mang mầm bệnh về thôi. Vì trong đó rừng rậm, nhiều âm khí, nước độc, ô nhiễm lắm. Nếu người sức khỏe kém, vào đó rất dễ bệnh”.

Đường vào làng Dip, xã Ia M’nông.

Giải thích xong, R’Chăm Linh đồng ý đưa chúng tôi vào rừng ma. Anh chỉ nhắc chúng tôi quan sát kỹ và hết sức thận trọng, chẳng may giẫm phải rắn độc thì nguy. Ngay sau đó, chúng tôi nhanh chóng theo chân R’Chăm Linh. Không biết hết bao nhiêu thời gian, chỉ biết rằng khi đôi chân tôi đã mỏi rã rời, R’Chăm Linh mới cho biết đã đến nơi. Đó là một khoảng đất trống, lẩn khuất bên những lùm cây rừng thưa thớt là lô nhô những ngôi nhà mồ. Bên trong những nhà mồ, các vật dụng như ché rượu, gùi, rìu, quần áo, cồng chiêng… nằm lăn lóc.

R’Chăm Linh bảo, theo quan niệm của người Jrai, chết không phải là hết mà là về với ông bà tổ tiên. Ở thế giới ấy, người chết cũng như người sống, cũng cần có rượu để uống, cần nhà để ở, cần có cái xà-gạc để đi rừng, cần người để làm bầu bạn, vì thế, mới có chuyện người chết được chia các loại tài sản có trong nhà với người sống.

Quanh quẩn một hồi trong rừng ma, chúng tôi bất ngờ thấy một người phụ nữ đang ngồi lặng lẽ bên một nhà mồ. R’Chăm Linh bảo, đó là chị R’Chăm Lan. Nhà mồ đó là nơi ở của chồng chị, vừa chết vì bệnh chừng tháng nay. Chúng tôi tiến lại định hỏi thăm, nhưng chưa kịp chào, R’Chăm Lan đã vội vàng đứng dậy, đi như chạy ra khỏi rừng.

Trở lại làng Dip, chúng tôi gặp lại già làng R’Chăm Phiêu để hỏi thêm mới biết, người Jrai tin rằng, người chết sau 1 tháng vẫn chưa thành ma. Vì thế, trong khoảng thời gian này, người thân phải đem cơm, thức ăn ra nhà mả cho người chết ăn.

“Khi mới chết, người chết chưa biến thành ma. Cái hồn của nó chưa về với ông bà nên người sống ăn gì, uống gì cũng phải cho người chết ăn như vậy. Nếu không cho nó ăn, nó biến thành ma đói, sẽ về làng tìm cái ăn, và quấy phá người sống, quấy phá người làng”. Tôi hỏi già làng R’Chăm Phiêu: “Nhưng cho ma ăn bằng cách nào ạ?”. Già đáp: “Ồ, dễ thôi mà, đổ cơm, rượu, thức ăn vào ống tre xuống dưới thôi mà”.

Theo lời kể của già làng R’Chăm Phiêu thì khi đưa người chết ra đến rừng ma, thầy cúng sẽ khấn để người chết nhập với làng ma. Đồng thời, một đoạn thân cây tre to, đã được thông các đốt thành một ống dẫn được cắm xuống đầu huyệt mộ, một đầu còn lại nhô lên khỏi mặt đất. Đấy là ống dẫn thức ăn cho ma.

Những phụ nữ này khi nghe chúng tôi hỏi về tục nuôi ma, đều tỏ ra e ngại.