Tôm đồng, tép đồng, cua đồng... là những đặc sản vốn gắn với cuộc sống của người dân những ngày nghèo khó. Trong đó, có những loại nghe tên rất lạ tai, tôm chỉ.
Tôm chỉ còn có tên gọi khác là tôm đất, tôm rảo, thuộc họ tôm he. Đây là loài tôm bé, kích thước chỉ bằng ngón tay út của người trưởng thành. Chúng sống trong bùn đất của môi trường như sông suối, ao hồ, đầm lầy,.. Có cả loại tôm chỉ nước mặn và nước ngọt, vỏ tôm chỉ nước mặn thường dày hơn vỏ tôm chỉ nước ngọt. Tôm có màu nâu đỏ, vị giòn ngọt ngon, thân thon dài.
Tôm chỉ vốn sống ở ao hồ, đầm lầy ở các miền quê
Tại Việt Nam, tôm chỉ có nhiều ở các tỉnh Trung Bộ và Nam Bộ. Loài này thường sống thành từng đàn lớn, kiếm ăn ở tầng đáy. Chúng ăn tạp, thức ăn chủ yếu là rong rêu, động vật phù du, thực vật thủy sinh.
Ông Ba ở Phan Thiết cho biết, giữa rừng ngập mặn có những con lạch nhỏ, nước lên xuống quanh năm, tôm chỉ sống đây rất nhiều. Hàng ngày, khi thủy triều rút, lạch cạn, ông Ba cùng hàng xóm lội vào giữa rừng đánh bắt tôm chỉ.
"Để bắt được tôm chỉ, người ta dùng lưới gắn vào sườn tre hình chữ Y. Cho một ít mồi vào, chờ khoảng 10-15 phút kéo lên sẽ có đầy tôm chỉ ở trong. Nhặt hết rác rưởi rồi bắt tôm vào giỏ.
Trước đây tôm chỉ có đầy đồng ruộng, ao hồ, nhưng không mang lại giá trị kinh tế. Chỉ có người dân ở các miền quê mang về chế biến thành các món ăn dân dã như rim mặn ngọt, rang lá gừng, bằm nhỏ nấu canh... Bây giờ muốn mua được tôm chỉ trong tự nhiên phải đặt hàng trước, giá cũng đắt đỏ hơn nhiều", ông Ba nói.
Hiện nay nhiều người mua tôm chỉ về chế biến món ăn
Chị Lan (ở Quảng Ngãi) kể: "Ngày trước tôm chỉ gắn với những cơm cơm của người nghèo. Mình nhớ mất là món tôm chỉ rang khế. Những con tôm làm sạch, để ráo nước rồi đem rang với hành tím. Hơi nóng trên bếp khiến con tôm có màu nâu chuyển dần sang ửng hồng thật bắt mắt, sau đó cho thêm gia vị. Mẹ dùng đũa đảo nhẹ những lát khế trộn đều với tôm để các loại gia vị thấm đều vào nhau.
Món tôm đất rang khế có vị giòn ngọt của tôm thấm với vị chua của khế, xen lẫn vị mặn đậm đà của nước mắm truyền thống cùng chút cay nồng của tiêu. Bữa cơm chỉ cần thêm đĩa rau tập tàng luộc hay bát canh chua là đủ trong những ngày mưa gió".
Trên thị trường, tôm chỉ được bán với giá từ 150.000-200.000 đồng/kg. Tôm chỉ có vị ngọt tự nhiên, giòn thơm nên rất được ưa chuộng. Hiện nhiều người nuôi tôm chỉ để bán, mang về nguồn thu nhập đáng kể. Ngoài tôm chỉ tươi để rang, rim, người ta còn dùng loại tôm này để làm chả ram và tôm khô.
Tôm chỉ làm chả ram và tôm khô, thành những đặc sản nổi tiếng trên thị trường
“Tôm chỉ có vị ngọt tự nhiên, không tanh như tôm biển và thường được dùng để chế biến những món ăn cần độ tươi. Tôm khô có thể làm bằng tôm sú, tôm thẻ…, nhưng ngon nhất vẫn là tôm thẻ do loài này sinh trưởng trong môi trường tự nhiên. Khô tôm thẻ có màu đỏ tự nhiên bắt mắt, chất lượng thịt ngọt ", chị Lan nói thêm.