"Trước đây, có người nói vui thế này về tình hình của công chức là: Ai cũng có việc làm nhưng không ai làm việc cho ra làm việc. Ai cũng không làm việc nhưng ai cũng có lương. Ai cũng có lương nhưng không ai đủ sống. Ai cũng không đủ sống nhưng ai cũng sống được. Ai cũng sống được nhưng không ai hài lòng. Ai cũng không hài lòng nhưng không ai chịu thay đổi", TS Ngô Thành Can, Phó trưởng khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự, Học viện Hành chính chia sẻ với phóng viên.
Chưa thể là “phát súng lệnh”
Chưa thể là “phát súng lệnh”
Trước tình trạng nhiều cán bộ, công chức đi trễ về sớm... tỉnh Quảng Trị thực hiện chủ trương ghi hình những cán bộ vi phạm để phát lên sóng Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh. Ngay "phát súng" đầu tiên, đoàn kiểm tra đã làm giới cán bộ, công chức "choáng váng" khi đưa hình ảnh bê trễ của một số vị lãnh đạo cấp sở, huyện lên ti vi. Ông đánh giá việc này thế nào?
Cán bộ công chức (CBCC) có vai trò quan trọng trong xây dựng và phát triển đất nước. Đáng buồn là gần đây, đội ngũ này có nhiều dấu hiệu đi xuống cả về năng lực và phẩm chất, trong đó có cả cán bộ cấp cao, thoái hóa, biến chất, tham ô, tham nhũng, suy thoái đạo đức... Thể hiện lỗi nhẹ nhất cũng là bớt xén thời gian, đi muộn về sớm, cà phê, trà nước, làm ăn láng tráng. Đây là một giải pháp tình thế hữu hiệu nhằm thặt chặt kỷ luật, kỷ cương sử dụng hiệu quả giờ làm việc của CBCC.
Ông có nghĩ nó sẽ ngay lập tức phát huy hiệu quả?
Biện pháp này là tốt, nhưng cũng chưa thể coi như "phát súng lệnh" mà đơn giản nó là một thông điệp có sức mạnh gửi đến CBCC hay vi phạm giờ giấc làm việc, "ăn cắp giờ" làm đến mức "nhờn thuốc, khó chữa", họ sẽ phải nhìn lại mình mà thực hiện tốt công việc.
Chúng ta có thể hy vọng chất lượng nền hành chính công vụ sẽ được tăng lên?
Có tăng hiệu quả hoạt động chút ít, vì họ chú tâm đến thời gian làm việc hơn. Ở đây chủ yếu mới nói đến việc đảm bảo thời gian làm việc chứ chưa hề nói đến sử dụng thời gian của những CBCC này như thế nào.
Theo ông thì có nên nhân rộng cách làm này sang các địa phương khác?
Cách làm mới thì nên khuyến khích, nhưng cái này mà nhân rộng, thì theo tôi nên thận trọng một chút, vì cách này có vẻ như hơi "săm soi" và có vẻ như "rình mò" bắt lỗi.
 |
| TS Ngô Thành Can, Phó trưởng khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự, Học viện Hành chính. |
Ít việc, đông người, chơi game là chính
Theo ông, giải pháp này có đi vào thực chất, giải quyết tận gốc rễ của vấn đề năng lực, thái độ làm việc của cán bộ công chức hiện nay?
Không, giải pháp này không đi vào thực chất, giải quyết gốc rễ vấn đề vi phạm thời gian làm việc của CBCC. Vấn đề là ở chỗ năng lực thực thi công vụ của CBCC, là vấn đề xây dựng quy trình làm việc chặt chẽ để họ không thể ăn cắp thời gian được và họ cũng không dám và không muốn ăn bớt thời gian công sở. Thiết kế công việc và bố trí con người có năng lực phù hợp để họ hăng hái làm việc và được hưởng những cái mà họ đáng được hưởng chứ không phải chia đều ai cũng được hưởng và theo kiểu "đường sữa từ trên xuống, cuốc xẻng từ dưới lên".
Ý ông quan trọng là người ta sử dụng thời gian đó như thế nào?
Đúng vậy, nếu chỉ tìm cách để CBCC phải sợ mà phải có mặt tại cơ quan chỉ là một biện pháp bề ngoài thôi, chỉ là "rung cây dọa khỉ" thôi (cười).
Và nếu giám sát không khéo, người ta sẽ nghĩ ra các chiêu "đối phó"?
Hình như có những "bệnh" là bệnh nghề nghiệp của công chức, mà "ăn cắp thời gian" là một loại bệnh "nan y". Khi người ta dùng biện pháp "hình thức" để quản thời gian của CBCC, thì họ cũng sẽ dùng cách làm việc hình thức để đáp lại. Đó là vờ làm việc thôi, cũng ngồi ở cơ quan, cũng ngồi bên máy tính, cũng giở sách, giở tài liệu ra nhưng không làm gì.
Tiếp xúc nhiều với CBCC, họ có bao giờ kể ông nghe những chuyện sử dụng thời gian của mình?
