Công bằng cho khách hàng
Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Giá (sửa đổi) trước Quốc hội vào chiều qua (23/5), ông Lê Quang Mạnh, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội (cơ quan thẩm tra dự án luật) cho rằng, việc giữ quy định về giá trần và bỏ quy định về giá sàn đối với dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa là cần thiết.
Theo ông Lê Quang Mạnh một trong những lý do phải giữ giá trần là nếu không quy định giá trần đồng nghĩa với việc Nhà nước bỏ công cụ điều tiết và để doanh nghiệp cung cấp dịch vụ toàn quyền quyết định giá dịch vụ. Các hãng hàng không hoàn toàn có thể đưa ra giá dịch vụ, trong đó có giá vé máy bay ở mức cao, ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng, đến sản xuất - kinh doanh, tác động đến xã hội.
Còn bỏ giá sàn nhằm tạo cơ chế khuyến khích cạnh tranh, giảm giá dịch vụ, bảo vệ lợi ích người tiêu dùng, nhất là đối tượng có thu nhập thấp được tiếp cận các dịch vụ hàng không; giảm chi phí xã hội, thúc đẩy kinh tế phát triển.
Việc bỏ giá sàn mở cơ hội cho doanh nghiệp cạnh tranh, nhưng hoàn toàn không đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có quyền cạnh tranh không lành mạnh, vì doanh nghiệp có hạ giá bán thì vẫn phải tuân thủ các quy định tại Luật Cạnh tranh.
Còn theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, việc giữ giá trần giúp giảm chi phí xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo điều kiện cho mọi người có thể tiếp cận dịch vụ hàng không nội địa.
 |
| Ảnh minh họa, nguồn: internet |
Chưa đến thời điểm lý tưởng
Hiện nay đã có nhiều nước trên thế giới đã bỏ giá trần, giá sàn vé máy bay, tuy nhiên theo ĐBQH Phạm Thị Thanh Mai (đoàn Hà Nội) xét trong bối cảnh tại Việt Nam hiện nay và thời gian trước mắt chưa có được điều kiện lý tưởng như các nước về sự đa dạng và phổ biến của các phương tiện giao thông. Việc giữ quy định giá trần đối với giá vé máy bay hàng không nội địa là cần thiết, để đảm bảo sự điều tiết của Nhà nước.
Bà Mai cũng cho rằng trong tương lai, nếu tập trung phát triển nhiều loại hình giao thông khác như đường sắt cao tốc, áp lực đối với việc di chuyển bằng hàng không giảm xuống, từ đó chia sẻ thị phần giao thông tốt hơn. Lúc này, việc bỏ trần giá sàn để bảo đảm theo cơ chế thị trường.
Tuy nhiên, hiện nay chưa có được điều kiện lý tưởng đó nên có thể nói, hàng không hiện vẫn sự độc quyền rất ngẫu nhiên trong bối cảnh các loại hình giao thông khác chưa phát triển hoàn hảo.
Trước đó, trong dự thảo báo cáo tổng kết thi hành Luật Hàng không dân dụng Cục Hàng không Việt Nam đề xuất bỏ giá trần vé máy bay nội địa với đường bay có 3 hãng trở lên khai thác. Tuy vậy, đề xuất này đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều của chuyên gia, doanh nghiệp.
Theo PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả cho biết, nhà nước quản lý thị trường bằng 2 phương thức: Nhà nước định giá và để cho thị trường tự quyết định. Căn cứ vào tính chất của thị trường, nhà nước sẽ quyết định dùng phương thức nào.
Đối với những thị trường vẫn còn doanh nghiệp giữ vị trí thống lĩnh thị trường (hay còn gọi là độc quyền nhóm) như thị trường hàng không hiện nay, nhà nước vẫn phải quy định giá trần để bảo đảm quyền lợi cho người tiêu dùng.
Còn theo TS Đinh Thế Hiển, thị trường hàng không Việt Nam chưa phải đúng nghĩa kinh tế thị trường bởi hàng không là ngành kinh doanh có điều kiện, thậm chí cần rất nhiều điều kiện để được cấp phép hoạt động. Do đó, việc có giá trần để cơ quan quản lý nhà nước điều tiết, bảo đảm quyền lợi của hành khách là cần thiết.
TS Đinh Thế Hiển cho rằng, có thể áp giá trần vé may bay cho các hãng hàng không có cổ phần chi phối lớn của nhà nước như Vietnam Airlines, bởi những hãng này vừa kinh doanh có lợi nhuận vừa phải thực hiện nhiệm vụ chính trị, xã hội.
Trong khi đó, những hãng tư nhân như Vietjet, Bamboo…, có thể bỏ giá trần vé máy bay để họ đầu tư vào sản phẩm, chất lượng và bán vé với đúng giá trị sản phẩm cung cấp cho hành khách. Nếu các hãng tư nhân có ý định "làm giá, đẩy giá", hành khách sẽ tẩy chay và có cơ sở giá vé của hãng hàng không quốc gia để so sánh, từ đó quyết định mua vé của hãng nào.
Hiện nay thị trường hàng không có 6 hãng nội địa, song Vasco và Pacific Airlines đều là thành viên của Vietnam Airlines, Vietravel chiếm thị phần quá nhỏ, 3 hãng lớn là Vietnam Airlines, Vietjet Air và Bamboo Airways hiện chiếm tới 80%-90% thị phần.