Theo phong tục truyền thống của người Việt, cứ chiều tối ngày 30 Tết là các gia đình sẽ làm một mâm lễ cúng tất niên. Trước là để dâng lên Thần Phật, gia tiên, tỏ lòng thành kính, cảm ơn các vị Thần Phật, những người thân dưới cõi âm đã phù hộ, che chở cho gia đình suốt một năm qua. Sau là dịp để cả nhà quây quần chào năm cũ, đón năm mới với nhiều niềm vui mới.
Cũng bởi mang ý nghĩa đặc biệt nên khi cúng Tất niên, gia chủ cần lưu ý những điều sau:
Nên làm cỗ cúng vào chiều và tối
Thời điểm thích hợp nhất để làm mâm lễ cúng Tất niên là khoảng chiều hoặc tối ngày 30 Tết. Thường khi tới chiều 30 Tết, khi mọi công việc trong năm cũ đều đã kết thúc, nhà cửa đã được trang hoàng sạch sẽ và mọi người đều kịp trở về nhà. Mọi thứ dường như đầy đủ và hoàn hảo nhất để chuẩn bị trình diện và làm cơm cúng.
Chiều 30 Tết cùng là lúc người thân trong nhà cùng nhau ôn lại một năm cũ với nhiều biến động, cùng hứa hẹn một năm mới với nhiều thành công và niềm vui mới.
Trong thời gian tiến hành cúng, các thành viên trong gia đình nên có mặt đầy đủ, ăn mặc chỉnh tề để “thưa chuyện” với tổ tiên, người lớn trong gia đình.
Phải chuẩn bị lễ cúng trước khi ăn cơm Tất niên
Theo quan niệm xưa, thời điểm chiều và đầu giờ tối ông Công ông Táo của mỗi gia đình vẫn chưa về tới dương gian, tuy nhiên lúc này tại gia đình còn có tổ tiên, những người thân đã khuất nên không thể không làm đồ cúng trình báo.
Trước khi cả gia đình ăn cơm Tất niên phải chuẩn bị đồ cúng và khấn vái tổ tiên. Khi làm lễ, các thành viên phải tề tựu đông đủ, ăn mặc chỉnh tề để trình diện trước bàn thờ gia tiên. Nếu không sẽ dễ dẫn đến lục đục trong gia đình trong năm mới, tài lộc hạn hẹp.
Mâm cúng phải tươm tất, gọn gàng, sạch sẽ
Mặc dù việc cúng bái quan trọng nhất là ở cái tâm nhưng khi làm mâm cúng Tất niên, gia chủ cũng cần sắm sanh đầy đủ lễ vật như: Mâm ngũ quả, hương hoa, vàng mã, trầu cau, rượu cùng các món như bánh chưng, xôi, gà, nem rán...
Nghiêm túc, không được đùa cợt khi cúng
Khi làm lễ cúng, tất cả các thành viên trong gia đình phải nghiêm trang, thành kính. Tuyệt đối không cười đùa, nói chuyện, nói tục nói bậy... bởi như thế là bất kính với tổ tiên.
Ngoài ra trong lúc cúng, kiêng gọi tên trẻ nhỏ khi cúng vì cho rằng thời điểm khi cúng là lúc ông cha ta quy tụ nhưng cũng khó tránh khỏi hồn ma lang thang dạt vào nhà. Nếu chúng nghe được tên trẻ nhỏ yếu bóng vía có thể làm hại đến trẻ.
Tạo không khí vui vẻ trong bữa cơm
Lúc gia đình sum họp ăn cơm Tất niên, thời khắc này thật sự quý giá và thiêng liêng, chính vì thế mọi người nên vui vẻ, cười nói, quây quần. Kiêng kỵ chuyện cãi nhau, chửi rủa mà thay vào đó nên nói những chuyện vui, nói về những điều tốt lành và câu chuyện chỉ nên xung quanh các thành viên trong gia đình, tránh nói tới những người khác.
Kiêng kỵ đổ vỡ
Không chỉ trong đầu năm mới mà ở thời khắc giao thoa năm cũ và năm mới này đều kiêng kỵ làm đổ vỡ bất kì thứ gì. Theo quan niệm dân gian, những gì đổ vỡ thường đem lại xui xẻo, đặc biệt nếu rượu hoặc dầu đèn bị đổ ra nền nhà có thể thu hút ma quỷ kéo đến nhiều hơn, gây phiền nhiễu.