![]() |
| 5 nhà khoa học Việt Nam lọt top 100 nhà khoa học châu Á 2020 |
![]() |
| 5 nhà khoa học Việt Nam lọt top 100 nhà khoa học châu Á 2020 |
Mức độ kết hợp ngẫu nhiên của sự tiến hóa cùng những kết quả kì diệu và đa dạng nhờ quá trình này đã được các nhà khoa học tranh luận dai dẳng trong suốt nhiều thập kỷ, bởi có quá nhiều bí ẩn chưa được giải đáp. Một lý thuyết mới vừa được công bố gần đây đang cố gắng giúp lý giải hiện tượng vì sao các cá thể đời sau lại càng lúc càng thông minh hơn so với cá thể đời đầu.
Lý thuyết này có tên là “tiến hóa học hỏi”, miêu tả rằng quá trình tiến hóa của các sinh vật bắt nguồn một phần lớn từ chính kinh nghiệm sống của chúng, vì thế khiến cho chúng dần dần thông minh hơn. Đây là một bước tiến đầy mới mẻ so với các quan điểm tiến hóa cổ điển trước đây.

Sự tiến hóa của sinh vật vẫn còn nhiều bí ẩn. Nguồn: fotolia.
Theo Richard Watson, Giáo sư Sinh học tiến hóa tại trường Đại học Southampton Anh, quá trình tiến hóa có thể được phát sinh từ những kinh nghiệm sống trước đây của chính bản thân các sinh vật. Điều này giúp lý giải nguyên nhân vì sao quá trình chọn lọc tự nhiên và mang tính ngẫu nhiên lại thường chọn ra các cá thể đời sau thông minh hơn đời trước.
Trong công trình nghiên cứu có tựa đề "Xu hướng trong Sinh thái và Tiến hóa", Giáo sư Watson tuyên bố quá trình tiến hóa vẫn còn chứa đựng rất nhiều bí ẩn cần phải được tiếp tục tìm hiểu và nghiên cứu. Và lý thuyết “tiến hóa học hỏi” đã có những bằng chứng khá vững chắc dựa trên quá trình nghiên cứu cách thức hệ thần kinh nơ ron phát triển các hành vi thông minh dựa trên kinh nghiệm của các sinh vật trước đó.
"Thuyết tiến hóa của Darwin mô tả quá trình các sinh vật bị thúc đẩy bởi các động lực sinh tồn, khiến cho chúng dần thay đổi cấu trúc cơ thể để phù hợp với sự biến đổi của môi trường”, Giáo sư Watson nói - "Nhưng lý thuyết này vẫn chưa giải thích đầy đủ những khả năng phát triển kì lạ của quá trình tiến hóa. Nếu chỉ có sự tồn tại của quá trình chọn lọc tự nhiên thì vẫn không đủ yếu tố để tạo ra các đặc tính thông minh cho đời sau”.
Lý thuyết tiến hóa thông thường mô tả những biến đổi ngẫu nhiên và chọn lọc làm gia tăng dần mức độ thích ứng với môi trường của các sinh vật khi chúng tiến hóa theo thời gian. Nhưng theo Watson, lý thuyết cổ điển này chỉ có thể giải thích được sự thay đổi của cấu tạo cơ thể mà không thể giải thích được tại sao các cá thể đời sau lại phát triển những hành vi mang tính thông minh nhiều hơn các cá thể đời đầu.
Các nhà khoa học cho rằng, chính nhờ quá trình biến đổi và lựa chọn ngẫu nhiên kết hợp cùng với kinh nghiệm sống của cá thể đời trước đã tạo ra các cá thể đời sau ngày càng thông minh hơn.
Mô hình lý thuyết mới đã giúp làm sáng tỏ những mặt còn hạn chế của lý thuyết tiến hóa cổ điển. Những khiếm khuyết trong suy luận Bayes và sự lựa chọn tự nhiên trong các quần thể sinh sản vô tính và hữu tính cũng như sự tiến hóa của các mối quan hệ về mặt sinh thái giữa các loài với nhau cũng đã được giải quyết thỏa đáng.
