Vào đầu năm 1862, khoảng thời gian đỉnh điểm của cuộc Nội chiến Mỹ, tàu chiến hạng nặng USS Monitor được chế tạo cho Hải quân Liên minh đã hoàn thành. Đây không phải là chiếc tàu bọc sắt đầu tiên trên thế giới nhưng nó chứa đựng nhiều ý tưởng đổi mới về công nghệ.
Trong trận Hampton Roads, trận hải chiến quan trọng diễn ra vào tháng 3.1862, USS Monitor đã chứng minh sức mạnh khi đối đầu với tàu CSS Virginia. Với một tháp pháo xoay duy nhất bố trí trên chiếc tàu kim loại dài, USS Monitor trông rất khác biệt so với các tàu chiến thời đó. Con tàu đã tạo nền tảng cho sự phát triển các tuần dương hạm bọc thép của Hải quân Mỹ trong vài thập kỷ tiếp theo.
 |
| Một thợ lặn đang kiểm tra xác tàu USS Moniter - Ảnh: NOAA |
Vào cuối tháng 12.1862, USS Monitor được lệnh gia nhập lực lượng phong tỏa Hải quân Liên minh ngoài khơi Bắc Carolina. Tuy nhiên, con tàu đã bị chìm trong một cơn bão khi đang trên đường đến khu vực này.
Xác tàu USS Monitor được phát hiện vào năm 1973 và đã được trục vớt một phần. Súng, tháp súng, động cơ và các di vật khác đang được trưng bày tại Bảo tàng Mariners nằm ở Newport News, Virginia, cách địa điểm diễn ra hành động quân sự quan trọng vài dặm.
Trong chuyến thám hiểm mới nhất, Văn phòng Các khu bảo tồn biển quốc gia của Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) đã hợp tác với Quỹ thăm dò đại dương toàn cầu để điều tra xác tàu nhằm thu thập dữ liệu về các loại sinh vật biển tồn tại ở đó, cũng như sự xói mòn của vỏ con tàu.
Một phương tiện hoạt động dưới nước điều khiển từ xa (ROV) đã được sử dụng để kiểm tra địa điểm này và phát hiện ra một điều đáng ngạc nhiên. Xác tàu USS Monitor đang ở trong tình trạng tốt hơn nhiều so với dự đoán sau những xáo trộn do bão và cuồng phong. Nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng trong 160 năm qua, USS Monitor đã tránh bị thời gian làm cho xói mòn.
Tane Renata Casserley, điều phối viên bảo vệ tài nguyên và cấp phép tại Khu bảo tồn biển quốc gia Monitor của NOAA, cho biết: “Xác tàu đang ở trong tình trạng đáng kinh ngạc sau rất nhiều năm chìm dưới đáy biển và chịu đựng tất cả các điều kiện môi trường khắc nghiệt ngoài khơi Cape Hatteras, bao gồm cả dòng chảy mạnh và bão”.
Theo báo cáo của nhóm nghiên cứu, chính chiếc vỏ sắt được chế tạo để chống chọi với sự tàn khốc của chiến tranh đã giúp con tàu đóng vai trò “ốc đảo của sự sống”, cung cấp một môi trường sống ổn định cho các thảm thực vật dưới biển. Do thường có rất nhiều sinh vật biển phía trên USS Monitor nên rất khó để phát hiện vị trí xác con tàu đắm này.
Xác tàu được bảo tồn độc đáo và các sinh vật trong đó đã mang lại một góc nhìn hiếm có cùng vô số thông tin để các nhà sinh vật học có thể nghiên cứu cách xác con tàu trở thành trung tâm cho sinh vật biển. Theo một dòng tweet của NOAA, có những loài san hô đang phát triển mạnh mẽ tại vị trí xác tàu hay thậm chí cả những loài săn mồi như cá mập hổ cũng có mặt tại đây.
“Đây là lần đầu tiên chúng tôi nhìn thấy con tàu chiến huyền thoại USS Monitor sau gần 20 năm. Vì vậy, chúng tôi rất tự hào với chuyến thám hiểm trở lại lần này”, theo dòng tweet của cơ quan này đăng tải trên Twitter.