Vụ Việt Á: Cựu Thượng tá Hồ Anh Sơn gian dối, có mục đích vụ lợi

Ngày 28/12, tại phiên tòa xét xử sơ thẩm 7 bị cáo trong vụ án xảy ra tại Công ty Cổ phần công nghệ Việt Á và Học viện Quân y, đại diện Viện Kiểm sát giữ quyền công tố tại phiên tòa đã đối đáp với quan điểm của luật sư và bị cáo trong phần tranh tụng trước đó.

Đại diện VKS khẳng định, việc để Công ty Việt Á vào nghiên cứu kit test của Học viện Quân y là có sự vụ lợi của Hồ Anh Sơn, cựu Thượng tá Quân đội, cựu Phó Giám đốc Viện nghiên cứu y dược học quân sự, Học viện Quân y; Trịnh Thanh Hùng, cựu Phó Vụ trưởng, Vụ Khoa học và Công nghệ các ngành kinh tế - kỹ thuật, Bộ Khoa học và Công nghệ và Phan Quốc Việt, Tổng giám đốc Công ty Việt Á.

Đối đáp lại quan điểm bào chữa cho bị cáo Hồ Anh Sơn có yếu tố vụ lợi trong vụ án hay không, đại diện Viện Kiểm sát cho biết, bản thân bị cáo Sơn khai rất rõ là "muốn có ngay thành tích khoa học để phòng chống dịch".

Đại diện VKS cũng cho biết, số tiền bị cáo được giao trực tiếp để nghiên cứu đề tài là 2,8 tỷ đồng. Sau đó, Sơn nhờ nhiều nhà khoa học tham gia song không thực hiện nghiên cứu mà nhờ họ chuyển tiền lại cho mình. Khi tiền được chuyển về, bị cáo Sơn đã sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau, trong đó có mục đích cá nhân.

"Việc gian dối của bị cáo trong việc nghiệm thu đề tài lần một là cơ sở tiên quyết để Việt Á được Bộ Y tế cấp phép. Đồng thời trong quá trình cấp phép bị cáo còn giúp Việt Á bằng cách ký các biên bản bàn giao. Ngoài ra trong quá trình liên quan đến các sản phẩm kit test, bị cáo còn lợi dụng chức vụ, quyền hạn để mua bán tăm bông, ống môi trường. Những hành vi nêu trên cho thấy vai trò của bị cáo trong vụ án không phải là giúp sức mà là thực hành", đại diện VKS đánh giá.

Đối với việc ông Hồ Anh Sơn tự đặt câu hỏi "phải làm gì?", đại diện VKS cho biết, là một nhà quản lý, bị cáo phải có trách nhiệm xem xét và đánh giá mình có tự làm được hay không đối với việc đề xuất đề tài nghiên cứu kit test. Vì vậy, khi nhận lời với Bộ Khoa học và Công nghệ trong một tháng phải có sản phẩm, bản thân bị cáo phải có trách nhiệm về việc thực hiện được nội dung này hay không để nhận lời.

Đại diện VKS nhấn mạnh, nhận lời ở đây không chỉ là lời nói mà còn sử dụng số tiền ngân sách lớn, bị cáo phải có trách nhiệm, nhưng bản thân thời điểm đấy đã biết bên Việt Á nghiên cứu kit test. Các bị cáo sau đó thống nhất với nhau cái nào tốt hơn thì sử dụng, cái nào có trước thì sử dụng.

“Như vậy là mục đích các bị cáo vụ lợi rất rõ, nghiên cứu hay không nghiên cứu, các bị cáo cũng đã lấy số tiền hơn 18 tỷ đồng từ ngân sách Nhà nước. Tôi nghĩ rằng, là một nhà khoa học, bị cáo phải tôn trọng mình và tôn trọng sản phẩm khoa học của người khác, không thể coi kết quả nghiên cứu của chị Thủy (vợ Phan Quốc Việt) là kết quả nghiên cứu của mình để đánh bóng tên tuổi, vụ lợi và nhận xét rằng đây là sản phẩm của mình", đại diện VKS nói.

Đối với phần bào chữa của bị cáo Phan Quốc Việt, đại diện VKS cho biết, Việt Á đã tự đi đăng ký sản phẩm rất sớm, nhưng không được chấp nhận. Do vậy, để có thể lưu hành được sản phẩm, cấp phép được sản phẩm, Việt Á đã phải quay lại nghiệm thu sản phẩm giai đoạn 1. Như vậy, theo đại diện VKS: "không thể nào chấp nhận được lời của bị cáo cho rằng Học viện Quân y cần Việt Á".

Theo VKS, bản thân bị cáo Phan Quốc Việt từng khai, nếu 1 doanh nghiệp tự đi đăng ký để được lưu hành sản phẩm sẽ mất rất nhiều thời gian. Đây là lý do vì sao mà bị cáo Phan Quốc Việt và Trịnh Thanh Hùng phải tham gia đề tài của Học viện Quân Y dù Công ty Việt Á đủ năng lực để tự sản xuất kit test.

Đối với Trịnh Thanh Hùng, đại diện VKS đã trích bút lục về các tin nhắn của Hồ Anh Sơn với Hùng về việc đưa Công ty Việt Á vào đề tài, trong đó Hùng nói: "Nếu anh Sơn và Học viện Quân y không đồng ý thì không được, vì họ phụ thuộc vào tôi".

