Khám phá tàu đổ bộ HQ-505 bảo vệ Trường Sa 1988

Sau năm 1975, Hải quân Nhân dân Việt Nam đã tiếp nhận thêm nhiều tàu chiến lợi phẩm thu giữ của quân đội Sài Gòn. Trong số các tàu thu giữ, có tàu vận tải đổ bộ cỡ lớn HQ-504 (tên cũ của quân đội Sài Gòn). Con tàu sau đó đưa vào trang bị cho Hải quân Nhân dân Việt Nam và đổi tên thành HQ-505. 

Tàu đổ bộ HQ-505 thuộc lớp LST-491 (Mỹ đóng năm 1943) có lượng giãn nước toàn tải tới 3.698 tấn, dài 100m, rộng 15m. Tàu trang bị 2 động cơ diesel General Motors 12-567 cho phép đạt tốc độ tối đa 22km/h. 

Tàu có khả năng chở xe tăng, khoảng 140 lính thủy và 2 xuồng đổ bộ bộ binh (LCVP). Các phương tiện này sẽ di chuyển ra khỏi tàu bằng 2 cánh cửa lớn ở đầu mũi. 

Lớp LST-491 được trang bị hỏa lực phòng vệ mạnh gồm: 1 tháp pháo 76mm, 8 pháo 40mm và 12 pháo 20mm. 

Có thể nói, vào thời điểm đó HQ-505 được xem là tàu chiến lớn nhất, hiện đại nhất của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Không có chiếc tàu nào của ta khi đó có lượng giãn nước gần 4.000 tấn và hỏa lực mạnh như vậy. 

Trong suốt những năm tháng hoạt động trong hải quân ta, tàu đổ bộ HQ-505 chủ yếu làm nhiệm vụ vận tải hàng ra các đảo thuộc quần đảo Trường Sa và tham gia diễn tập trên biển. Vị thuyền trưởng đầu tiên của tàu là đồng chí Vũ Huy Lễ, người mà sau này đã cùng con tàu tham gia chiến dịch bảo vệ quần đảo Trường Sa năm 1988. 

Đầu năm 1988, tình hình khu vực quần đảo Trường Sa diễn biến hết sức căng thẳng. Khi đó, Hải quân Trung Quốc ngang nhiên cho quân chiếm đóng một số bãi đá thuộc khu vực Trường Sa (đá Chữ Thập, Châu Viên, Huy Gơ, Ga Ven và Xu Bi). 

Trước tình hình đó, Bộ tư lệnh Quân chủng Hải quân tổ chức điều nhiều tàu vận tải, tàu chiến ra làm nhiệm vụ bảo vệ đóng giữ, bảo vệ các đảo. Tàu HQ-505 cũng nằm trong số các tàu được huy động tham gia bảo vệ Trường Sa.

Ngày 13/2/1988, thực hiện nhiệm vụ Tư lệnh Hải quân giao, Lữ đoàn 125 cho tàu HQ-505 kéo tàu LCU 556 (một loại tàu đổ bộ cỡ nhỏ thu giữ sau 1975) cùng bộ phận làm nhà cao chân đóng giữ đảo Đá Lớn. 

Khi tàu ta đang tiến về phía đảo thì phát hiện tàu chiến Trung Quốc cũng tiến về phía Đá Lớn. Cách Đá Lớn khoảng 4 hải lý, chúng thả thủy lôi ngăn cản, uy hiếp ta. Chỉ huy tàu HQ-505 đã bình tĩnh, khôn khéo đưa tàu LCU 556 tiếp tục tiến về phía bắc đảo. Ngày 20/2, sau khi quan sát thăm dò luồng, tàu LCU 556 tiến vào phía nam đảo an toàn. 

Cùng thời gian này, tàu Đại lãnh của công ty trục vớt cứu hộ Sài Gòn kéo tàu HQ-582 và pông-tông Đ02 đi Đá Lớn. Ngày 27/2, tàu xuất phát từ TP HCM, đến ngày 1/3, pông-tông Đ02 vào đến vị trí phía bắc đảo Đá Lớn. Cán bộ, chiến sĩ trên pông-tông Đ02 và lực lượng trên tàu LCU 556 đã đến triển khai lực lượng, xây dựng thế trận phòng thủ bảo vệ đảo Đá Lớn.

Thực hiện nhiệm vụ đóng giữ, bảo vệ đảo Gạc Ma và Cô Lin, 9h ngày 13/3, tàu HQ-604 do đồng chí Vũ Phi Trừ làm thuyền trưởng và tàu HQ-505 do đồng chí Vũ Huy Lễ làm thuyền trưởng được lệnh từ đảo Đá Lớn tiến về phía Gạc Ma, Cô Lin. 

Sau khi tàu HQ-604 đến neo đậu tại Gạc Ma thì tàu Trung Quốc xuất hiện áp sát tàu gọi loa khiêu khích. Phía ta kiên trì neo giữ quanh đảo, quyết tâm không để mắc mưu. Để bảo vệ đảo, tàu HQ-604 thả xuồng đưa vật liệu lên làm nhà trên đảo và cắm cờ ngay trong đêm 13/3.

6h ngày 14/3, Trung Quốc cho thuyền nhôm đổ bộ quân lên đảo Gạc Ma rồi tiến vào giật cờ của ta. Để bảo vệ cờ, quân ta đã chống trả quyết liệt nhưng địch đông nên 2 chiến sĩ đã hy sinh. Không uy hiếp được quân ta rút khỏi đảo, 7h30 phút ngày 14/3, đối phương dùng pháo bắn chìm tàu HQ-604 của ta. 

Khi phát hiện tàu HQ-604 ở hướng Gạc Ma bị địch bắn chìm, thuyền trưởng tàu HQ-505 Vũ Huy Lễ đã ra lệnh nhổ neo cho tàu ủi bãi. Phát hiện tàu HQ-505 cơ động lên bãi, tàu chiến Trung Quốc quay sang tấn công dữ dội.

Bất chấp hiểm nguy, tàu HQ-505 đã chạy hết tốc độ, trườn lên được 2/3 thân tàu thì bốc cháy. Tuy địch vẫn tiếp tục bắn nhưng không làm gì được, tàu HQ-505 đã trở thành cột mốc chủ quyền bảo vệ Cô Lin.

8h15 phút ngày 14/3, thủy thủ tàu HQ-505 vừa triển khai lực lượng dập lửa cứu tàu, bảo vệ đảo, vừa đưa xuồng đến cứu cán bộ chiến sĩ tàu HQ-604 bị chìm. Với sự nỗ lực của tập thể cán bộ chiến sĩ tàu HQ-505, quân ta đã chiếm giữ, bảo vệ thành công đảo Cô Lin. 

Với chiến công xuất sắc bảo vệ đảo Cô Lin, đồng chí Vũ Huy Lễ, tàu đổ bộ HQ-505 đã được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân.