PGS.TS Nguyễn Minh Tân: Nhà khoa học nâng tầm nông sản Việt

PGS. Nguyễn Minh Tân, Giảng viên Khoa Kỹ thuật Hóa học, Trường Hóa và Khoa học sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội được nhận Giải thưởng Kovalevskaia với những cống hiến trong khoa học giúp nâng tầm nông sản Việt Nam.

Mai Nguyễn 11/03/2025 07:41

Phát biểu tại lễ trao giải thưởng Kovalevskaia, PGS. TS Nguyễn Minh Tân, Giám đốc Viện Nghiên cứu và Phát triển Ứng dụng các Hợp chất Thiên nhiên, Giảng viên Khoa Kỹ thuật Hóa học, Trường Hóa và Khoa học Sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội gửi thông điệp tới các nhà khoa học nữ: "Đừng để giới hạn nào ngăn trở khát vọng của bạn. Mỗi thí nghiệm thất bại hôm nay chính là viên gạch cho tòa tháp thành công ngày mai".

PGS.TS Nguyen Minh Tan: Nha khoa hoc nang tam nong san Viet

PGS. Nguyễn Minh Tân gửi thông điệp tới các nhà khoa học nữ: "Đừng để giới hạn nào ngăn trở khát vọng của bạn. Mỗi thí nghiệm thất bại hôm nay chính là viên gạch cho tòa tháp thành công ngày mai". Ảnh: HUST.

Nhà khoa học trăn trở “giải cứu” nông sản

Việt Nam sở hữu nhiều loại trái cây nhiệt đới chất lượng cao, nhưng việc tiêu thụ và xuất khẩu thường gặp khó khăn do phụ thuộc vào thị trường truyền thống và tình trạng "được mùa mất giá". Nguyên nhân chính là do sản xuất manh mún, thiếu công nghệ chế biến sau thu hoạch hiện đại, dẫn đến việc nông dân phải đối mặt với tình trạng dư thừa sản phẩm và giá trị kinh tế thấp.

Nhận thấy thách thức này, PGS.TS Nguyễn Minh Tân cùng nhóm nghiên cứu đã hợp tác với các chuyên gia quốc tế để phát triển công nghệ JEVA (Juice EVAporation Technology). Đây là công nghệ cô đặc nước quả nhiệt đới tích hợp các quá trình màng như MF, NF, RO và MD, kết hợp với hệ thống bay hơi bề mặt lạnh, cho phép chế biến nước quả ở nhiệt độ thấp (dưới 42°C) và áp suất thường. Nhờ đó, sản phẩm giữ được hương vị tự nhiên, màu sắc và các hoạt chất sinh học có lợi, đồng thời đạt nồng độ chất khô cao (trên 70°Brix).

Ưu điểm nổi bật của công nghệ JEVA, đó là bảo toàn chất lượng sản phẩm: Quá trình cô đặc ở nhiệt độ thấp giúp giữ nguyên các vitamin, khoáng chất và hương vị tự nhiên của trái cây, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu vào các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản.

Công nghệ này cũng giúp tiết kiệm năng lượng và thân thiện môi trường, giảm 80% năng lượng cần thiết so với phương pháp truyền thống và không tạo ra chất thải, góp phần bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, hệ thống thiết bị có thể vận hành với nhiều quy trình khác nhau để chế biến nhiều loại nước quả, rất linh hoạt, tăng hiệu quả sản xuất và không lệ thuộc vào mùa vụ. Thiết bị được tích hợp vào container, dễ dàng vận chuyển đến các địa điểm khác nhau, phù hợp với các cơ sở chế biến quy mô nhỏ và vùng nguyên liệu phân tán.

Từ năm 2019 đến 2021, PGS.TS Nguyễn Minh Tân đã làm việc trên nhiều loại trái cây như chanh dây, thanh long, cam, bưởi và dừa, tư vấn cho các nhà sản xuất và cung cấp mẫu để khách hàng thử nghiệm. Phản hồi tích cực từ thị trường đã giúp cải thiện và hoàn thiện hệ thống. Hiện nay, quy trình được giám sát và kiểm soát bằng giao thức IP và được tối ưu hóa bằng trí tuệ nhân tạo, nâng cao hiệu suất và chất lượng sản phẩm.

Công nghệ JEVA đã được thương mại hóa thông qua công ty Woltan Engineering, đồng sáng lập bởi PGS.TS Nguyễn Minh Tân và GS. Wolfgang Samhaber. Công ty cung cấp dịch vụ cho thuê thiết bị cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp họ tiếp cận công nghệ hiện đại mà không cần đầu tư lớn. Hiện tại, Woltan Engineering đang triển khai dự án sản xuất nước dừa và liên doanh để sản xuất bột dừa xuất khẩu sang các nước thuộc Liên minh Châu Âu, dự kiến ra mắt vào cuối năm 2023.

Ngoài ra, công nghệ JEVA còn được áp dụng trong việc sản xuất mật ong thảo dược, giúp giảm hàm lượng nước trong mật ong từ 24% xuống 17%, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm.

Công nghệ JEVA của PGS.TS Nguyễn Minh Tân không chỉ giải quyết bài toán tiêu thụ nông sản mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành công nghiệp chế biến thực phẩm Việt Nam. Với những ưu điểm vượt trội và khả năng ứng dụng linh hoạt, JEVA góp phần nâng cao giá trị nông sản, cải thiện đời sống nông dân và khẳng định vị thế của khoa học công nghệ Việt Nam trên trường quốc tế.

