Ở vùng biển Thanh Hóa có một loại cá đặc sản nghe tên rất lạ, đó là con cá cháo. Chúng có thân mình dài tròn, màu trắng, không vảy, có vây, không xương dăm nhưng xương sống nhỏ, thịt mềm thơm ngọt, dễ tan rữa, có lẽ vì lý do này mà người ta đặt cho nó cái tên cá cháo. 

Cá cháo vốn không được ưa chuộng vì thịt nhão

Khoảng tháng 9 âm lịch đến tháng 3 năm sau là thời điểm cá cháo vào mùa. Thời điểm này, các tàu cập bến ngập tràn cá cháo. Trước đây cá cháo bị chê, không ai ăn vì thịt nhão, chỉ để muối mắm hoặc cho lợn ăn. Khoảng chục năm gần đây, cá cháo thành đặc sản nổi tiếng ở thành phố.

Ngoài cá tươi, người dân địa phương còn làm khô cá cháo, cá cháo một nắng bán ra thị trường với giá lên tới 600.000 đồng/kg. Nhiều người thắc mắc, cá cháo mềm nhũn, nước nhiều thế sao mà phơi được, nhưng thật ra không hẳn vậy. Cá cháo tuy thân mềm, nhưng không hoàn toàn là nước. Cũng nhờ đặc điểm đó mà sau khi phơi, thịt cá vẫn giữ được độ mềm dẻo đặc trưng, một điểm cộng mà ít loại cá nào có được.

Người dân miền biển đã làm thành cá cháo một nắng hay khô cá cháo, giá đắt đỏ vẫn được ưa chuộng

Muốn phơi cá cháo ngon, đầu tiên phải chọn cá thật tươi, cỡ vừa, to bằng cán dao là vừa đẹp. Cá mang về rửa sạch, bỏ mang, bỏ ruột. Sau đó dùng dao tách cá làm đôi theo sống lưng, nhưng không tách rời hẳn, phần đầu và đuôi vẫn để dính nhau, để giữ nguyên hình dáng khi phơi.

Tiếp theo là khâu tẩm ướp. Chuẩn bị sẵn một thau gia vị gồm nước mắm, ớt giã, dầu ăn, nước sả, chút đường… trộn đều rồi cho cá vào ngâm khoảng 10 phút để cá thấm đều. Sau đó vớt ra, xếp cá lên vỉ cho ngay ngắn, chuẩn bị đem phơi.

Cá cháo một nắng chiên chấm với mắm me là chuẩn vị nhất

Tùy vào thời tiết nắng gắt hay nắng nhẹ mà canh thời gian phơi và trở cá cho đều hai mặt. Cá cháo phơi đúng cách sẽ khô vừa phải, không quá cứng, giữ được độ dẻo và vị ngọt tự nhiên rất riêng. Muốn có 1kg khô thì phải có 2,5kg cá tươi, còn cá cháo một nắng thì cần 1,8kg cá tươi. 

Cá cháo thường được treo lên giàn phơi bằng tre hoặc tràm non. Khi treo, ngư dân lấy sợi dây nhỏ buộc 2 con thành một rồi treo để cá không bị hư hao. Cách làm khô này khác với hầu hết các loại cá thông thường khi ngư dân thường đặt cá lên giàn phơi. Nguyên nhân cũng bởi thịt cá cháo rất mềm nên phải buộc vào rồi mới treo chúng lên.

Mùa cá cháo kéo dài từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau

"Là người ở miền Trung nhưng mình chưa từng được ăn cá cháo một nắng. Những lúc về quê mình hay mua cá tươi để nấu canh chua hoặc nhúng lẩu. Tết năm ngoái, có một người bạn của chồng đến chơi và tặng 2 vợ chồng một cân cá cháo một nắng, mình ăn thử thấy rất ngon, thịt cá ngọt và có mùi thơm riêng, có thể nướng, chiên hoặc làm gỏi. 

Sau đó mình có tìm trên chợ mạng để đặt mua và bất ngờ khi chúng có giá đắt đỏ, 500.000-600.000 đồng/kg", chị Thanh (ở Cổ Nhuế, Hà Nội) chia sẻ.