Điều gì giúp UAV cáp quang "sống tốt" trên chiến trường Ukraine?

Cuộc xung đột Nga - Ukraine đang trở thành nơi để ứng dụng những công nghệ mới phục vụ cho nhu cầu chiến tranh hiện đại. Máy bay không người lái (UAV) đang ngày càng phổ biến hơn trên chiến trường. Trong quá trình đó, các bên tham chiến cũng luôn đưa ra những sự thay đổi, cải tiến cho cho phù hợp với tình hình thực tế.

Ukraine là bên đã ứng dụng UAV trong tác chiến vào giai đoạn đầu hơn nhờ sự giúp đỡ công nghệ của phương Tây, làm thay đổi đáng kể hình thái tác chiến trên chiến trường khi loại bỏ nhiều vũ khí hạng nặng của Nga. Quân đội Nga sau đó cũng đã sử dụng những chiếc UAV được sản xuất hàng loạt của mình rộng rãi hơn. Xung đột ở Ukraine vì thế được xem là cuộc chiến của UAV.

Tuy nhiên, khi UAV trở nên phổ biến trên chiến trường cũng là lúc người ta tìm ra các biện pháp ngăn chặn nó. Một trong những biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn UAV là sự phát triển của các hệ thống tác chiến điện tử (EW) có khả năng gây nhiễu tín hiệu điều khiển trong một khoảng không gian nhất định. Điều này đã khiến UAV truyền thống đánh mất ưu thế cũng như hiệu quả hoạt động.

Nhưng điều đó không ngăn cản các kỹ thuật gia quân sự tiến hành cải tiến vũ khí của mình, đó là thời điểm UAV cáp quang ra đời. Theo các báo cáo từ chiến trường, quân đội Ukraine lần đầu tiên xác nhận quân đội Nga sử dụng UAV cáp quang vào tháng 3/2024. Mặc dù cũng là UAV, nhưng UAV cáp quang của Nga hoàn toàn miễn nhiễm trước các hệ thống gây nhiễu, và tác chiến điện tử của đối phương.

Chuyên trang quân sự armyrecognition tối 23/4 cho biết từ cuối năm 2024, một loại thiết bị mới đã xuất hiện trên chiến trường Ukraine, đó là thiết bị bay không người lái (UAV) điều khiển bằng cáp quang, có khả năng truyền hình ảnh thời gian thực về cho người điều khiển mà không bị ảnh hưởng bởi nhiễu điện từ.

Dựa trên công nghệ lâu nay được sử dụng trong ngư lôi điều khiển bằng dây, thiết bị này đã nhanh chóng được Nga tích hợp vào kho vũ khí. Mặc dù khái niệm có vẻ đơn giản, nhưng loại thiết bị bay không người lái này lại mang đến một lợi thế chiến thuật rõ rệt trong một cuộc xung đột nơi mà hệ thống điện tử trở nên quyết định không kém gì lực lượng bộ binh hay không quân.

Khác với các loại thiết bị bay không người lái trang bị bốn động cơ (UAV quadcopter) thông thường vốn dựa vào tín hiệu radio tần số cao để truyền hình ảnh về người điều khiển (FPV, góc nhìn thứ nhất), thiết bị bay không người lái cáp quang mang theo một cuộn dây có thể dài tới 20 km. Cuộn dây này sẽ được nhả dần dần khi bay, duy trì kết nối vật lý giữa thiết bị bay không người lái và người điều khiển, từ đó khiến hệ thống miễn nhiễm với các thiết bị gây nhiễu.

Dây cáp không chỉ giúp chống nhiễu mà còn mang lại băng thông cao hơn đáng kể so với sóng radio, dẫn đến chất lượng hình ảnh vượt trội và luồng video ổn định ngay cả khi bay thấp qua rừng rậm hay khu đô thị

Sự hiệu quả của thứ vũ khí mới đã đem đến ưu thế trên chiến trường cho quân đội Nga và lập tức Ukraine phải tìm cách đáp trả. Ngày 21/12/2024, thông báo chính thức trên trang chủ của Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine cho biết: “Dòng sản phẩm UAV cảm tử sử dụng cáp quang thuộc dự án Black Widow Web 10. Thiết bị này có thể di chuyển hơn 5 km và mang theo khoảng 2 kg tải trọng. Các nhà phát triển dự án đã nhận được mã NATO không chỉ cho mẫu này mà cho cả một loạt giải pháp UAV”.

Những máy bay không người lái cáp quang này là ví dụ mới nhất về cách mà Nga và Ukraine sử dụng các giải pháp công nghệ thấp để chống lại các phương thức tác chiến điện tử trên chiến trường. Bởi giờ đây, hàng trăm km tiền tuyến ở Ukraine được bao phủ bởi các lá chắn xung điện vô hình nhưng gần như không thể xuyên thủng, có khả năng đánh bật máy bay không người lái khỏi bầu trời.

Trên thực địa, các chiến thuật phòng thủ mới đang được triển khai để đối phó với loại thiết bị bay không người lái này. Lưới chắn dọc theo các tuyến hậu cần quan trọng được thiết kế để mắc dây cáp và vô hiệu hóa thiết bị bay không người lái, trong khi các hệ thống nhiệt học hoặc cơ học để cắt cáp cũng đang được phát triển.

Việc sử dụng thiết bị bay không người lái cáp quang đánh dấu một giai đoạn mới trong chiến tranh hiện đại, nơi mà quyền kiểm soát phổ điện từ trở nên quan trọng không kém hỏa lực truyền thống. Việc cả hai phía trong xung đột Ukraine đều triển khai loại thiết bị bay không người lái này và sự phổ biến nhanh chóng của nó trên thế giới cho thấy vai trò ngày càng lớn của chiến tranh điện tử, và sự cấp thiết của các hệ thống có khả năng chống nhiễu mạnh mẽ.