Sai phạm dự án Chợ dân sinh và TTTM An Lưu: Trách nhiệm chính quyền?

Thông tin mới nhất về sai phạm tại dự án Chợ dân sinh và TTTM An Lưu (phường An Lưu, thị xã Kinh Môn, Hải Dương), Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hải Dương vừa chỉ ra 4 tồn tại, vi phạm.

Cụ thể, UBND thị xã Kinh Môn chưa thu hồi quyết định số 2048/QĐ-UBND ngày 24/11/2020 chỉ định Công ty TNHH Đức Dương là đơn vị tổ chức lập dự án đầu tư xây dựng Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu.

UBND thị xã Kinh Môn triển khai các việc thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng trong khi chưa có dự án đầu tư (hoặc chủ trương dự án đầu tư) được phê duyệt; kinh phí giải phóng mặt bằng không do ngân sách nhà nước mà do Công ty TNHH Đức Dương chi trả.

Đáng chú ý, UBND thị xã Kinh Môn để việc xây dựng công trình diễn ra trong khi chưa có dự án đầu tư được phê duyệt, chưa lựa chọn được chủ đầu tư. Đến nay, tại vị trí khu đất dự án hiện đã xây dựng các công trình như cổng chào, đường giao thông nội bộ, khu chợ dân sinh và 3 tòa nhà thương mại với các căn hộ liền kề, một tòa nhà khác hiện đã triển khai thi công xong phần móng.

UBND thị xã Kinh Môn đã xác định một phần các công trình này do Công ty Cổ phần Burwitz xây dựng nên đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 41/QĐ-XPHC ngày 7/3/2022, hiện UBND thị xã Kinh Môn đang tiếp tục xác định chủ thể xây dựng của các công trình còn lại.

Tại khu vực giáp sông Kinh Thầy, vị trí theo quy hoạch là đường giao thông, chủ đầu tư đã tự làm bờ kè, san nền, xây dựng hàng loạt hàng quán tiếp giáp sát mép sông. Ngoài ra trong khu vực dự án còn có trung tâm tiệc cưới và quán bia dựng bằng khung thép.

Theo Sở TN&MT Hải Dương, nguyên nhân các vi phạm trên là do UBND thị xã Kinh Môn có dấu hiệu lúng túng hoặc chủ quan, đơn giản trong chỉ đạo thực hiện trình tự các bước, các công việc nhằm có dự án được phê duyệt, thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ khi thu hồi đất để tạo mặt bằng sạch phục vụ công tác đấu giá quyền sử dụng đất; chưa kiên quyết trong phát hiện, xử lý vi phạm về xây dựng.

Bên cạnh đó, Công ty TNHH Đức Dương chưa hiểu đúng pháp luật, nóng vội trong triển khai dự án, có tâm lý chủ quan, cho rằng công ty là chủ dự án theo Quyết định số 2048/QĐ-UBND ngày 24/11/2020, số 1154/QĐ-UBND ngày 24/12/2020 của UBND thị xã Kinh Môn nên đã nhanh chóng, tích cực thực hiện các công việc để sớm có mặt bằng thi công dự án.

Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, Luật sư Tạ Phương, Văn phòng Luật sư Trung Hòa thuộc Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, tại Điều 208 Luật Đất đai năm 2013 quy định: “Chủ tịch UBND các cấp có trách nhiệm phát hiện, ngăn chặn và xử lí kịp thời những vi phạm pháp luật về quản lí và sử dụng đất đai tại địa phương”.

Do đó, Chủ tịch UBND phường An Lưu có trách nhiệm phát hiện, ngăn chặn và xử lí kịp thời việc triển khai xây dựng trái phép khi chưa có Dự án; phát hiện, áp dụng biện pháp ngăn chặn và xử lí kịp thời việc xây dựng các công trình trên.

Nếu công trình xây dựng không thuộc UBND phường An Lưu xử lý thì theo quy định pháp luật UBND phường phải lập hồ sơ các trường hợp vi phạm báo cáo với UBND thị xã Kinh Môn để xử lý theo quy định pháp luật.

Đối với UBND các cấp để xảy ra trường hợp vi phạm mà không xử lý thì Chủ tịch UBND cấp đó phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và Chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp sẽ có biện pháp xử lý ra quyết định tạm dừng công tác điều hành của Chủ tịch UBND cấp dưới để chỉ đạo xử lý đến khi vi phạm được khắc phục.

