Gia Cát Lượng tự là Khổng Minh, hiệu Ngọa Long tiên sinh. Ngay từ nhỏ, Gia Cát Lượng là đứa trẻ vô cùng thông minh, hiếu học, đọc đủ loại sách vở và tầm sư học đạo khắp nơi. Sau này, ông là quân sư giỏi của Lưu Bị nước Thục, thời hậu Hán.
Tương truyền rằng Gia Cát Lượng trên thông thiên văn, dưới tường địa lý, được hậu thế đời đời xem như hóa thân của trí tuệ. Ông không chỉ giỏi việc chính sự, có tài về bày mưu lập kế mà còn biết bấm độn, chiêm tinh, xem quẻ… Liên quan tới những lời tiên tri nổi tiếng của Gia Cát Lượng, lịch sử và các giai thoại dân gian cũng lưu lại không ít tư liệu. Điểm đáng nói hơn còn nằm ở chỗ, tiên đoán của ông đối với các nhân vật lịch sử thuộc thời đại sau này hầu hết đều ứng nghiệm tới mức đáng kinh ngạc.
Câu chuyện về việc Gia Cát Lượng từng dự đoán được Võ Tắc Thiên sẽ soán ngôi nhà Lý Đường chính là một trong những minh chứng tiêu biểu cho nhận định nói trên. Theo sử sách ghi chép, lời tiên tri của Gia Cát Lượng đối với hậu vận của Võ Tắc Thiên từng xuất hiện trong một cuốn sách có tên là "Mã Tiền Khóa".
"Mã Tiền Khóa" hay còn gọi là "Mã Tiền Thần Khóa", được biết tới là một trong những danh tác để đời của Gia Cát Lượng. Tác phẩm này có tổng cộng 14 bài, trên cơ bản đây được xem là một quyển sách tập hợp những lời tiên đoán giản lược về lịch sử Trung Hoa cổ đại. Đặc biệt trong đó, lời tiên tri về Võ Tắc Thiên từng xuất hiện trong bài thứ tư của tài liệu này.
Về lời tiên đoán mà Gia Cát Lượng dành cho Võ Tắc Thiên, nguyên văn "Mã Tiền Khóa" ghi lại như sau: "Thập bát nam nhi, khởi vu thái nguyên, động tắc đắc giải, nhật nguyệt lệ thiên". Theo lý giải, lời tiên tri này của Gia Cát Lượng hoàn toàn đúng với hậu vận của nhà Lý Đường và Võ Tắc Thiên. Cụ thể, hai chữ "nam nhi" trong cụm từ "thập bát nam nhi" có thể xem là đại biểu cho con trai, như vậy hợp lại sẽ tạo thành chữ "Lý". Cùng với đó, hai cụm "khởi vu thái nguyên", "động tắc đắc giải" chính là biểu thị cho dự đoán của Gia Cát Lượng về việc Đường Cao Tổ Lý Uyên sẽ khởi binh tại đất Thái Nguyên (Trung Quốc) để tìm ra con đường thoát khỏi hiểm cảnh nguy nan lúc bấy giờ.
Cùng với ba vế tiên đoán về sự thành lập của Đường triều, Gia Cát Lượng cũng đưa ra lời tiên tri đối với Võ Tắc Thiên – nhân vật đã khiến giang sơn của hoàng tộc họ Lý phải đứt gánh giữa đường.
Theo đó, cụm từ "nhật nguyệt lệ thiên" có thể hiểu là mặt trăng và mặt trời đều cùng nhô lên cao, ánh trăng và thái dương cùng sáng chính là điềm lành, cũng được xem là biểu thị cho chữ "Chiếu", mà Võ Tắc Thiên năm xưa cũng vừa hay có tên gọi là "Võ Chiếu".
Như vậy là chỉ thông qua một câu ngắn ngủi trong "Mã Tiền Khóa", Gia Cát Lượng từ sớm đã nhìn trước được việc Võ Tắc Thiên sẽ lên ngôi xưng đế và trở thành một trong những nhân vật khiến giang sơn nhà Lý Đường không khỏi nghiêng ngả.