Một anh công chức ở một tỉnh kể rằng, phòng anh việc không nhiều lại đông người, nên chủ yếu là ngồi chơi game, hoặc nói chuyện phiếm. Lãnh đạo bắt chúng em đến đúng giờ, thì em đến đúng giờ. Em khởi động máy tính, em giở tài liệu ra, rồi pha trà hay gọi cà phê vào phòng ngồi tán chuyện "vô tư". Cách làm việc như thế vẫn đảm bảo thời gian theo yêu cầu đấy.
Hạ, trung và thượng sách
Việc "bí mật" ghi hình như vậy, nó gần giống như việc phòng chống tham nhũng. Liệu những người bị ghi hình có nghiêm chỉnh chấp hành? Hay sẽ tìm cách để "xử lý" người đi ghi hình?
Cái gì cũng có thể xảy ra, chị nhà báo nói không sai đâu. Cái gì không thực chất thì sẽ có cách làm không thực chất đáp lại. Vừa qua, một số tỉnh thực hiện ghi hình, chụp ảnh thì lại có chuyện "xin xỏ", "gọi điện thoại" cầu cứu. Nhiều khi thấy việc người vi phạm cầu cứu bằng mọi cách giống như trường hợp vi phạm luật giao thông, gọi cầu cứu cả Giám đốc công an.
Theo đánh giá của ông thì cách làm bất ngờ, bí mật này sẽ đem lại điều gì, mất đi điều gì?
Đây là một vấn đề tế nhị. Một cách làm mới bước đầu được mọi người ủng hộ thì nên làm. Nhưng phải hạn chế, vừa đủ thôi, để cảnh báo, để răn đe. Làm nhiều và rộng quá thì lợi bất cập hại. Lí do là thế này. Thứ nhất, xét về mặt tâm lý, lúc đầu họ sợ, sợ bị bêu riếu, mất mặt. Thứ hai, họ sợ bị mất thi đua, thăng tiến bị ảnh hưởng. Nhưng rồi, họ thấy chỉ có thế thôi, có mặt ở cơ quan cũng không khác gì vắng mặt, công việc vẫn thế không có gì hay hơn. Không tính toán cẩn thận, không đi cùng với các cải cách khác thì sẽ làm cho CBCC bị nhàm, tìm cách chống chế, tính kỷ luật chỉ còn là hình thức.
Trong lý thuyết quản lý hành chính thì có giải pháp nào "chống ăn cắp giờ" không ạ?
Có. Cách sơ khai nhất (hạ sách) là quản thời gian thật chặt, nào theo dõi, bấm giờ ra vào, giám sát thường xuyên, kiểm tra đột xuất... Trung sách là tính toán phân bổ công việc cho từng người, từng vị trí công việc để không còn thời gian "chơi" nữa, cộng với tính toán các chế độ lương thưởng hợp lý, "làm nhiều ăn nhiều, làm ít ăn ít, không làm không ăn", trách nhiệm đầy đủ”. Thượng sách là trên cơ sở phân công bố trí công việc hợp lý, chế độ chính sách rõ ràng theo công trạng, theo kết quả công việc, tạo dựng môi trường làm việc lành mạnh, xây dựng văn hóa công sở vững mạnh.
Từ trước đến nay đã có điều tra xã hội học nào về việc sử dụng giờ làm việc của công chức chưa ạ?
Có chứ, nhưng lao động của người công chức là loại lao động phức tạp, khó đo lường, loại lao động trí óc với sản phẩm là các quyết định hành chính. Hoạt động của công chức có ý nghĩa xã hội, phục vụ nhân dân, vì thế việc sử dụng thời gian mang tính tương đối, phụ thuộc vào năng lực CBCC.
Vậy là xem ra để nâng cao chất lượng nền hành chính công vụ còn phải lâu nữa?
Ai cũng biết nhưng ai cũng nhìn nhau chưa chịu thay đổi là một điều đáng buồn.
Xin cảm ơn ông!
| - Ngày 14/9/2012, cả Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long từ nhân viên bảo vệ đến giới văn phòng đều rời nhiệm sở để "đi nhậu" mừng giám đốc mới. Hay như chuyện Sở Nội vụ Ninh Thuận tiến hành khảo sát (2012) cho thấy, có đến 224 trường hợp CBCC, ở hầu hết các đơn vị "đi muộn về sớm", có hơn 100 người đi trễ hơn 30 phút, thậm chí không ít người trong đó đi trễ gần 2 tiếng đồng hồ. Sở Nội vụ Phú Yên cũng có cuộc kiểm tra tình hình chấp hành giờ làm việc tại 7 cơ quan, đơn vị của tỉnh trong ngày 23/2/2013, kết quả là trong tổng số 7 cơ quan, như các sở: Tài nguyên & Môi trường, Khoa học & Công nghệ, Giáo dục & Đào tạo, Giao thông Vận tải... mỗi cơ quan đều vắng mặt từ 3 - 11 người. - "Việc ghi hình công chức ăn cắp giờ để bêu lên truyền hình địa phương là một giải pháp đột phá trong cải cách nền hành chính công vụ. Những công chức có lỗi sẽ phải giật mình". TS Ngô Thành Can |