Công tố viên nhấn mạnh, toàn bộ hành vi phạm tội của các bị cáo khác đều có yếu tố ảnh hưởng của Trịnh Thanh Hùng nên việc khởi tố truy tố xét xử bị cáo Hùng với vai trò người đứng đầu là đúng, phù hợp.

Sau khi được Bộ Y tế cấp phép, Phan Quốc Việt cảm ơn Trịnh Thanh Hùng 350.000 USD (tương đương khoảng 8 tỷ đồng) và đưa cho Hồ Anh Sơn 2,5 tỷ đồng tiền “hoa hồng”.

Với những hành vi này, Trịnh Thanh Hùng bị truy tố về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Ngoài ra, Hùng còn cùng với 37 bị cáo bị TAND TP Hà Nội đưa ra xét xử sơ thẩm ngày 3/1/2024 tới trong vụ án khác cũng liên quan đến Công ty Việt Á. Trong vụ án này, Trịnh Thanh Hùng bị truy tố về tội “Nhận hối lộ”.

Về việc bị cáo Trịnh Thanh Hùng và luật sư bào chữa đều cho rằng hành vi của Hùng gắn liền với hành vi “Nhận hối lộ” nên chỉ cần truy tố về một tội và để một tòa án xét xử, đại diện VKS cho biết, Trịnh Thanh Hùng chỉ đạo và thông đồng với Sơn, Việt trong sai phạm trong việc cấp phép kit test cho Việt Á. Trịnh Thanh Hùng đã vi phạm nội dung hợp đồng do chính mình có trách nhiệm quản lý; đồng thời là người khởi xướng, giữ vai trò chính trong vụ án và với khoản thiệt hại hơn 18 tỷ đồng được Học viện Quân y cấp cho nghiên cứu đề tài.

Đại diện VKS cũng cho rằng, hành vi của Trịnh Thanh Hùng đã gây thiệt hại cho tài sản của Quân đội, do đó thẩm quyền xét xử bị cáo thuộc thẩm quyền của các cơ quan tố tụng trong Quân đội. Trịnh Thanh Hùng bị truy tố xét xử ở hai tội khác nhau, đây là hai tội độc lập, dù cho bị Tòa nào xét xử, cũng sẽ tuyên hai hình phạt. Do đó, việc hai cơ quan tố tụng xét xử, không ảnh hưởng hình phạt của bị cáo.

Về những quan điểm của các luật sư và bị cáo cho rằng "các bị cáo phạm tội trong trường hợp vượt quá tình thế cấp thiết, trong phòng chống dịch không có lựa chọn nào khác, chấp hành mệnh lệnh của cấp trên...", VKS cho rằng việc mua bán kit test giữa Công ty Việt Á và Học viện Quân y phục vụ cho việc phòng chống dịch diễn ra với rất nhiều hợp đồng, trong thời gian dài nên không còn là tình thế cấp thiết.

Nói lời sau cùng tại phiên tòa, Trịnh Thanh Hùng thừa nhận sai phạm, song cho rằng mình phạm tội với động cơ chống dịch, mong muốn nghiên cứu có kết quả cao, tiết kiệm tiền cho Nhà nước, chỉ “vô tình vấp phải sai phạm”. Do có hai bản án sẽ bị xét xử tại hai phiên tòa,

“Bị cáo kính mong HĐXX xem xét khoan hồng, giảm mức án tối đa cho bị cáo, để bị cáo được sớm trở về với gia đình và xã hội”, bị cáo Hùng nói.

Bị cáo Phan Quốc Việt mong Tòa xem xét công lao của mình và bối cảnh bị cáo thực hiện hành vi phạm tội là “hoàn toàn vì lợi ích chung của đất nước”. Việt mong Hội đồng xét xử xem xét giá trị của kit test Việt Á trong dịch bệnh để cho bị cáo hưởng mức án thấp hơn mức 26 năm tù mà Viện Kiểm sát đã đề nghị.

Bị cáo Hồ Anh Sơn nói lời sau cùng trình bày, khi bị bắt rồi mới thấy thật tiếc vì vướng lao lý. Được mặc quân phục 30 năm, với bị cáo đây là một điều “đầy vinh dự tự hào”, song vì sai phạm của bị cáo đã làm ảnh hưởng uy tín người Quân y. Bị cáo Sơn nhiều lần nhấn mạnh “rất đau xót” vì đã sai phạm.

Bị cáo bày tỏ sự hối hận và xin lỗi các đồng nghiệp, các thầy giáo đã dẫn dắt mình và các sinh viên, nghiên cứu sinh mình đang hướng dẫn làm luận án tiến sĩ nhưng bị ngắt quãng vì bị cáo bị bắt giam. Đồng thời cho biết, tuy vướng lao lý song bị cáo không giảm nhiệt huyết đối với sứ mệnh chăm sóc sức khỏe của toàn dân. Do vậy, bị cáo mong muốn Hội đồng xét xử cho hưởng mức án nhẹ để tiếp tục cống hiến.

Cựu Phó giám đốc Viện nghiên cứu Y dược học quân sự (Học viện Quân y) cũng gửi lời nhắn nhủ, mong những người làm công tác nghiên cứu giữ được nhiệt huyết nghiên cứu, tiếp tục duy trì tốt công tác này.

Chiều 29/12, Hội đồng xét xử sẽ tuyên án.