Mới đây, cơ quan chức năng tỉnh Đắk Lắk đã triệt phá nhiều cơ sở dùng hóa chất độc hại để sản xuất giá đỗ bán ra thị trường, riêng năm 2024, số lượng giá đỗ ngâm hóa chất bán ra thị trường là 2.900 tấn.

Qua kiểm tra, các đối tượng khai nhận, trong quá trình sản xuất giá đỗ đã sử dụng vôi cục, nước giếng và một loại chất lỏng không màu, mà nhóm này thường trao đổi tiếng lóng với nhau qua mạng là nước "kẹo".

Theo Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Đắk Lắk nước "kẹo" thực chất là hoạt chất 6-Benzylaminopurine, không thuộc danh mục được phép sử dụng trong sản xuất thực phẩm và danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam. Cụ thể, các đối tượng cho biết thường dùng 400ml nước "kẹo" (hoạt chất 6-Benzylaminopurine) pha với 1.000 lít nước giếng, đủ để tưới cho ra khoảng 2.000kg giá đỗ thành phẩm.

Ngay tại thời điểm bắt giữ, lực lượng công an phát hiện, thu giữ 20.357kg giá đỗ đã ngâm hóa chất, cùng với đó là 135 lít hóa chất dùng để ngâm và làm giá đỗ chưa được sử dụng. Các đối tượng cũng khai nhận rằng, họ biết rõ hoạt chất 6-Benzylaminopurine bị cấm sử dụng và khi đưa vào cơ thể sẽ gây nguy hại cho sức khỏe con người nhưng vẫn thực hiện.

Lực lượng chức năng làm việc với cơ sở làm giá đỗ thiếu an toàn - Ảnh: Sỹ Đức. 

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia về Công nghệ sinh học và thực phẩm cho biết, hoạt chất 6-Benzylaminopurine là chất không được phép sử dụng trong sản xuất thực phẩm tại Việt Nam. Ông Thịnh cho rằng, việc sử dụng hóa chất làm giá đỗ không phải là hiếm gặp, nhưng làm và tung ra thị trường với số lượng lớn như trên thì thật sự đáng báo động.

Theo ông Thịnh, hoạt chất 6-benzylaminopurine thực chất là chất kích thích tăng trưởng tế bào, giúp kích thích tăng trưởng thực vật. Khi sử dụng hoạt chất này vào làm giá đỗ sẽ rút ngắn thời gian sản xuất, giúp cọng giá đỗ trắng, mập và bắt mắt người tiêu dùng hơn.

Tuy nhiên, khi sử dụng giá đỗ được ủ bằng hoạt chất 6-benzylaminopurine sẽ vô cùng nguy hiểm tới sức khỏe. Nếu ăn với số lượng ít hóa chất sẽ tích tụ trong người, gây biến đổi gen, mắc nhiều bệnh. Còn sử dụng số lượng nhiều hoặc trực tiếp có thể gây ngộ độc, thậm chí có nguy cơ tử vong.

Theo đó, khi hít hoặc ăn phải thực phẩm có chứa hoạt chất 6-benzylaminopurine, có thể gây viêm phổi, làm nặng thêm bệnh phổi mãn tính, xơ phổi; với phụ nữ mang thai tiếp xúc chất này có thể khiến thai nhẹ cân, não úng thủy và các dị tật bẩm sinh. Trường hợp tiếp xúc ngoài da cũng rất nguy hiểm, có thể gây viêm da, hoặc văng vào mắt có thể gây viêm kết giác mạc. Nếu ăn nhiều có thể gây ngộ độc, tử vong.

Với giá đỗ được ủ bằng hóa chất sẽ không có cách nào để loại bỏ được kể cả là ngâm rửa hay nấu chín - Ảnh minh họa. 

Ông Thịnh cũng lưu ý rằng, khi giá đỗ ngâm với hoạt chất 6-benzylaminopurine sẽ không có cách nào để loại bỏ được, kể cả khi rửa và nấu chín. Bởi chất 6-benzylaminopurine đã thẩm thấu vào thân của cọng giá, giúp cọng giá phát triển.

“Thông thường chất 6-benzylaminopurine chỉ tan tốt trong dung dịch kiềm, kém tan trong nước có pH trung tính hay axit. Do vậy, khi mua phải giá đỗ ngâm loại hóa chất này, có rửa hay ngâm bao nhiêu nước cũng không thể làm hòa tan hay tẩy sạch được”, vị chuyên gia này cho hay.

PGS Nguyễn Duy Thịnh cho rằng, để hạn chế tình trạng sử dụng hóa chất để ngâm ủ giá đỗ nói riêng, thực phẩm nói chung cần phải tăng cường quản lý, kiểm nghiệm, đồng thời áp dụng chế tài đủ mạnh để xử phạt các cá nhân, tổ chức vi phạm.

Được biết, theo Bộ luật hình sự (BLHS) 2015 có hiệu lực từ 1/7/2016, các tổ chức, cá nhân sử dụng chất cấm có thể bị truy tố hình sự vì hành vi cấu thành tội sử dụng chất cấm. Theo điều 190, 191, 195 và 317 của BLHS 2015 này cá nhân vi phạm các quy định về VSATTP sẽ bị phạt tiền từ 50 đến 200 triệu đồng và phạt tù từ 01 đến 05 năm. Nếu vi phạm cao hơn hay tái phạm thì mức phạt sẽ còn tăng thêm nữa.