Sở TN&MT Hải Dương cho rằng, theo đúng quy định của pháp luật, UBND thị xã Kinh Môn phải thu hồi các quyết định thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ (do các quyết định này được ban hành khi chưa có dự án đầu tư hoặc chủ trương dự án đầu tư được phê duyệt, chưa được bố trí ngân sách nhà nước để chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ), xử lý, tháo dỡ các công trình xây dựng vi phạm.

Đồng thời, UBND thị xã Kinh Môn phải đề xuất dự án đầu tư công có hạng mục giải phóng mặt bằng và hạng mục đầu tư xây dựng, tiền chi trả bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất lấy từ ngân sách nhà nước. Sau khi dự án đầu tư công được duyệt, UBND thị xã Kinh Môn tổ chức thực hiện, có mặt bằng sạch và tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất thuê.

Tuy nhiên, theo Sở TN&MT Hải Dương, nếu thực hiện như trên sẽ cứng nhắc, kéo dài, gây mất ổn định địa phương, gây lãng phí xã hội. Sở này đề xuất, UBND thị xã Kinh Môn ban hành quyết định thu hồi quyết định số 2048/QĐ-UBND ngày 24/11/2020 chỉ định Công ty TNHH Đức Dương là đơn vị tổ chức lập dự án đầu tư xây dựng Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu.

UBND thị xã Kinh Môn hoàn chỉnh thủ tục, ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ của hộ gia đình, cá nhân. Xác định toàn bộ diện tích đất 23.993,2 m2 là đất đã giải phóng xong mặt bằng, đủ điều kiện để tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất thuê. Đơn vị tổ chức đấu giá là UBND thị xã Kinh Môn (đơn vị đang quản lý đất theo quy định). Đồng thời có trách nhiệm rà soát, giải quyết trách nhiệm đối với các tồn tại, vi phạm theo quy định.

Sở TN&MT Hải Dương cho rằng, nguyên tắc chung, điều kiện đấu giá quyền sử dụng đất thuê để đầu tư xây dựng mới chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu là phải có đất sạch (trên mặt bằng không có công trình hoặc có thì công trình thuộc diện phá dỡ).

Hiện trên khu đất đã có các công trình xây dựng theo quy hoạch chi tiết được duyệt với giá trị đầu tư ước tính khá lớn. Nguyên tắc phải xử lý vi phạm, phá dỡ công trình vi phạm, tuy nhiên, để tránh lãng phí xã hội, đề xuất có thể xem xét theo hướng UBND thị xã Kinh Môn có trách nhiệm rà soát, giải quyết đối với vi phạm về xây dựng theo quy định.

UBND tỉnh Hải Dương chỉ đạo kiểm tra, kiểm định, đánh giá sự phù hợp của các công trình đã xây dựng với quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành; công trình nào không phù hợp thì yêu cầu phá dỡ, trả lại mặt bằng; công trình nào phù hợp thì tính giá trị tại thời điểm kiểm định và xem xét việc cho phép tồn tại.

Luật sư Tạ Phương cho rằng, theo quy định Luật Đất đai năm 2013 và quy định chi tiết tại Nghị định 43/2014/NĐ-CP, khi Dự án đầu tư hoặc chủ trương dự án đầu tư được phê duyệt thì Cơ quan có thẩm quyền tiến hành các thủ tục triển khai Dự án: Xây dựng, phê duyệt kế hoạch thu hồi đất; Lập, thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; Thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; Thông báo thu hồi đất; Tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, bố trí tái định cư theo phương án được duyệt,…

Áp dụng đúng quy định pháp luật, UBND thị xã Kinh Môn sẽ phải tiến hành thu hồi các quyết đinh thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ và các quyết định liên quan khác đồng thời tiến hành xử lý, tháo dỡ các công trình xây dựng vi phạm.

Tuy nhiên, nên căn cứ tình hình thực tế của đơn vị đã đứng ra nhận trách nhiệm thực hiện công việc chi trả toàn bộ số tiền liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư diện tích đất thu hồi của dự án trên. Đồng thời, có thể lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức có chuyên môn liên quan để đưa ra phương án xử lý đúng pháp luật và phù hợp với tình hình thực tế.