Tuy nhiên điểm đáng nói lại nằm ở chỗ, Võ Tắc Thiên và Gia Cát Lượng sống ở hai thời đại chênh lệch nhau tới hàng trăm năm. Vậy đâu là cơ sở để Gia Cát Lượng có thể tiên đoán chính xác về cuộc đời của hậu nhân này tới thế? Đối với câu hỏi nói trên, nhiều người cho rằng đó chỉ đơn giản là trùng hợp, cũng có người cho rằng Gia Cát Lượng chắc chắn phải dựa trên một cơ sở nào đó mới có thể đưa ra phán đoán này.
Năm 2010, giới khảo cổ Tây An đã phát hiện ra một ngôi mộ cổ có niên đại từ thời nhà Đường. Chủ nhân ngôi mộ được xác định là phu nhân của Vũ Phủ Quân thuộc triều đại này và có tên Gia Cát Phân, một trong những hậu duệ của Gia Cát Lượng. Chưa dừng lại ở đó, Vũ Phủ Quân (chồng của Gia Cát Phân) chính là Võ Sĩ Dật – tức bác trai của Nữ hoàng Võ Tắc Thiên sau này. Theo sử cũ cũng ghi lại, sau khi Võ Tắc Thiên lên ngôi Hoàng đế, con cháu của Gia Cát Phân và Võ Sĩ Dật đều trở thành vương công, quý tộc và nhận được không ít hậu đãi.
Như vậy không khó để nhận thấy một sự thật: Hàng trăm năm sau khi Khổng Minh tạ thế, gia tộc của ông lại vô tình trở thành thông gia với gia tộc Võ Tắc Thiên – người mà ông đưa ra tiên đoán từ lúc sinh thời.
Cũng bởi vậy mà sau khi thông tin về ngôi mộ cổ ở Tây An được công bố, không ít người đã cho rằng: Gia Cát Khổng Minh năm xưa vốn nhờ vào việc biết trước mối quan hệ thông gia này cho nên mới có thể đoán đúng về việc Võ Tắc Thiên xưng đế.
Thế nhưng dù cho lời tiên tri nói trên được Gia Cát Lượng đưa ra dựa trên cơ sở nào thì điều này cũng không thể làm lu mờ đi một sự thật: Đó là những lời tiên đoán của ông hầu hết đều ứng nghiệm tới mức đáng kinh ngạc.
Một câu chuyện nữa về tài năng tiên đoán chính xác của Gia Cát lượng có liên quan đến Lưu Bá Ôn - danh tướng văn võ song toàn thời nhà Minh - phải phục sát đất.
Theo đó Lưu Bá Ôn sinh sau Gia Cát Lượng tới hơn 1.000 năm. Trong một dịp Lưu Bá Ôn có lần thân chinh dẫn tướng sĩ vượt núi băng rừng truy kích quân địch, không may ngã vào một hang núi. Lần mò trong hang, Lưu gặp tấm bia đá khắc 14 chữ “Vạn đại quân sư Gia Cát Lượng, thống nhất sơn hà Lưu Bá Ôn”. Dưới bia khắc dòng chữ nhỏ “Gia Cát Lượng thủ bút”.
Hàng chữ kia mang nghĩa: “Gia Cát Lượng xứng đáng là quân sư của mọi thời đại, nhưng làm tướng thống nhất sơn hà thì có Lưu Bá Ôn”. Sau tấm bia còn vẽ đường rời khỏi hang núi, nhờ đó Lưu Bá Ôn thoát khỏi cảnh chết đói chốn hoang vu.
Và có lẽ cũng chính những lời tiên tri ứng nghiệm bất chấp thời đại ấy đã khiến Gia Cát Lượng vĩnh viễn được hậu thế xem như một nhân vật truyền kỳ hiếm có của lịch sử Trung Hoa cổ đại.