Lý thuyết tiến hóa học hỏi giúp cho phép con người lý giải được bằng cách nào quá trình tiến hóa đã ngày càng trở nên cao cấp hơn qua thời gian. Sự tích lũy kinh nghiệm của các cá thể đời đầu truyền thừa cho các cá thể đời con chính là lời giải cho hiện tượng này. Ví dụ, bằng cách phát triển và điều khiển các biến thể, quá trình tích lũy kinh nghiệm và các mối quan hệ tương tác sinh thái sẽ tác động đến quá trình sinh sản ở sinh vật, từ đó đời con cũng thay đổi theo.
Quá trình chọn lọc tự nhiên có thể tự mình thay đổi theo chiều hướng cao cấp hơn chỉ nhờ vào kinh nghiệm sống của sinh vật.
Khi kết hợp học thuyết này cùng với các lý thuyết nền tảng khác trong lĩnh vực tiến hóa, chúng ta có thể lý giải được rất nhiều những vấn đề bằng những cách thức mới lạ và giúp nghiên cứu sâu hơn vì sao quá trình tiến hóa lại dẫn đến rất nhiều thành quả đa dạng và khác biệt như vậy.
Hình ảnh khỉ đột đực lấy tay đập ngực đã ăn sâu vào trong đầu của nhiều người. Nhưng tại sao chúng lại thích đập ngực? Người ta suy đoán rằng hành động này là để trao đổi một vài thông tin nhất định, nhưng không ai biết câu trả lời chính xác cho những gì thông tin đang được truyền tải.
Giờ đây, khỉ đột núi hoang dã (Gorilla beringei beringei) trong Vườn quốc gia Volcanoes của Rwanda đã "thổ lộ" với các nhà khoa học bí mật đập ngực của chúng.
Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Scientific Reports under Nature và do Tiến sĩ Edward Wright thuộc Viện Nhân chủng học Tiến hóa Max Planck ở Đức dẫn đầu.

Khỉ đột núi (Gorilla beringei beringei) là một trong hai phân loài khỉ đột phía đông, gồm hai quần thể. Một quần thể được tìm thấy ở núi lửa Virunga ở Trung Phi, thuộc về ba vườn quốc gia: Mgahinga, ở tây nam Uganda; Volcanoes, ở tây bắc Rwanda; và Virunga ở đông Cộng hòa Dân chủ Congo. Quần thể còn lại được tìm thấy ở Vườn quốc gia cấm Bwindi tại Uganda. Một vài nhà linh trưởng học xem quần thể ở Bwindi là một phân loài tách biệt, mặc dù không có mô tả nào hoàn thành. Tháng 11, 2012, ước lượng tổng số khỉ đột núi lượng là 880 cá thể.
Từ tháng 1 năm 2014 đến tháng 7 năm 2016, các nhà nghiên cứu đã quan sát 25 con khỉ đột lưng bạc đực hoang dã được giám sát bởi Quỹ Khỉ đột Dian Fossey Quốc tế (Dian Fossey Gorilla Fund International), và ghi lại hơn 500 lần đập ngực .
Họ ghi lại âm thanh đập ngực của sáu trong số những con khỉ đột, đo nhịp điệu và thời gian của mỗi lần đập ngực của những con khỉ đột khác nhau, và tần số của các âm thanh đập ngực. Đồng thời, họ sử dụng các bức ảnh để đo chiều rộng vai của những con khỉ đột này để xác định kích thước của những con khỉ đột khác nhau.

Khỉ đột núi là con cháu của khỉ và vượn cổ tìm thấy ở châu Phi và Ả Rập vào đầu thế Oligocen (34-24 triệu năm trước). Hóa thạch nơi khỉ đột núi sống nghèo nàn và lịch sử tiến hóa của nó không rõ ràng. Khoảng 9 triệu năm trước, một nhóm linh trưởng tiến hóa thành khỉ đột, tách ra từ tổ tiên chung của chúng với con người và tinh tinh; đây là lúc chi Gorilla xuất hiện. Khỉ đột núi tách ra từ khỉ đột đồng bằng phía đông khoảng 400,000 năm trước và hai phân loài này tách ra khỏi khỉ đột phía đông khoảng 2 triệu năm trước. Có nhiều tranh luận chưa giải quyết về việc phân loại khỉ đột núi. Chi Gorilla ban đầu được đặt tên là Troglodytes năm 1847, sau đó được đổi tên là như hiện nay năm 1852. Tới năm 1967 nhà phân loại học Colin Groves đề xuất rằng tất cả chi Gorilla chỉ gồm một loài (Gorilla gorilla) với ba phân loài Gorilla gorilla gorilla (khỉ đột đồng bằng phía tây), Gorilla gorilla graueri (khỉ đột đồng bằng được tìm thấy ở tây Virungas) và Gorilla gorilla beringei (khỉ đột núi). Năm 2003, sau khi xem xét lại, khỉ đột được chia thành hai loài (Gorilla gorilla và Gorilla beringei) bởi Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).
