Xuất hiện trong tiểu thuyết Thiên long bát bộ của cố nhà văn Kim Dung, phái Tiêu Dao do Tiêu Dao Tử sáng lập ra, đây được xem là một trong những nhân vật có võ công và nội lực cao nhất trong các bộ tiểu thuyết của cố nhà văn Kim Dung. Ông tự mình sáng tạo ra tuyệt học riêng và truyền lại cho ba người đệ tử. Theo thứ tự nhập môn, họ bao gồm Thiên Sơn Đồng Lão, Vô Nhai Tử và Lý Thu Thủy, sau truyền tới Hư Trúc. Ngoại trừ Hư Trúc đệ tử của phái Tiêu Dao đều là những người có trí tuệ siêu phàm, dung mạo thoát tục, khí khái bất phàm và đặc biệt đều là những cao thủ đệ nhất thiên hạ, một mình có thể khiến cả võ lâm rung chuyển.
 |
| Phái Tiêu Dao là một trong những môn phái kỳ lạ bậc nhất trong tất cả các bộ tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung. |
Những bí kíp võ công của phái Tiêu Dao cũng thuộc hàng độc nhất vô nhị, kỳ dị và lợi hại bậc nhất trong tất cả các bộ tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung. Cũng vì sự kỳ dị, bác đại tinh thâm và độc đáo của võ công của phái Tiêu Dao mà người trong giang hồ không có cách nào hóa giải được.
Bắc minh thần công lấy nội lực của người khác trở thành của mình. Đoàn Dự nhờ môn võ công này mà từ một chàng thư sinh yếu ớt thành cao thủ sở hữu nội lực thâm hậu không sao đo lường hết.
Bát hoang lục hợp duy ngã độc tôn là môn võ công kỳ dị, cứ 30 năm người luyện phải trùng sinh một lần. Sau khi trùng sinh thì công lực tăng lên vượt bậc, giúp người luyện sống thọ hơn 300 tuổi, trẻ mãi không già. Thiên Sơn Đồng Lão chỉ mới luyện đến chu kỳ thứ 2 đã bá chủ một phương, giết người không cần đến 2 chiêu. Hư Trúc, Cưu Ma Trí luyện được Tiểu vô tướng công mà dễ dàng thi triển 72 tuyệt kỹ Thiếu Lâm.
 |
| Hư Trúc chỉ học được một phần công phu bổn môn mà thành cao thủ đệ nhất thiên hạ. |
Những đệ tử môn phái như Thiên Sơn Đồng Lão, Lý Thu Thủy, Tinh Túc Lão Quái Đinh Xuân Thu, Hư Trúc, Đoàn Dự… dù chỉ học được một phần công phu bổn môn cũng trở thành cao thủ đệ nhất thiên hạ. Thậm chí đệ tử còn tự lập môn hộ riêng như Tô Tinh Hà lập ra Lung Á môn, Đinh Xuân Thu lập ra Tinh Tú phái, Thiên Sơn Đồng Lão lập ra Linh Thứu Cung, Lý Thu Thủy lập ra Tây Hạ Nhất Phẩm Đường.
Nhược điểm của phái Tiêu Dao là quá khắt khe trong khâu chọn đệ tử
Phái Tiêu Dao sẽ là môn phái bá đạo nhất trong hệ thống truyện Kim Dung. Nếu như Tiêu Dao phái cũng mở cửa thu nhận đồ đệ ào ạt như mọi môn phái khác trong võ lâm, e rằng chẳng mấy chốc, Thiếu Lâm hay Võ Đang cũng phải xếp sau môn phái đặc biệt này.
Nhưng rất may mắn cho giang hồ, đây lại là môn phái có ít thành viên, tồn tại ngắn ngủi nhất. Bởi môn phái này đặc biệt rất kén chọn khi tuyển môn hạ. Một trong những tiêu chuẩn hàng đầu để được gia nhập phái Tiêu Dao là phải… thật đẹp. Nam phải có phong thái như ngọc thụ lâm phong (cây ngọc trước gió), đường hoàng uy vũ, nữ phải thuộc dạng mỹ nhân băng thanh ngọc khiết, xinh đẹp thoát trần.
Chỉ riêng tiêu chuẩn này đã loại gần hết các chàng trai cô gái hăm hở muốn đầu nhập Tiêu Dao phái. Tuy nhiên, đó mới chỉ là… điều kiện cần mà thôi. Điều kiện đủ của nó còn là phải có thiên phú bẩm sinh về võ học, có căn cốt hơn người, thông minh đĩnh ngộ để có thể tiếp thu trọn vẹn mọi sở học của tổ sư Tiêu Dao Tử. Với 2 điều kiện “khó như lên trời” này, số người có khả năng bước chân vào Tiêu Dao phái có thể đếm trên những ngón tay. Chính vì điều này mà phái Tiêu Dao chỉ có thể tồn tại đến đời Hư Trúc, và cũng không xuất hiện thêm trong các tiểu thuyết khác của cố nhà văn Kim Dung.