Nghiên cứu những gì xã hội cần

PGS.TS Nguyễn Minh Tân bắt đầu sự nghiệp khoa học với tấm bằng Kỹ sư Quá trình Thiết bị Công nghệ Hóa học tại Đại học Bách khoa Hà Nội vào năm 1995. Tiếp tục con đường học vấn, chị nhận bằng Thạc sĩ Khoa học cùng chuyên ngành vào năm 1999. Năm 2004, chị hoàn thành luận án Tiến sĩ tại Đại học Tổng hợp Kỹ thuật Dresden, Đức. Không dừng lại ở đó, vào năm 2014, chị hoàn thành chương trình Nghiên cứu sau Tiến sĩ chuyên ngành Công nghệ Màng tại Đại học Johannes Kepler Linz, Áo.

PGS.TS Nguyen Minh Tan: Nha khoa hoc nang tam nong san Viet-Hinh-2

PGS. Nguyễn Minh Tân trong phòng thí nghiệm. Ảnh: HUST.

Kể về cơ duyên đến với Hóa học, PGS.TS Nguyễn Minh Tân chia sẻ, bắt đầu từ việc “đánh cược” với các trai cùng lớp hồi cấp 3, đó là muốn “chất” thì phải thi đỗ Bách khoa. Và chị đã thắng cược, trở thành tân sinh viên K35, ngành Công nghệ Hóa học. Chị chọn học Hóa học vì suy nghĩ rất đơn giản: Xung quanh mình cái gì cũng liên quan đến Hóa học. Sau khi học hết 1 năm, chị đã chọn học chuyên ngành Quá trình Thiết bị Công nghệ Hoá học.

Hiện nay, PGS.TS Nguyễn Minh Tân là Trưởng Nhóm chuyên môn Kỹ thuật Quá trình, Khoa Kỹ thuật Hóa học, Trường Hóa và Khoa học Sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội. Trước đó, chị đã giữ chức Trưởng Bộ môn Quá trình Thiết bị Công nghệ Hóa - Thực phẩm, Viện Kỹ thuật Hóa học. Đồng thời, từ năm 2012 đến nay, chị đảm nhiệm vai trò Giám đốc Viện Nghiên cứu và Phát triển Ứng dụng các Hợp chất Thiên nhiên.

PGS.TS Nguyễn Minh Tân luôn kiên trì với định hướng nghiên cứu ứng dụng, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thực phẩm. Chị không chỉ mang đến một giải pháp công nghệ, mà còn góp phần định hình hướng đi bền vững cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Chị chia sẻ: "Không nghiên cứu những gì mình có, mà nghiên cứu những gì xã hội cần".

Chia sẻ về bí quyết thành công trong nghiên cứu khoa học, PGS.TS Nguyễn Minh Tân cho hay, làm việc gì cũng cần nhiệt tình, máu lửa và không bỏ cuộc. “Nếu tôi đặt ra một việc cần hoàn thành đạt 10 điểm nhưng nếu không đạt được như vậy thì cũng không nản lòng mà tìm cách làm tối ưu hơn để kết quả đạt như mình mong muốn. Để bền lòng, không bỏ cuộc thì phải kiên nhẫn, vượt khó, không sợ thất bại”, chị chia sẻ.

Trong nghiên cứu khoa học, chị quan niệm thất bại là cần thiết để có những trải nghiệm và bài học kinh nghiệm. Ngày còn trẻ, mỗi khi gặp thất bại, chị cảm thấy buồn, khó chịu, dằn vặt suy nghĩ về những nguyên nhân… Nhưng rồi sau này, từ những trải nghiệm, chị nhận ra, điều mình cho là thất bại chưa chắc đã là thất bại, mà có thể chính là tiền đề cho một cái mới. “Vậy nên hiện tại, nếu có điều không như ý muốn, tôi rất vui vẻ. Tôi học cách nhìn mọi thứ tích cực”, chị chia sẻ.

PGS.TS Nguyễn Minh Tân đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá cho những nghiên cứu và sáng chế của mình. Năm 2019, chị đạt Giải Silver Prize tại Triển lãm và Diễn đàn Quốc tế về Sáng chế của Phụ nữ (KIWIE). Đến năm 2020, chị tiếp tục được vinh danh với Giải Best Innovation Award của The Hitachi Global Foundation Asia Innovation Award.

Đặc biệt, công trình "Giải pháp công nghệ sản xuất mật ong thảo dược di động và thông minh" của chị đã nhận được Huy chương đồng tại Triển lãm Quốc tế về Sáng chế của Phụ nữ lần thứ 17 (KIWIE 2024) tại Hàn Quốc. Công trình này dựa trên Bằng độc quyền sáng chế được cấp theo Quyết định số 38090/SHTT-SC.IP của Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam ngày 02/5/2024.

Giải thưởng Kovalevskaia mang tên nhà Toán học Nga Sophia Kovalevskaia bắt đầu trao tại Việt Nam vào năm 1985. Đây là giải thưởng được trao thường niên cho những tập thể, cá nhân nữ khoa học có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học vào thực tiễn cuộc sống, đem lại nhiều lợi ích trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội.

halja;ạ