Sau khi phân tích các dữ liệu đo lường này, họ phát hiện ra rằng "khỉ đột núi có thể truyền tải thông tin về hình dạng cơ thể một cách đáng tin cậy bằng cách đập vào ngực". Cụ thể, những con đực lớn sẽ phát ra âm thanh có tần số thấp hơn khi chúng đập vào ngực. Các nhà nghiên cứu suy đoán rằng điều này có thể liên quan đến khoang cộng hưởng lớn của cơ thể chúng.
Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy rằng con đực đập ngực thường xuyên hơn trong thời kỳ động dục ở khỉ đột cái, vì vậy âm thanh của nhịp đập ngực có thể là một biểu hiện cơ thể quan trọng trong quá trình tán tỉnh, một mặt thu hút con cái và mặt khác khiến đối thủ sợ hãi.
Điều thú vị là nhịp và thời gian đập ngực của những con khỉ đột này không liên quan gì đến kích thước cơ thể, và không phải là kích thước càng lớn thì nhịp đập càng dài. Nhịp đập ngực của mỗi con khỉ đột giống như một hành vi thể hiện tính cách, thời lượng và số lần khác nhau sẽ mang đặc thù của từng cá thể. Các nhà nghiên cứu đã phân tích rằng nhịp đập cá nhân hóa có thể cho phép những con khỉ đột khác phân biệt ai đang đập ngực với chúng.

Theo các báo cáo của các vườn quốc gia nơi sinh sống của khỉ đột núi, các nguyên nhân dẫn tới việc đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng là do nạn săn trộm - khỉ đột núi thường bị thương tật vĩnh viễn do bẫy của những tay săn thú hoang hoặc bắt cá thể con tới các sở thú. Lấn chiếm nơi ở - việc mở rộng nhanh chóng các khu định cư của người dân xung quanh hành lang an toàn của vườn quốc gia. Dịch bệnh - khỉ đột núi thường xuyên được tiếp xúc với các đoàn khách du lịch từ khắp nơi trên thế giới, chúng hoàn toàn có thể nhiễm bệnh truyền từ người. Chiến tranh, bất ổn chính trị - dòng người tị nạn đổ về khu vực rừng núi, chặt cây cối và săn Khỉ đột lấy thịt để phụ vụ cuộc sống tạm bợ. Chính vì những lý do trên, Tổ chức bảo vệ động vật thế giới cùng chính quyền nước sở tại đã tăng cường tuần tra, sử dụng lính có vũ trang tháo dỡ các loại bẫy, thêm nữa những công tác xác định số lượng Khỉ đột núi còn lại. Mở rộng diện tích vườn quốc gia, yêu cầu các đoàn khách du lịch đứng cách xa đàn khỉ, quản lý tốt hơn loại hình du lịch sinh thái. Một phần quan trọng nữa là giáo dục cộng đồng địa phương, tuyên truyền thông qua các tài liệu, sách và dạy cho học sinh về vấn đề đa dạng sinh học và bảo vệ loài động vật đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng này.
Cuối cùng, các nhà khoa học kết luận rằng khỉ đột núi sống trong những khu rừng nhiệt đới rậm rạp, và đôi khi chúng không thể nhìn thấy nhau ngay cả khi ở rất gần, nhưng việc đập ngực sẽ truyền tải thông tin cá nhân quan trọng để chúng liên lạc với nhau.
