Suy hô hấp, nhiễm trùng máu
Khoảng 8h ngày 3/6, gia đình đưa bé G.T.N., 3 tháng tuổi, dân tộc Mông, ở xã La Pan Tẩn, huyện Mường Khương, đi tiêm vắc xin 5 trong 1 ComBe Five tại điểm tiêm của xã. Sau tiêm, theo dõi trẻ không có phản ứng gì nên gia đình đưa về nhà. Đến khoảng 17h cùng ngày, bé đột ngột chuyển sốt cao, tím tái, được đưa đến trạm y tế xã cấp cứu, sau đó chuyển tiếp lên BV Sản – Nhi Lào Cai.
Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng sốt cao li bì, thở ngáp, toàn thân tím tái, không bắt được mạch ngoại vi. Các bác sĩ ngay lập tức tiền hành cấp cứu, điều trị tích cực cho bé N. nhưng sau 3 ngày nằm viện, bệnh nhi đã tử vong do suy hô hấp nặng và nhiễm trùng máu.
Qua kiểm tra tại cơ sở y tế địa phương cho thấy, các khâu tiếp nhận vắc xin, tổ chức tiêm chủng tại điểm tiêm đều chấp hành quy chuẩn an toàn của Bộ Y tế. Đáng chú ý, cùng trong sáng 3/6, có 16 em nhỏ khác cũng được tiêm chung lô vắc xin với bé N.
Hiện các cơ quan chuyên môn của tỉnh Lào Cai đang phối hợp làm rõ nguyên nhân bệnh nhi 3 tháng tuổi tử vong sau tiêm ComBe Five.
 |
| Bé 3 tháng tuổi ở Lào Cai tử vong sau tiêm ComBe Five. Ảnh minh họa: Internet |
Viện Vệ sinh dịch tễ TƯ hướng dẫn không/ hoãn tiêm Combe Five trong trường hợp nào?
Cuối tháng 12/2018, Bộ Y tế bắt đầu cho triển khai vắc xin mới là vắc xin DPT-VGB-Hib (ComBE Five) thay thế vắc xin Quinvaxem. Tuy nhiên, đến thời điểm này có không ít thông tin về tình trạng trẻ phản ứng sau tiêm chủng đặc biệt nhiều trẻ phải nhập viện sau tiêm trong tình trạng sốt cao, tím tái, thậm chí cả tử vong sau tiêm ComBe Five.
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung Ương khi triển khai Combe Five trong chương trình tiêm chủng mở rộng:
KHÔNG tiêm chủng vắc xin Combe Five cho các trường hợp:
*Trẻ có tiền sử sốc hoặc phản ứng nặng sau tiêm chủng vắc xin DPT-VGB-Hib lần tiêm chủng trước hoặc vắc xin có thành phần DPT, viêm gan B, Hib như:
Sốt cao trên 39°C trong vòng 1- 2 ngày sau tiêm vắc xin.
Dấu hiệu não/màng não, tím tái, khó thở trong vòng 2 ngày sau tiêm vắc xin.
Co giật có kèm theo sốt hoặc không sốt trong vòng 3 ngày sau tiêm vắc xin.
Khóc dai dẳng trên 3 giờ… trong vòng 1 ngày sau tiêm vắc xin
Giảm trương lực cơ trong vòng 2 ngày sau tiêm vắc xin.
* Trẻ có tình trạng suy chức năng các cơ quan (như suy hô hấp, suy tuần hoàn, suy tim, suy thận, suy gan....)
TẠM HOÃN tiêm chủng vắc xin Combe Five cho các trường hợp:
Trẻ mắc các bệnh cấp tính, đặc biệt là các bệnh nhiễm trùng.
Trẻ sốt ≥ 37,5°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5 °C (đo nhiệt độ tại nách).
Trẻ mới truyền máu, các sản phẩm từ máu hoặc dùng các sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng trừ trường hợp trẻ đang sử dụng globulin miễn dịch điều trị viêm gan B.
Trẻ đang hoặc mới kết thúc đợt điều trị corticoid (uống, tiêm) trong vòng 14 ngày.
