Nhìn lại nghi án trốn thuế "khủng" của Pepsico Việt Nam

Đến Việt Nam đầu tư từ năm 1991 cho tới năm 2007, PepsiCo liên tục báo lỗ (tới năm 2006 vẫn lỗ 122 tỷ đồng). Lỗ kéo dài từ năm 1991, nên trên bảng cân đối tài sản của PepsiCo, lỗ lũy kế tính đến ngày 31/12/2010 là 1.206 tỷ đồng.

Năm 2007 là năm đầu tiên PepsiCo có lãi, với tổng thu nhập chịu thuế là 58 tỷ đồng. Nhưng vì vẫn được điều chỉnh chuyển lỗ, nên Công ty chưa phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Năm 2008, PepsiCo lại lỗ 58 triệu đồng, sang năm 2009 lãi 141 tỷ đồng. Con số này của năm 2010 là 137 tỷ đồng, năm 2011 là 191 tỷ đồng. Tuy nhiên, do vẫn được điều chuyển lỗ, nên tổng số thuế TNDN mà công ty này đã nộp từ năm 2009 cho đến nay chỉ là 40,2 tỷ đồng.

Mặc dù có vốn hàng chục triệu USD, chiếm 80% thị phần nước giải khát cùng Coca Cola nhưng Pepsico Việt Nam vẫn kêu thua lỗ liên miên trong khi vẫn liên tục khai trương các nhà máy mới ở Đồng Nai (45 triệu USD), và mới đây nhất là Bắc Ninh (73 triệu USD). Tổng vốn đầu tư của đại gia này tại Việt Nam cũng vào khoảng 500 triệu USD. Chính những mâu thuẫn trong việc kêu lỗ “khủng” nhưng vẫn đầu tư này mà Pepsico bị cơ quan thuế “sờ gáy” với nghi án trốn thuế.

Cụ thể, vào tháng 7/2012, Tổng cục Thuế ra quyết định kiểm tra thuế tại Pepsico Việt Nam, thời điểm kiểm tra là năm 2011. Đợt kiểm tra này đã thu về ngân sách Nhà nước hơn 5 tỷ đồng; trong đó truy thu thuế giá trị gia tăng 1,3 tỷ đồng; thuế thu nhập doanh nghiệp hơn 4,4 triệu đồng, thuế giá trị gia tăng đối với nhà thầu nước ngoài là trên 500 triệu đồng và thuế thu nhập doanh nghiệp đối với nhà thầu nước ngoài là 3,2 tỷ đồng.

Chưa hết, đến cuối năm 2013 Pepsico Việt Nam bị cơ quan thuế xem xét xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi khai sai mã số đối với một số mặt hàng nhập khẩu phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Cụ thể Pepsico Việt Nam bị phát hiện khai sai mã số HS đối với mặt hàng thẻ in bằng plastic đặt trong bao bì sản phẩm, thẻ decal có dán hình đặt trong bao bì sản phẩm, khai sau mã số HS đối với dây chuyền đồng bộ thiết bị xử lý nước và áp dụng sai thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) với một số mặt hàng nhập khẩu.

Theo đó một số mặt hàng phục vụ sản xuất khác được doanh nghiệp nhập khẩu khai báo ở mức thuế 0% và 5% đã được đoàn kiểm tra xác định lại mức thuế suất thuế VAT là 10% theo đúng Biểu thuế suất thuế VAT phù hợp với quy định của Luật thuế VAT. Điều này cũng khiến số thuế VAT mà doanh nghiệp phải nộp khi nhập khẩu tăng là 2,791 tỷ đồng.

Trước vi phạm này, cơ quan thuế quyết định truy thu thuế tháng 7/2013 và đã được PepsiCco Việt Nam chấp hành với việc nộp ngay số thuế nhập khẩu và số thuế VAT thiếu. Mức xử phạt hành vi vi phạm hành chính này được đưa ra với giá trị bằng 10% số thuế phải nộp thêm, tức là khoảng trên 700 triệu đồng.

Tiếp đó, vào ngày 9/2/2015, Cục Thuế TP.HCM đã ban hành Quyết định số 488/QĐ-CT-XP, xử phạt (phạt tiền) và biện pháp khắc phục hậu quả đối với Công ty TNHH Nước giải khát Suntory Pepsico Việt Nam (SPVB), với tổng số tiền mà DN này phải nộp trong thời gian 10 ngày kể từ ngày nhận được quyết định, là 24.340.899.403 đồng gồm: phạt 2.714.276.962 đồng (vì hành vi khai sai thuế TNDN); truy thu thuế TNDN số tiền 18.038.804.138 đồng và tiền chậm nộp tiền thuế 3.587.818.303 đồng (vì hành vi kê khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp).

Cục Thuế TP.HCM đã áp dụng tình tiết tăng nặng do SPVB tiếp tục tái phạm hành vi kê khai sai về ưu đãi đầu tư mở rộng sau khi đã có kết luận và kiến nghị qua kiểm tra của cơ quan thuế cho năm 2011 (do Tổng cục Thuế tiến hành).

Theo 28.000 trang tài liệu mật được Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) công bố vào năm 2014, Pepsi cùng nhiều doanh nghiệp khác đang bị nghi chuyển hàng trăm tỷ USD từ nơi phải đóng thuế cao sang Luxembourg, quốc gia có mức thuế thấp hơn hẳn các nước khác để trốn thuế.