Ở các miền quê của Việt Nam có nhiều loại cây cỏ mọc hoang dại tưởng không ăn được, nhưng thực chất có thể chế biến thành món ăn có hương vị độc lạ, trong số đó phải kể tới rau sen - một đặc sản ở Quảng Nam.
Rau sen còn có tên gọi khác là rau xen, rau sen rừng. Cây sen khá giống với cây dâm bụt nhưng lá to hơn.
Rau sen vốn là cây mọc hoang dại ở bìa rừng
Người dân địa phương cho biết cây sen vốn là cây mọc hoang dại bìa rừng, bờ bụi. Cây dễ phát triển, kể cả những ngày mưa gió khắc nghiệt nên chúng mọc khắp nơi. Những người già ở Quảng Nam cũng không biết rau sen có từ khi nào, chỉ biết từ khi sinh ra và lớn lên đã thấy cây rau này phát triển. Nhiều người mang về trồng ở bờ ao, trong vườn nhà hay trước ngõ làm hàng rào vừa đẹp vừa tiện hái rau ăn. Cây rau sen được cắt tỉa đẹp mắt, trông thẳng tắp như những hàng dâm bụt khiến ai nhín cũng thấy vô cùng ấn tượng.
Theo tìm hiểu, cây sen thuộc cây thân thảo, không có rễ phụ, cao từ 20 - 50cm. Lá hình mũi giáo, phía cuống hơi tròn hơn. Phiến lá nguyên hoặc hơi có răng cưa thưa, dài 8-20cm, rộng 4-8cm. Cây rau sen có hoa màu trắng, quả nhỏ như quả sung và khi chín ngả màu nâu vàng lạ mắt.
Người dân mang về trồng làm hàng rào và hái lá, ngọn non để xào, nấu canh
Lá và ngọn non của rau sen được người dân dùng như một loại rau ăn, có vị ngọt, thanh mát. Vào những ngày hè, rau sen nấu canh thịt băm, nấu canh tôm đồng, cua đồng, hay với ngao hến... là những món ăn giải nhiệt vô cùng hấp dẫn. Khi cuộc sống còn nghèo khó, canh rau sen hay rau sen xào gắn với những bữa cơm dân dã, bình dị của người dân nơi đây.
Chị Hoài (ở làng Đại Bình, xã Quế Trung, huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam) kể: "Bạn mình ở xa về đây đều rất thích thú với các món từ rau sen, kể cả xào hay nấu canh. Canh rau sen nấu canh có hương vị khác hẳn so với các loại rau thông thường, vị ngọt thanh mát.
Ngon nhất là nấu cùng với con hến. Hến con sau khi được tách vỏ, cho vào chảo xào với hành phi, nêm một ít muối, mì chính sau đó cho nước luộc hến vào đun sôi, nêm gia vị vừa ăn. Nước thật sôi thì cho rau vào đảo đều để rau được xanh. Canh khi rau vừa chín thì nhắc xuống, vì rau còn sống hay chín nhừ đều khó ăn. Mọi người thường bảo rằng, đến Quảng Nam mà chưa được ăn rau sen thì chưa khám phá hết sự thú vị của miền quê này.
Canh rau sen ngọt mát, phù hợp cho ngày hè
Cuộc sống hiện đại hoá khiến nhiều gia đình lựa chọn xây hàng rào chắc chắn, vì thế mà rau sen hiện nay hiếm hơn so với trước đây. Muốn ăn được bát canh rau sen phải đi đến nhà nào có hàng sen trước cửa để xin lá".
Theo chị Hoài, hiện nay rau sen được nhiều người biết đến hơn. Trên chợ mạng, một vài địa chỉ chuyên bán rau rừng có rao bán rau sen với giá khoảng 50.000 đồng. Vì nghe cái tên độc lạ nên nhiều người đặt mua về ăn thử, đổi vị cho bữa cơm gia đình.
Theo kinh nghiệm của dân gian, lá rau sen có tác dụng làm mát cơ thể, bổ dưỡng, ăn canh rau sen hoặc các món ăn từ rau sen sẽ cho giấc ngủ sâu, ngon hơn.