Với hàm lượng dinh dưỡng đa dạng, cải xoong không chỉ là một món ăn ngon mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý có thể hỗ trợ chức năng thận, giúp lọc máu tốt hơn và đào thải độc tố hiệu quả.
Biết rõ những loại thực phẩm không phù hợp như đồ chiên rán, đậu, đồ uống có gas, giúp kiểm soát rối loạn tiêu hóa, giảm triệu chứng chướng bụng.
Biết rõ những loại thực phẩm không phù hợp như đồ chiên rán, đậu, đồ uống có gas, giúp kiểm soát rối loạn tiêu hóa, giảm triệu chứng chướng bụng.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý có thể hỗ trợ chức năng thận, giúp lọc máu tốt hơn và đào thải độc tố hiệu quả.
Với hàm lượng dinh dưỡng đa dạng, cải xoong không chỉ là một món ăn ngon mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Cua lông Trung Quốc dễ mua, nhưng cần lưu ý nguyên tắc ăn để đảm bảo an toàn và phòng tránh ngộ độc thực phẩm.
Rau cải, tỏi, trà xanh, gừng, cà chua, táo... là những món ăn giúp làm giảm viêm, sạch phổi và tăng cường đề kháng, phòng ngừa bệnh phổi hiệu quả.
Một bé trai 5 tuổi bị kẹt ngón tay vào ổ khóa, may mắn thoát nạn sau ca xử lý của các bác sĩ, cảnh báo cha mẹ kiểm tra an toàn dụng cụ trong nhà.
Nữ bệnh nhân 19 tuổi mắc hội chứng động mạch mạc treo tràng trên (SMA), xơ cứng bì, cường giáp nặng được phẫu thuật thành công sau khi ổn định bệnh nền.
Men gan của người bệnh tăng gấp 200 lần, kèm theo tăng bilirubin, nhiễm trùng huyết và suy đa tạng, nguy cơ hôn mê gan và tử vong.
Bệnh viện Bạch Mai đưa ra cảnh báo về những nguy hiểm nghiêm trọng từ thói quen ăn, uống hoặc nuốt mật cá theo kinh nghiệm truyền miệng trong dân gian.
Thịt cá giàu omega-3 giúp kiểm soát mỡ máu, tăng cholesterol tốt và hỗ trợ sức khỏe tim mạch khi chế biến lành mạnh.
Sa dây rau là tai biến sản khoa hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời có thể khiến thai nhi tử vong trong chuyển dạ.
Nam bệnh nhân 44 tuổi bị tắc động mạch vành trái đã được đặt stent thành công, nhấn mạnh vai trò của kiểm tra định kỳ và cấp cứu đúng lúc.
Cơn đau đột ngột ở bìu có thể báo hiệu xoắn tinh hoàn, một tình trạng nguy hiểm cần can thiệp nhanh trong vòng 6 giờ để bảo vệ sức khỏe sinh sản.
Các bác sĩ đã loại bỏ khối u an toàn, giúp duy trì chức năng sinh sản và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhi 14 tuổi mắc ung thư buồng trứng hiếm gặp.
Khoai mỡ không chỉ ngon mà còn chứa chất chống oxy hóa, hỗ trợ giảm cholesterol, cải thiện nội tiết, tăng cường đề kháng và bảo vệ tế bào.
Cà chua là thực phẩm bổ dưỡng, thơm ngon nhưng không phải lúc nào cũng tốt cho sức khỏe nếu dùng không đúng cách.
Bác sĩ khuyến cáo, bệnh nhân bị rắn độc cắn cần đến cơ sở y tế để tiêm huyết thanh, tránh mẹo dân gian gây nguy hiểm cho sức khỏe.
Bệnh viện Sản - Nhi tỉnh Quảng Ngãi vừa gắp thành công dị vật là chiếc kẹp tóc bằng kim loại trong bụng bé gái 6 tuổi.
Chỉ với vài bước đơn giản, bạn có thể tự tay làm bánh cookie trang trí Noel, gửi gắm yêu thương và tạo niềm vui cho gia đình.
Một bé 10 ngày tuổi mắc uốn ván sơ sinh vì không tiêm vắc xin và cắt rốn bằng kéo không vô trùng.