Những khám phá “đáng ngại” về Hệ Mặt Trời

Hệ Mặt Trời (HMT) hay Thái Dương Hệ là nơi chúng ta đang sống. Ngoài những gì đã biết, dưới đây một số bí mật đáng ngại về HMT vừa được khoa học phát hiện.

Theo Mai Nguyễn/Phụ Nữ Việt Nam 27/01/2022 06:10

Nhung kham pha “dang ngai” ve He Mat Troi

Hành tinh thứ 9 thực sự có thể là một lỗ đen nguyên thủy.

Trái đất có thể sẽ co lại

Một trong những đặc điểm quan trọng nhất để định hình hành tinh của chúng ta, theo nghĩa đen, là các mảng kiến tạo luôn thay đổi. Quá trình này bắt đầu xuất hiện cách đây khoảng 3,3 đến 3,5 tỷ năm, nó tạo ra núi, đảo, núi lửa, lỗ thông hơi trên biển... Đó là một trong vô số lý do tồn tại sự sống trên Trái đất. Phần còn lại của HMT có vẻ như khá trì trệ, HMT có cả các hành tinh đá và một số hành tinh khí xoáy khổng lồ tồn tại giữa Mặt trời và Trái đất.

Năm 2016, dữ liệu thu thập được từ tàu vũ trụ có tên MESSENGER người ta mới biết, sao Thủy nhỏ bé vô hại đang thu hẹp nhờ những quá trình kiến tạo tương tự. Có nghĩa, nó vẫn chưa hoàn thành hình thành trong 4,6 tỷ năm kể từ khi HMT của chúng ta ra đời. Không gian bong bóng như chúng ta biết ngày nay chỉ đơn thuần là một bức ảnh chụp nhanh. Điều đó nói lên rằng, đừng quá thoải mái với giả định mọi thứ sẽ vẫn như cũ và mãi mãi. Nếu chúng ta vừa phát hiện thấy sao Thủy đang co lại, thì hãy tưởng tượng một ngày nào điều này sẽ diễn ra đối với Trái đất của chúng ta đang sống.

Nhung kham pha “dang ngai” ve He Mat Troi-Hinh-2

Một ngày vào đó Trái Đất của chúng ta cũng có thể co lại như sao Thủy.

Hành tinh thứ 9 chỉ là một lỗ đen?

Năm 2015 hai nhà thiên văn học Konstantin Batygin và Mike Brown ở Viện Công nghệ California (Caltech), Mỹ đã công bố lý thuyết Planet Nine (Hành tinh thứ 9) như là một lời giải thích cho sự chuyển động của một số vật thể trong Vành đai Kuiper bao bọc lấy HMT của chúng ta.

Hành tinh số 9 ban đầu được cho là một hành tinh cỡ sao Hải Vương (Neptune) với quỹ đạo quay quanh Mặt Trời mất 15.000 năm trái đất. Năm 2019, một giả thuyết mới xuất hiện cho rằng hành tinh thứ 9 thực sự là một lỗ đen nguyên thủy. Người ta cho rằng những hiện tượng này hình thành vào thời kỳ sơ khai của vũ trụ khi các túi vật chất dày đặc tự đổ xuống. Vật thể này có thể đã bị thu giữ bởi lực hấp dẫn của Mặt trời của Trái đất mặc dù nó khá nhỏ (đường kính chỉ khoảng 3,5 inch, hay gần 9 cm), nhưng lại có cường độ cực mạnh.

Nhung kham pha “dang ngai” ve He Mat Troi-Hinh-3

Hành tinh thứ 9 thực sự có thể là một lỗ đen nguyên thủy.

Tuổi của HMT

Cuộc sống của con người là những sự thật đơn giản như sinh ra, lớn lên, già đi rồi chết. Tuy bản chất cuộc sống là phù du nhưng nó thật đẹp. Nhưng con người không phải là những nhân tố duy nhất được hưởng phước lành này, mà có cả vũ trụ. Về mặt lý thuyết, vũ trụ của chúng ta đã trải qua 13,77 tỷ năm tuổi, sai số cộng hoặc trừ 40 triệu năm. Các nhà khoa học ước tính HMT của chúng ta khoảng 4,6 tỷ năm tuổi và còn khoảng 5 tỷ năm nữa trong góc không gian nhỏ bé trong vũ trụ. Theo khoa học, chúng ta còn rất nhiều thời gian để phát triển cuộc sống của mình. Rất có thể, khoa học phát triển, con người có thể tìm một ngôi nhà mới, nhưng cụ thể là gì thì hiện tại chưa định hình được.

