Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jnr ngày 26/8 nói rằng, Manila sẽ viện tới thỏa thuận quân sự với Mỹ nếu Trung Quốc tấn công các tàu hải quân của Philippines trên Biển Đông.
Tuyên bố của ông Locsin đánh dấu lần đầu tiên chính quyền của Tổng thống Rodrigo Duterte công khai tuyên bố nước này sẽ nhờ đến sự trợ giúp của Mỹ, trong bối cảnh những bất đồng giữa Manila và Bắc Kinh gia tăng.
 |
| Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin. Ảnh: AP. |
Trong chương trình truyền hình của kênh tin tức ANC, ông Locsin nhấn mạnh, nếu một cuộc tấn công xảy ra nhằm vào tàu hải quân Philippines, thì Philippines sẽ nhờ tới Mỹ.
Khi được người dẫn chương trình Karen Davila hỏi rằng trong trường hợp nào Manila sẽ nhờ tới Mỹ, ông từ chối nêu chi tiết cụ thể, và nói rằng “Tôi sẽ không thảo luận về điều này vì bản chất của sự răn đe là mơ hồ”.
Trước đó trong tháng 8, ông Locsin đã có cuộc trao đổi với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sau khi Mỹ lên tiếng bác bỏ hầu hết yêu sách của Trung Quốc ở biển Đông và nói rằng Mỹ sẽ ủng hộ các nước bị Bắc Kinh vi phạm chủ quyền.
Ông Locsin cho biết, hai bên đã thảo luận về “sự thay đổi gần đây trong chính sách của Mỹ liên quan đến Biển Đông, việc Mỹ ủng hộ các nước Đông Nam Á... cũng như các cơ hội tăng cường hợp tác hàng hải Mỹ-Philippines”.
Ông Locsin không muốn tiết lộ chi tiết về cuộc thảo luận và nói rằng “Tôi đã trao đổi với Ngoại trưởng [Mỹ] và vẫn chưa phải lúc tiết lộ những điều này”.
Khi được hỏi về tuyên bố của Ngoại trưởng Philippines Locsin, nhà nghiên cứu Aaron Jed Rabena tại tổ chức chính sách ngoại giao có tên “Con đường Châu Á-Thái Bình Dương tới tiến bộ” nói rằng, “Bắc Kinh có thể coi đây là dấu hiệu về sự tiếp tục mối liên kết chiến lược giữa Manila và Wasshington”.
Theo ông Rabena, khi thăm Philippines tháng 3/2019, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng từng nói rằng “nếu Trung Quốc tấn công quân sự vào bất cứ thành viên nào trong lực lượng vũ trang Philippines hoặc tàu, máy bay của Philippines trên Biển Đông, Hiệp ước quốc phòng song phương [với Mỹ] sẽ được kích hoạt”.
Các nhà phân tích cho rằng, Philippines đã “kiên quyết hơn trong việc bảo vệ quyền chủ quyền và các lợi ích của nước này, nhận thấy rằng cần phải đáp trả các hành động của phía Trung Quốc”.
Hiệp ước quốc phòng giữa Mỹ và Philippines được ký từ năm 1951, theo đó, hai bên sẽ hỗ trợ nhau trong trường hợp 1 trong 2 nước bị tấn công.
Dưới thời chính quyền Tổng thống Barack Obama, Mỹ không có những động thái cứng rắn để áp dụng hiệp ước này trong trường hợp xảy ra tranh chấp trên biển giữa Philippines và Trung Quốc.
Ông Locsin nói rằng, chính quyền Obama – một chính quyền do đảng Dân chủ nắm giữ - có xu hướng nhân nhượng, trong khi các chính quyền Cộng hòa lại thường có quan điểm cứng rắn trong vấn đề này.
Theo ông, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã “xoay trục sang châu Á để khẳng định những vấn đề cơ bản, tự do hàng hải, độc lập và chủ quyền...”.
Philippines cứng rắn hơn với Trung Quốc ở Biển Đông
Trong những tháng qua, Manila đã thể hiện quan điểm cứng rắn và kiên quyết hơn trong các tranh chấp trên biển với Trung Quốc.
Một quan chức cấp cao của Philippines nói rằng: “Đây là một phần sự thay đổi chính sách ngoại giao, để thể hiện sự kiên quyết và cứng rắn hơn nữa với quyền chủ quyền và chủ quyền quốc gia”..
Quan chức này cũng nhấn mạnh, tuyên bố của Ngoại trưởng Loscin là nhằm gửi đi một thông điệp rõ ràng cũng như vạch ra một đường ranh giới trên biển: “Hiệp ước quân sự có thể được dùng đến nếu một con tàu của Philippines bị tấn công hoặc bất cứ thực thể trên biển nào mà chúng tôi kiểm soát bị chiếm đóng bằng vũ lực”.
Tuyên bố của Ngoại trưởng Locsin cũng cho thấy có sự thay đổi đáng kể của chính quyền Philippines dưới thời Tổng thống Duterte.
Đầu tháng này, ông Duterte đã ra lệnh cho Hải quân Philippines không được tham gia các cuộc tập trận cùng quân đội Mỹ ở Biển Đông, một động thái mà các nhà phân tích cho là nhằm xoa dịu Bắc Kinh.
Kể từ khi lên nắm quyền năm 2016, ông Duterte đã vài lần nói rằng ông có thể đặt phán quyết ở La Hay sang một bên để đổi lấy mối qun hệ kinh tế gần gũi hơn với Trung Quốc. Ông cũng giảm các quy mô tập trận quân sự với Mỹ, thậm chí hồi tháng 2 năm nay ông tuyên bố Philippines sẽ rút khỏi thỏa thuận các lực lượng viếng thăm (VFA) với Mỹ.
VFA là một thành phần quan trọng trong Hiệp ước uốc phòng giữa Philippines với Mỹ.
Tuy nhiên, tháng 6 vừa qua, ông Duterte nói rằng ông đã “đình chỉ” quyết định hủy bỏ VFA.
Ngoại trưởng Locsin cho biết, quyết định này là vì lợi ích của Philippines và sẽ có lợi hơn cho Manila khi lực lượng Mỹ hiện diện trong khi vực.
Ông Locsin cũng nói rằng, khi bổ nhiệm ông vào vị trí ngoại trưởng, Tổng thống Duterte biết ông tới từ đâu, ông rất cứng rắn với việc bảo vệ những gì thuộc về Philippines và cũng rất kiên quyết, không chịu nhượng bộ trước Trung Quốc.