Theo báo cáo gửi lên Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tình hình hoạt động của Tổng công ty lương thực miền Nam (Vinafood 2) mới đây cho thấy, từ năm 2012-2015, tình hình sản xuất kinh doanh của Vinafood 2 liên tiếp lỗ lũy kế hơn 1.000 tỷ đồng, hàng trăm tỷ đồng nợ khó đòi và liên tục không đạt kế hoạch đề ra.
Lỗ lũy kế hơn 1.000 tỷ đồng
Cụ thể, năm 2012 lợi nhuận trước thuế đạt hơn 167 tỷ đồng thế nhưng, năm 2013 Vinafood 2 lỗ hơn 268 tỷ đồng, đặc biệt năm 2014 lỗ khoảng 907 tỷ đồng. Đến năm 2015, Tổng công ty lỗ khoảng 9 tỷ đồng, đưa tổng mức lỗ lũy kế khoảng 1.062 tỷ đồng.
Giải thích về nguyên nhân nguyên nhân gây lỗ thua lối này, Vinafood 2 cho rằng, nguyên nhân là do thị trường xuất khẩu gạo gặp sự cạnh tranh khốc liệt. Đối với gạo cao cấp chủ yếu do Thái Lan chiếm thị phần lớn, Vinafood 2 gặp khó khăn trong chương trình thu mua lúa giá cao cho nông dân dẫn đến tồn kho lớn và phải hạ giá để xả hàng tồn kho. Đối với thị trường gạo cấp thấp, gặp phải sự cạnh tranh lớn từ gạo Ấn Độ.
Bên cạnh đó, một số nước dần chuyển từ nhập khẩu gạo theo hợp đồng tập trung sang hợp đồng thương mại nhỏ lẻ để cạnh tranh về giá cũng làm cho sản lượng nhập khẩu gạo theo hợp đồng tập trung của các nước này giảm, trong khi Vinafood 2 chủ yếu xuất khẩu dựa vào hợp đồng tập trung. Thị trường Trung Quốc lại phần nhiều nhập khẩu gạo theo đường tiểu ngạch, chứa đựng nhiều rủi ro hạn chế khả năng xuất khẩu gạo của Tổng công ty.
 |
| Lỗ triền miên, Vinafood 2 trở thành "cục nợ" lớn |
Hơn nữa, công tác quản lý công nợ phải thu chưa chặt chẽ, năng lực quản lý và điều hành của một số đơn vị trực thuộc còn nhiều hạn chế, đặc biệt một số đơn vị mua hàng không gắn với khả năng bán ra và nhu cầu thị trường, kéo theo hàng luân chuyển chậm, phát sinh thêm chi phí và ảnh hưởng đến khả năng thanh toán nợ đến hạn, gây áp lực thanh toán cho Công ty mẹ; công tác giám sát, kiểm tra đối với các đơn vị trực thuộc chưa thường xuyên và sâu sát; việc định hướng thị trường, quan hệ khách hàng, chủng loại hàng hóa và thời điểm mua vào bán ra còn hạn chế….
Ngoài ra, vào năm 2014, khi Vinafood 2 trúng thầu 600.000 tấn gạo 15% tấm, Hiệp hội Lương thực Việt Nam đã phân bổ cho các hội viên để thực hiện hợp đồng. Tuy nhiên, do tình hình giá cả biến động tăng cao, nên 74 hội viên được phân bổ chỉ tiêu đã có văn bản trả lại không thực hiện. Do Vinafood 2 là thương nhân đầu mối và là đơn vị trúng thầu nên phải có trách nhiệm thực hiện hợp đồng đã trúng thầu.
Còn năm 2015, Vinafood 2 thừa nhận tình hình tài chính đang đứng trước nguy cơ tiệm cận với giới hạn không lành mạnh do kết quả kinh doanh 2014 tiếp tục thua lỗ.
Hàng trăm tỷ đồng nợ khó đòi
Không chỉ lỗ luỹ kế hơn 1.000 tỷ đồng, Vinafood 2 còn có khoản nợ xấu 591 tỷ đồng liên quan đến các khoản phải thu quá hạn thanh toán và khó có khả năng thu hồi. Tiêu biểu là các khoản nợ của Công ty Lương thực Hậu Giang, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Thương mại Dịch vụ Võ Thị Thu Hà, Công ty TNHH MTV Hoà Tân Lộc, Công ty Thương mại Thuỷ sản Á Châu.
Mặc dù đã thực hiện các biện pháp như đôn đốc thu hồi nợ kiện ra toà án và phối hợp với cơ quan cảnh sát điều tra để xử lý và thu hồi nợ, tuy nhiên kết quả đạt được rất hạn chế, số nợ phải thu khó đòi và thu hồi chỉ được 14,7%.
Báo cáo cũng khẳng định, việc xử lý và thu hồi nợ còn tồn đọng 235 tỷ đồng đối với Công ty TNHH Xuất nhập khẩu thương mại Võ Thị Thu Hà và các công ty liên quan, Công ty Tập đoàn Thịnh Phát Kon Tum (77 tỷ đồng), Lương thực Hậu Giang (109 tỷ đồng) đến nay vẫn chưa có tiến triển.
Vì vậy, Vinafood 2 kiến nghị cơ quan chức năng có cơ chế đặc thù cho tổng công ty về xử lý các khoản nợ phải thu khó đòi và tài sản không cần dùng chờ thanh lý, không đủ điều kiện để xử lý theo quy định hiện hành khi thực hiện cổ phần hóa.
Đặc biệt, Vinafood 2 hồi tháng 3/2016 còn kiến nghị xem xét và trình Thủ tướng đưa Tổng công ty ra khỏi diện tăng cường giám sát, nhằm tạo điều kiện cho Tổng công ty trong quan hệ tín dụng với các ngân hàng.
Trong khi đó, vào cuối 2015, Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận Thanh tra Vinafood 2 chỉ ra nhiều sai phạm tại công ty này. Đáng chú ý là công ty mẹ đã thực hiện cho vay và bảo lãnh vay vốn trái quy định cho một số đơn vị với số tiền lên tới hơn 1.700 tỷ đồng. Hậu quả là Vinafood 2 phải trả nợ thay cho một số khoản của đơn vị thành viên...với tổng số này lên tới khoảng 258 tỷ đồng.