Nhung kham pha “dang ngai” ve He Mat Troi-Hinh-4

Theo dự báo, HMT còn khoảng 5 tỷ năm nữa để tồn tại.

Làm gì để ngăn chặn các trận bão không gian?

Bất cứ ai sống sót sau một trận bão lớn đều có thể "chứng thực" được mối nguy của loại hình thiên tai này. Ấy là dưới mặt đất còn trong HMT lại có Vết đỏ khổng lồ (Great Red Spot), gọi ngắn là GRS. GRS là một cơn bão với xoáy nghịch trên sao Mộc, nằm ở khoảng 22o phía nam xích đạo, đã kéo dài 340 năm. Cơn bão này lớn đến mức có thể thấy từ Trái đất qua kính viễn vọng. Nó được quan sát thấy lần đầu bởi Giovanni Domenico Cassini hoặc Robert Hooke vào năm 1665.

Khoảng một nửa hoặc 3/4 Trái đất có thể nằm gọn trong cơn bão, điều này đã được các nhà thiên văn học ghi nhận cách đây hơn 300 năm. Gió của nó thổi trung bình là 270 dặm/giờ nhưng xung quanh các cạnh hình bầu dục của nó có thể lên tới 425 dặm/giờ (hãy nhớ rằng những cơn gió mạnh nhất được phát hiện trên Trái đất chỉ được ghi nhận hơn 200 dặm hay 320 km/giờ) kèm theo lốc xoáy. Vào năm 2000, nó nhấn chìm ba cơn bão nhỏ hơn và sau đó, không thể tin được, nó chuyển sang màu đỏ đậm dạng máu. Một ví dụ khác là cơn bão sáu cạnh đang hoành hành của sao Thổ có biệt danh là "hình lục giác", cũng đã quay trong hàng trăm năm. Khoa học không biết tại sao nó lại có hình dạng hoặc tồn tại lâu như vậy nên chưa có cách phòng tránh.

Nhung kham pha “dang ngai” ve He Mat Troi-Hinh-5

Bão GRS trên sao Mộc.

Nếu sao Mộc có các cơn bão GRS thì trên sao Kim lại có những cơn bão áp suất khí quyển cao hoặc cơn bão có nhiệt độ cực lớn. Cả hai đều xảy ra tức thì khi đi vào bầu khí quyển của sao Kim. Nhiệt độ trung bình vào khoảng 860 độ F (460 độ C) kèm theo mưa axit sulfuric. Đây là lý do vì sao hành tinh đang trong tình trạng sinh sống cách đây 3 tỷ năm trở thành hành tinh chết cách đây 700 đến 750 triệu năm.

Trái đất sẽ ra sao nếu Mặt trời chết?

Mặt trời là nơi cung cấp ánh sáng nhân hậu và ban năng lượng, tạo ra cuộc sống cho chúng ta và muôn loài. Một khi nó cạn kiệt lượng hydro cần thiết cho phản ứng tổng hợp hạt nhân, lõi của nó sẽ co lại. Ngược lại, vỏ bên ngoài sẽ bong ra, trở thành một "cơ thể phì nộn".

Nếu trước đây, nhiệt và bức xạ tỏa ra sẽ thiêu rụi mọi thứ trên Trái đất, và trong toàn bộ HMT. Nhưng khi nó chết, Mặt trời bắt đầu nguội dần và trở thành Người Lùn Trắng, không còn chiếu sáng nữa. Khi ấy, HMT từng sôi động một thời nay sẽ trở thành một nơi chết chóc, yên tĩnh và lạnh lẽo giống như hầu hết mọi nơi trong vũ trụ.

#Hệ Mặt Trời #Thái Dương Hệ #Hành tinh thứ 9

10 sự thật đáng kinh ngạc về hệ Mặt Trời

Vũ trụ luôn chứa đựng những điều kỳ bí mà khoa học hiện đại chưa khám phá hết.

1. Sao Thiên Vương nghiêng hẳn về một bên

Sao Thiên vương thoạt nhìn có vẻ ngoài giống như một quả bóng màu xanh lam, nhưng hành tinh khổng lồ nằm ở vòng ngoài của hệ Mặt Trời này lại có những đặc điểm vô cùng kỳ lạ. Trước hết, sao Thiên Vương là hành tinh duy nhất quay về phía của nó. Vẫn chưa rõ tại sao ngôi sao này lại nghiêng kỳ lạ như vậy, nhưng có một có một giả thiết chung đó là trong giai đoạn hình thành hệ Mặt Trời, một tiền hành tinh kích cỡ Trái Đất đã va chạm với Sao Thiên Vương, làm lệch trục quay của hành tinh.