Cân nặng dưới 2000 gram
Tư vấn trước tiêm chủng
Thông báo cho cha/mẹ hoặc người giám hộ của trẻ về loại vắc xin được tiêm chủng lần này để phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm phổi/viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib.
Giải thích những phản ứng có thể xảy ra sau tiêm chủng:
Phản ứng thông thường: sốt nhẹ, đau tại chỗ tiêm, sưng nhẹ tại vị trí tiêm,… sẽ hết sau khi tiêm 1- 3 ngày.
Hướng dẫn cách theo dõi, chăm sóc sau khi tiêm chủng:
Cho trẻ ở lại 30 phút tại điểm tiêm chủng để được cán bộ y tế theo dõi và kịp thời xử trí nếu có những phản ứng bất thường xảy ra.
Tiếp tục theo dõi trẻ sau tiêm chủng tại nhà ít nhất 24 giờ sau tiêm chủng:
Người theo dõi trẻ phải là người trưởng thành và biết chăm sóc trẻ.
Bế, quan sát trẻ thường xuyên và chú ý không chạm, đè vào chỗ tiêm.
Cho trẻ bú/ăn đủ bữa, đủ số lượng, đúng tư thế, không bú/ăn khi nằm…thường xuyên kiểm tra trẻ, đặc biệt ban đêm.
Không đắp bất cứ thứ gì vào vị trí tiêm.
Các dấu hiệu cần theo dõi: Tinh thần; tình trạng ăn, ngủ, nhiệt độ, phát ban, biểu hiện tại chỗ tiêm (sưng, đỏ…), trẻ sốt cần cập nhiệt độ
Nếu phát hiện bất thường gì về sức khỏe của trẻ thì phải báo ngay cho nhân viên y tế để kịp thời xử lý.
Đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu:
Tinh thần: quấy khóc dai dẳng, kích thích vật vã, lừ đừ, ...
Khó thở: rút lõm hõm ức, bụng, tím môi, thở ậm ạch
Sốt cao >39°C, khó hạ nhiệt độ, hoặc sốt kéo dài hơn 24h
Da nổi vân tím, chi lạnh
Nôn trớ nhiều lần, bỏ bữa ăn, bú kém, bỏ bú
Co giật
Phát ban
Hoặc khi trẻ có biểu hiện bất thường khác khiến cha mẹ lo lắng.
Lưu ý sử dụng thuốc tại nhà:
Không tự ý dùng thuốc. Dùng thuốc theo chỉ dẫn của cán bộ y tế.
Nếu trẻ sốt cần cặp nhiệt độ, theo dõi sát, chườm nước ấm, nới rộng quần áo. Không nên dùng các loại thuốc lá, cây… khi chưa có chỉ định của nhân viên y tế. Dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của cán bộ y tế.
Tư vấn nhân viên y tế trước và sau khi xử lý.
Vắc xin Combe Five là vắc xin phối hợp phòng 5 bệnh: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan b và viêm phổi/viêm màng não mủ do vi khuẩn Hip do Ấn Độ sản xuất. Vắc xin này được Bộ Y tế cho phép sử dụng thay thế vắc xin Quinvaxem trong chương trình tiêm chủng mở rộng trên phạm vi toàn quốc từ tháng 12/2018 đến nay.
Sau tiêm ComBE Five bé sẽ được theo dõi 30 phút tại cơ sở tiêm chủng. Khi về nhà chúng ta cần phải theo dõi các biểu hiện trẻ đau tại nơi tiêm, quấy khóc, sốt và các biểu hiện khác như tinh thần, ăn bú, nôn trớ, khó thở.
Thông thường các phản ứng sau tiêm chủng sẽ xuất hiện trong vòng 24 đến 48 giờ, chủ yếu là sốt và đau tại nơi tiêm, cần phải cho bé uống thuốc hạ sốt, giảm đau, uống nhiều nước và theo dõi bé kể cả trong đêm ngủ. Khi có các biểu hiện như sốt trên 38 độ 5, không đáp ứng với thuốc hạ sốt thì cần đưa bé đến cơ sở y tế và đặc biệt các dấu hiệu như quấy, bỏ bú, khó thở, tím tái thì cần đưa đến ngay cơ sở y tế gần nhất.