Điều ít biết về Không quân Hải quân Việt Nam

Tồn tại 4 năm

Thấy rõ vai trò quan trọng của Không quân Hải quân nên từ những năm 1978 dưới sự chỉ đạo của Bộ Quốc phòng, Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ) đã phối hợp với Quân chủng Hải quân tuyển chọn phi công, nhân viên kỹ thuật sang Hạm đội Biển Đen của Liên Xô học chuyển loại các máy bay chống ngầm Ka-25, Be-2 và điều về Quân chủng Hải quân để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ biển, đảo.

Ngày 13/1/1979, lực lượng Không quân Hải quân chính thức được thành lập, gồm 2 phi đội: Phi đội 1 gồm 6 máy bay trực thăng chống ngầm Ka-25, căn cứ đóng quân ban đầu tại sân bay Kiến An sau đó chuyển về sân bay Cát Bi; Phi đội 2 gồm 4 máy bay vận tải tuần thám thủy phi cơ Be-12 ở Cam Ranh sau đó chuyển về Cát Bi.

Thời gian này được sự giúp đỡ của các chuyên gia về Không quân Hải quân Liên Xô nên hiệu quả hoạt động trên biển cao, hàng tuần đều sử dụng từ 8-10 lần/chiếc Ka-25 và 4-6 lần/chiếc Be-12 bay trinh sát vận tải trên biển, đặc biệt là ở vùng biển vịnh Bắc bộ.

Những năm 1979 đến 1987 do điều kiện kinh tế đất nước gặp nhiều khó khăn, cơ sở bảo đảm hậu cần, kỹ thuật cho Không quân Hải quân còn hạn chế, tổ chức biên chế lực lượng bay chưa phù hợp, tổ chức lực lượng của hải quân có nhiều biến động.

Vì vậy, tháng 9/1984, Bộ Quốc phòng ra Quyết định thành lập Trung đoàn Không quân 954 điều về Quân chủng Phòng không – Không quân quản lý và chuyển Trung đoàn từ sân bay Cát Bi vào sân bay Đà Nẵng. Lúc này ta cũng đã tiếp nhận 8 máy bay Ka-28 của Liên Xô thay thế cho Ka-25 và Be-12. Từ đó, việc xây dựng phát triển lực lượng Không quân Hải quân của Quân chủng Hải quân chưa thực hiện được.

Quán triệt Nghị quyết của trên, ngày 22/10/2008, Đảng ủy Quân chủng Hải quân đã họp ra Nghị quyết về việc xây dựng lực lượng tàu P và lực lượng Không quân Hải quân của Quân chủng Hải quân. Nghị quyết này có ý nghĩa rất quan trọng, tiếp tục cụ thể hoá đường lối quân sự của Đảng về xây dựng lực lượng hải quân trong tình hình mới.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã có Quyết định số 2215/QĐ ngày 25/6/2013 về việc điều chuyển Trung đoàn Không quân 954 từ Quân chủng Phòng không-Không quân về Quân chủng Hải quân. Trước đó, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký Quyết định số 1681/QĐ-BQP ngày 22-5-2013 về tổ chức lại Trung đoàn Không quân 954 thành Lữ đoàn Không quân 954.

Trên thực tế, Lữ đoàn Không quân 954 nguyên là lực lượng Không quân của Quân chủng Hải quân, được thành lập theo Quyết định số 294/QĐ-QP ngày 14/12/1981 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Căn cứ chính của lực lượng Không quân Hải quân tại sân bay Cát Bi, Hải Phòng.

Khi mới thành lập, được tổ chức biên chế thành 2 phi đội độc lập (1 phi đội máy bay thủy phi cơ chống ngầm Be-12, 1 phi đội trực thăng chống ngầm Ka-25) lực lượng này trực thuộc Quân chủng Hải quân quản lý và điều hành thông qua cơ quan Bộ Tham mưu và Phòng Phòng không-Không quân-Hải quân trực tiếp chỉ đạo theo nghiệp vụ chuyên môn.

Trong thời gian từ năm 1981-1984, công tác bảo đảm kỹ thuật khó khăn vì cấp phi đội không có xưởng định kỳ sửa chữa máy bay. Bên cạnh đó về cơ chế và các mặt công tác bảo đảm cho hoạt động của 2 phi đội gặp một số khó khăn. Đội ngũ cán bộ Không quân từ Quân chủng đến phi đội chưa có kinh nghiệm nhiều trong công tác tổ chức, quản lý và điều hành hoạt động.

Cơ sở bảo đảm cho công tác kỹ thuật hàng không, kỹ thuật hậu cần sân bay cũng gặp nhiều khó khăn. Do đó ngày 30/4/1984, Bộ Tổng tham mưu ra Quyết định số 96/QĐ-TM điều lực lượng này từ Quân chủng Hải quân về Quân chủng PK-KQ chỉ huy và điều hành hoạt động.

Từ ngày 15/9/1984, lực lượng này được thành lập Trung đoàn và mang phiên hiệu Trung đoàn Không quân 954, Sư đoàn Không quân 372, Quân chủng PK-KQ và đóng quân tại căn cứ sân bay Đà Nẵng.

Từ năm 1986 đến nay, Trung đoàn Không quân 954 được thay thế và trang bị thêm các loại máy bay mới là: Ka-28, Ka-32, Mi-8... thực chất là lực lượng máy bay của Không quân Hải quân hoạt động trên biển là chủ yếu.

Căn cứ vào chức năng cơ bản và khả năng hiện nay, Lữ đoàn Không quân Hải quân 954 có thể thực hiện được nhiều nhiệm vụ, gồm nhiệm vụ quân sự, tuần tiễu, trinh sát tuần thám biển, chỉ thị mục tiêu, chuyển tiếp chỉ huy cho các lực lượng và làm nhiệm vụ quản lý, thực thi pháp luật. Làm nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn trên biển; dịch vụ du lịch, thương mại phục vụ khảo sát, nghiên cứu biển, thăm dò dầu khí và khai thác nuôi trồng thủy, hải sản...