10 su that dang kinh ngac ve he Mat Troi

Sao Thiên Vương. Ảnh: NASA

Ngôi sao này cũng có các vành đai rất mỏng manh và vành đai này đã được quan sát thấy khi nó đi qua phía trước một ngôi sao khác (nhìn từ Trái Đất) vào năm 1977. Ước tính các vành đai của sao Thiên Vương được hình thành cách đây 600 triệu năm. Gần đây nhất, các nhà thiên văn học phát hiện ra những cơn bão trong bầu khí quyển của sao Thiên Vương sau khi nó di chuyển gần nhất với Mặt Trời.

2. Mặt Trăng của sao Mộc có các đợt phun trào núi lửa dữ dội

Mặt trăng Jovian có hàng trăm núi lửa và được coi là mặt trăng hoạt động mạnh nhất trong hệ Mặt Trời. Đôi khi những núi lửa này phun trào dung nham cao hơn 402km vào bầu khí quyển. Nhiều tàu vũ trụ đã bắt gặp cảnh tượng này. Vào năm 2007, tàu vũ trụ New Horizons trên đường tới sao Thiên Vương đã quan sát được cảnh tượng phun trào núi lửa trên Mặt Trăng Jovian. Theo NASA, vì Mặt Trăng Jovian ở gần sao Mộc nhất nên "bị cuốn vào một cuộc chiến lực hấp dẫn gay cấn" giữa sao Mộc và 2 mặt trăng lớn khác. Những lực hút đối lập tạo ra nhiệt lượng lớn bên trong, dẫn đến hàng trăm vụ phun trào núi lửa trên bề mặt Mặt Trăng. Tuy vậy, rất khó dự đoán vị trí tồn tại của núi lửa nếu chỉ sử dụng các mô hình khoa học.

3. Sao Hỏa có núi lửa lớn nhất mà con người từng biết

10 su that dang kinh ngac ve he Mat Troi-Hinh-2

Núi lửa trên Sao Hỏa. Ảnh: NASA

Sao Hỏa thoạt nhìn có vẻ tĩnh lặng, nhưng các nhà khoa học cho biết, trong quá khứ đã từng xảy ra những hiện tượng khiến các núi lửa khổng lồ hình thành và phun trào, trong đó có núi lửa Olympus Mons. Đây là núi lửa lớn nhất từng được phát hiện trong hệ Mặt Trời với chiều ngang 602km, tương đương với kích thước của bang Arizona, Mỹ. Nó cao 25km, gấp 3 lần chiều cao của Everest, ngọn núi cao nhất trên Trái Đất. Sở dĩ núi lửa trên sao Hỏa có thể phát triển với kích thước khổng lồ như vậy là vì lực hấp dẫn trên hành tinh này yếu hơn nhiều so với Trái Đất. Tuy vậy, giới khoa học vẫn chưa biết rõ quá trình hình thành những ngọn núi này.

4. Sao Kim có những cơn gió siêu mạnh

Sao Kim được ví như một hành tinh địa ngục vì có nhiệt độ và áp suất cực cao trên bề mặt của nó. Tàu vũ trụ thăm dò không gian Venara của Liên Xô được che chắn và trang bị kỹ lưỡng của Liên Xô chỉ có thể chống chọi được vài phút khi hạ cánh xuống bề mặt hành tinh này vào những năm 1970.

Bề mặt Sao Kim rất kỳ lạ. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, các luồng gió trên cao của nó di chuyển nhanh hơn gấp 50 lần so với chuyển động quay của hành tinh. Tàu vũ trụ Venus Express của châu Âu (di chuyển quanh Sao Kim từ năm 2006 đến năm 2014) đã theo dõi các cơn gió trong thời gian dài và phát hiện ra rằng, gió, bão trên hành tình này ngày càng mạnh hơn theo thời gian.

5. Băng nước tồn tại trên khắp Hệ Mặt Trời

Băng từng được coi là một chất hiếm trong không gian, nhưng sau đó giới khoa học phát hiện ra nó tồn tại trên khắp hệ Mặt Trời. Băng là thành phần phổ biến của sao Chổi và các tiểu hành tinh. Nó cũng nằm trong những miệng núi lửa bị che khuất trên sao Thủy và Mặt Trăng. Sao Hỏa cũng có băng ở các vùng cực của nó. Song không phải tất cả các loại băng đều giống nhau. Khi quan sát cận cảnh Sao chổi 67P/ Churyumov – Gerasimenko bằng tàu vũ trụ Rosetta của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu, các nhà khoa học thấy rằng lớp băng được tìm thấy ở đây khác với loại băng ở Trái Đất.

