Chiến thắng Mosul có thể dẫn tới thảm kịch ở Deir ez Zor

Chiến dịch giải phóng khu vực phía tây thành phố Mosul từ tay phiến quân IS đã được phát động. Trên thực địa, Quân đội Iraq và dân quân Shia cùng một số lính Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ, Anh... đã chiếm được một số ngôi làng nhỏ bị phiến quân IS bỏ rơi gần sân bay Mosul cũ. Nhưng để tuyên bố chiến thắng Mosul, liên quân chống cái gọi là Nhà nước Hồi giáo (IS) có thể còn mất nhiều tuần hoặc nhiều tháng nữa.

Và thậm chí nếu liên quân chiến thắng ở thành phố Mosul, “sao quả tạ” có thể sẽ chiếu xuống thành phố Deir ez Zor đang bị phiến quân IS vây hãm của Syria cách đó hàng trăm cây số về phía tây.

Thành phố Deir ez Zor với 90.000 thường dân đã bị phiến quân IS chia cắt thành hai mảnh và nằm giữa sa mạc mênh mông rộng lớn. Được tiếp vận bằng máy bay trực thăng và dưới sự chỉ huy của một vị tướng người Druze quả cảm, Quân đội Syria đã kiên cường trụ vững trước các đợt tấn công vây hãm của phiến quân IS suốt 5 năm qua. Nhưng nếu phiến quân IS bị thất thủ ở thành phố Mosul, chúng có thể di chuyển 340 dặm về phía tây tới thành phố Deir ez Zor để cùng các đồng đội giải quyết dứt điểm ổ kháng cự nằm lọt sâu giữa vùng lãnh thổ của cái gọi là Nhà nước Hồi giáo.

Dân thường ở thành phố Deir ez Zor cũng có số phận bi thảm không kém thường dân ở tây Mosul. Đầu năm nay, phiến quân IS đã tấn công chia cắt khu vực còn nằm trong tay quân chính phủ thành hai phần. Trước đó, Quân đội Syria bị vây hãm đã bị không quân Mỹ tấn công giết chết hơn 60 binh sĩ. Người Mỹ nói rằng đây là một cuộc không kích nhầm, còn phía Syria thì khẳng định đó là cố ý.

Tất nhiên, liên quân chống IS do Mỹ dẫn đầu không hề đả động đến nguy cơ thành phố Deir ez Zor thất thủ, rơi vào tay phiến quân IS cũng như số phận bi thảm đang chờ đợi 90.000 thường dân ở thành phố bị vây hãm này.

Rõ ràng là Tổng thống Donald Trump cần có một chiến thắng chống lại nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo ở Trung Đông để thực hiện cam kết tranh cử tổng thống của mình. Sẽ chẳng có gì là bất ngờ, khi tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis đột ngột đến Baghdad để thúc đẩy liên quân chống IS đánh chiếm thành phố Mosul.

Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi, người từng cam kết sẽ giải phóng hoàn toàn thành phố Mosul vào mùa xuân năm ngoái, cũng rất cần một chiến thắng chống lại một kẻ thù liều chết đã tiêu hao đến 50% lữ đoàn được đào tạo và trang bị tốt nhất trong Quân đội Iraq. Chỉ có điều, tham chiến trên những đường phố cổ nhỏ hẹp ở tây Mosul không phải là lực lượng xe tăng hay xe bọc thép mà là những người lính bộ binh Iraq. Trong khi đó, các cuộc không kích của liên quân vào hơn nửa triệu dân thường đang bị vây hãm ở khu vực phía tây thành phố Mosul lại gợi lên những cơn ác mộng đông Aleppo, nơi các nhà lãnh đạo phương Tây đã lớn tiếng lên án các cuộc không kích của Nga và Syria làm chết nhiều dân thường. Kịch bản tây Mosul xem ra còn bi thảm gấp bội so đông Aleppo, khi hơn 650.000 dân thường bị mắc kẹt “giữa hai làn đạn” trong thành phố.

Như thường lệ, Mỹ, Anh và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ sử dụng không quân trong cuộc chiến chống phiến quân IS, còn phần lớn lực lượng chiến đấu trên mặt đất ở Mosul – lực lượng bị tổn thương nhiều nhất - sẽ là người Iraq, người Kurd và ... phiến quân IS.

Rất có thể, con số 650.000 thường dân bị mắc kẹt ở tây Mosul là một con số phóng đại. Nhưng Liên Hợp Quốc và các cơ quan nhân đạo khác phải chuẩn bị cho tình huống xấu nhất, trong số các tình huống mà giới tướng lĩnh, chính trị gia và báo giới có thể dự đoán.

Sẽ là khập khiễng, nếu so sánh chiến dịch giải phóng Mosul với Thế chiến II, nhưng những bài học về tuyên truyền thì vẫn có thể áp dụng cho ngày nay. Trùm phát xít Hitler tuyên bố "chiến thắng" tại Stalingrad vào mùa thu năm 1942 và người Nga đã phải mất 16 tháng để chiếm lại toàn bộ thành phố bên bờ sông Volga này. Thực tế nói trên có thể khiến cho những nhà hoạch định chính sách phải cân nhắc vì chiến dịch giải phóng Mosul mới chỉ bắt đầu cách đây có...bốn tháng.