Một loài côn trùng mũm mĩm, béo núc ních trông rất đáng sợ nhưng lại là đặc sản nổi tiếng một vùng, đó là con đuông chà là. Bên bờ sông Báy Háp của tỉnh Cà Mau có một vùng đất lành được người dân trồng rất nhiều cây chà là. Trong thân cây có những con đuông béo ngậy, vừa ngon vừa mang lại giá trị về kinh tế.
Thực ra không hẳn chỉ chà là mới có đuông. Đuông trong dừa, trong mía, trong đất, và con người cũng có thể tạo ra đuông. Nhưng trong thân chà là, đuông to nhất, béo tròn nhất nên trở thành món ăn nổi tiếng.
Đuông chà là béo núc ních, trông đáng sợ nhưng lại là món ăn bổ dưỡng và thơm ngon
Theo tìm hiểu, đuông chà là một loại côn trùng sống trong các cổ hũ non của cây chà là tự nhiên, một loài cây có thân giống như dừa hoặc cau. Loại côn trùng này xuất hiện do quá trình sinh sản của loài bọ cánh cứng như kiến dương hoặc bọ rầy. Khoảng tháng 10 đến tháng 2 âm lịch, bọ tìm lỗ trên các ngọn cây chà là để đẻ trứng. Trứng lớn lên qua thời kỳ ấu trùng và sau đó trở thành đuông.
Những người dân sống ở Cà Mau cho biết mỗi ngọn chà là chỉ có duy nhất 1 con đuông. Hơn nữa, phải là chà là mọc hoang trong cánh rừng ngập mặn mới có đuông. Đây là côn trùng tự nhiên, không nuôi trồng được, vì thế chúng rất hiếm, nhiều người tìm mua về thưởng thức.
Về đặc điểm nhận dạng, đuông chà là khá giống với đuông dừa nhưng kích thước của chúng lớn hơn. Đặc biệt, loài côn trùng này có màu trắng muốt, thân không có lông tơ hay phần ruột đen như nhiều loại đuông khác. Một con trưởng thành có khi bằng ngón trỏ, ngón chân cái.
Đuông chà là vừa hiếm vừa ngon nên được nhiều người săn lùng
Đây là đặc sản quý hiếm nên muốn thưởng thức chà là phải đặt hàng trước. Để khai thác được chúng, người dân phải lội vào rừng ngập mặn tìm khu có cây chà là dại. Dựa vào vốn nghề họ sẽ chọn khóm cây có đuông non để bắt. Chà là dại có nhiều gai, sống thành từng khóm nên phải thật cẩn thận vạch tìm nhánh có đuông. Nhìn những cây chà là héo, xác xơ, người thợ săn biết con mồi mình tìm kiếm đang giấu mình trong đó.
Ngày xưa, đuông chà là Cà Mau từng nằm trong hàng ngũ ngự phẩm tiến vua nhờ món đuông nướng. Giờ đây, chúng là đặc sản nổi tiếng được các thực khách tìm kiếm để thưởng thức. Một con đuông chà là có giá khoảng 65.000 đồng.
Anh Tiến Anh - một người chuyên đi khai thác đuông chà là chia sẻ: "Đuông chà là bán theo con, mỗi lần vào rừng cũng chỉ khai thác được độ chục con. Sau khi khai thác có người thu mua tận nơi. Tại một số nhà hàng ở đất mũi Cà Mau, những món chế biến từ đuông chà là là đặc sản được nhiều người ưa chuộng.
Đuông chà là phổ biến nhất là món lăn bột chiên bơ. Trước tiên cho đuông bơi trong chậu nước mắm cho thân đuông sạch sẽ và cũng để mình đuông đẫm trong nước mắm thơm ngon và mặn đậm. Sau đó cho vào chảo bơ hay mỡ. Lửa liu riu nhỏ, con đuông được lăn đều trên chảo cho đến khi vàng rộm cùng với mùi thơm ngậy của đuông quyện trong bơ, trong bột thì gắp dần từng con ra đĩa".