6. Có thể có sự sống trong hệ Mặt Trời

Cho đến thời điểm hiện tại, các nhà khoa học không tìm thấy bất cứ bằng chứng nào cho thấy sự sống tồn tại ở những nơi khác trong hệ Mặt Trời. Nhưng khi tìm hiểu về cách các sinh vật sống trong miệng núi lửa ngầm hoặc trong môi trường đóng băng, những phát hiện mới nhiều khả năng sẽ gợi mở về những nơi chúng sinh sống ở các hành tinh khác. Đây không phải là những người ngoài hành tinh sống trên sao Hỏa như trong các bộ phim viễn tưởng mà là các sinh vật vô cùng nhỏ bé. Có thể có vi sinh vật ở đâu đó trong đại dương Europe của sao Mộc hoặc bên dưới lớp băng Enceladus của sao Thổ…

7. Sao Thủy đang thu nhỏ dần

10 su that dang kinh ngac ve he Mat Troi-Hinh-3

Sao Thủy. Ảnh: NASA

Trong nhiều năm qua, các nhà khoa học tin rằng, Trái Đất là hành tinh duy nhất trong hệ Mặt Trời có hiện tượng kiến tạo mảng. Điều này đã thay đổi sau khi tàu vũ trụ MESSENGERthực hiện sứ mệnh thăm dò sao Thủy đầu tiên, lập bản đồ toàn bộ hành tinh này với độ phân giải cao và xem xét các đặc điểm trên bề mặt của nó.

Vào năm 2016, dữ liệu từ tàu MESSENGER cho thấy các dạng địa hình giống vách đá hay còn gọi là vết đứt gãy trên bề mặt sao Thủy. Vì các vết đứt gãy này tương đối nhỏ nên các nhà khoa học cho rằng chúng được hình thành cách không quá lâu và hành tinh này vẫn đang thu nhỏ lại.Sao Thủy tự thu nhỏ lại là vì nhiệt độ của hành tinh này đang giảm dần.Quá trình giảm nhiệt này đã tác động một cách bất thường tới địa hình vốn đã rất hiểm trở của nó, tạo nên những vách đá cao tới 3km và những dải núi dài tới 1.700km chạy dọc trên bề mặt hành tinh.

8. Sao Hải vương tỏa nhiệt nhiều hơn lượng nhiệt nó nhận được từ hệ Mặt Trời

Sao Hải Vương ở rất xa Trái Đất. Và các nhà khoa học mong muốn sẽ sớm đưa tàu vũ trụ lên hành tinh này để giải đáp bí ẩn tại sao nó lại tỏa ra nhiều nhiệt hơn lượng nhiệt nó nhận được, cũng như vì sao ngôi sao này lạ nằm cách quá xa so với Mặt Trời.

9. Sao Mộc có nhiều nguyên tố nặng hơn Mặt Trời

Các nhà khoa học cho rằng, Mặt Trời và các hành tinh nhiều khả năng được hình thành từ một (khối khí) đám mây bụi vũ trụ dày đặc, có thể là chất khí bao quanh một lõi chứa các nguyên tố nặng hơn. Điều này đặc biệt đúng với Sao Mộc – một hành tinh có kích thước lớn gấp 317 lần kích cỡ của Trái Đất, hút nhiều khí hơn hành tinh của chúng ta. Cùng một dạng cấu trúc, tại sao sao Mộc lại có nhiều nguyên tố nặng hơn Mặt Trời?Một trong những giả thuyết hàng đầu là bầu khí quyển của sao Mộc được “làm giàu” bằng các sao chổi, tiểu hành tinh và các thiên thể nhỏ khác mà nó hút vào nhờ từ trường rất mạnh.

10. Sao Thổ có 1 cơn bão hình lục giác

Bắc bán cầu của sao Thổ xuất hiện một cơn bão khổng lồ hình lục giác mà đến nay các nhà khoa học vẫn chưa lý giải được. Cơn bão này có một số đặc điểm chung với những cơn bão thông thường khác trên Trái Đất, và nó đã tồn tại trên sao Thổ hàng thập kỷ, thậm chí hàng trăm năm./.

Xem chi tiết