Trong nhiều gia đình, có những đứa trẻ dù rất yêu bố mẹ nhưng lại luôn cảm thấy lo lắng, sợ hãi mỗi khi phải trò chuyện. Sự im lặng ấy không phải vì con không muốn chia sẻ, mà vì con thiếu cảm giác an toàn, sợ bị la mắng, sợ làm bố mẹ thất vọng hoặc đơn giản là con chưa biết cách diễn đạt cảm xúc của mình.
Khi khoảng cách ấy càng ngày càng lớn, trẻ dễ thu mình, ngại giao tiếp và khó tìm được sự đồng hành từ gia đình trong những giai đoạn quan trọng của cuộc sống. Vậy cha mẹ cần làm gì để giúp con vượt qua nỗi sợ này?
Tạo cảm giác an toàn cho con
Muốn con mở lòng, trước hết con phải biết rằng mình không bị đánh giá. Hãy để trẻ cảm nhận rằng mọi câu hỏi, mọi chia sẻ, dù vụn vặt đến đâu đều được tôn trọng.
Cha mẹ đừng bắt đầu cuộc trò chuyện bằng giọng nghiêm khắc, phán xét; càng không nên hỏi dồn dập khiến trẻ cảm thấy bị “tra khảo”. Một câu đơn giản như: “Hôm nay con thấy thế nào?” đôi khi có sức mạnh hơn rất nhiều so với hàng loạt câu hỏi kiểm tra.
Lắng nghe nhiều hơn, phản ứng ít hơn
Một trong những lý do khiến trẻ sợ nói chuyện là vì cha mẹ hay chen ngang hoặc vội vàng đưa ra lời khuyên.
Hãy để con nói hết ý. Hãy gật đầu, thừa nhận cảm xúc của con trước khi đưa ra lời khuyên. Điều trẻ cần không chỉ là lời giải, mà là cảm giác được thấu hiểu.
Đừng dùng lời nói làm tổn thương trẻ
Nhiều câu nói vô tình như “Có vậy cũng làm không xong?”, “Con làm bố mẹ thất vọng quá!” có thể khiến trẻ thu mình lại. Thay vì chỉ trích, hãy tập trung vào hành vi, không gán nhãn con người.
Ví dụ: Từ “Con lười quá!” chuyển thành “Mẹ thấy hôm nay con chưa hoàn thành việc của mình, mình cùng tìm cách để con tập trung hơn nhé?”.
Trò chuyện trong lúc con cảm thấy thoải mái
Không phải lúc nào trẻ cũng sẵn sàng chia sẻ, vì vậy cha mẹ cần tinh tế chọn những thời điểm thật nhẹ nhàng để bắt chuyện. Đó có thể là lúc cả nhà đang ăn, khi hai mẹ con cùng đi bộ, hay khoảnh khắc con chuẩn bị đi ngủ. Những phút giây tự nhiên và thoải mái ấy thường giúp con dễ mở lòng hơn nhiều so với việc bị gọi lại và yêu cầu “ngồi xuống nói chuyện” theo cách quá nghiêm túc.
Tôn trọng không gian riêng của trẻ
Có những điều con cần thêm thời gian để tự hiểu và tìm cách diễn đạt, vì vậy cha mẹ không nên ép con phải kể ngay lập tức. Thay vào đó, hãy nhẹ nhàng cho con biết rằng: “Khi nào con muốn nói, mẹ luôn ở đây để nghe”. Chính sự tôn trọng và kiên nhẫn ấy sẽ giúp con dần học được cách tin tưởng và mở lòng nhiều hơn.
Trở thành người bạn đồng hành, không phải giám khảo
Trẻ luôn quan sát từng phản ứng của cha mẹ trong cuộc sống hằng ngày. Khi cha mẹ giữ thái độ cởi mở, công bằng, biết xin lỗi khi sai và sẵn sàng lắng nghe, trẻ sẽ dần học theo những hành vi tích cực đó. Một gia đình nơi cha mẹ và con cái có thể trò chuyện chân thành sẽ trở thành chỗ dựa để con tìm về mỗi khi gặp khó khăn.
Vì vậy, khi trẻ sợ nói chuyện với cha mẹ, đó không phải lỗi của con, mà là tín hiệu cho thấy gia đình cần điều chỉnh cách giao tiếp. Không đứa trẻ nào muốn xa cách bố mẹ, con chỉ đang tìm một môi trường an toàn để được thấu hiểu, được lắng nghe và được là chính mình.
