Loài thực vật mới được phát hiện có tên chính thức là Thismia selangorensis. Các nhà khoa học đã tìm thấy loài thực vật hoàn toàn mới và cực kỳ quý hiếm này ẩn mình trong một hốc cây ven sông tại Taman Eko Rimba Sungai Chongkak, thuộc bang Selangor, Malaysia. Với hình dáng độc đáo, loài này còn được ví như “đèn lồng cổ tích”.

Các nhà nghiên cứu cho hay loài Thismia selangorensis đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng khi số lượng được ghi nhận chưa đến 20 cây.

Do quần thể vô cùng ít ỏi nên Thismia selangorensis được xếp vào nhóm “Cực kỳ nguy cấp” trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).

Thismia selangorensis thuộc chi Thismia - một nhóm thực vật không sử dụng ánh sáng Mặt trời và quang hợp để tạo năng lượng mà thay vào đó sống nhờ mối quan hệ cộng sinh ký sinh với các loại nấm dưới lòng đất để tồn tại.

Do thiếu diệp lục nên Thismia selangorensis có màu sắc trung tính pha hồng nhạt, gần như hòa lẫn với môi trường xung quanh, khiến việc phát hiện trở nên vô cùng khó khăn. Cây thường mọc ở những khu rừng ẩm, nhiều lá mục và đất giàu độ ẩm.

Siti-Munirah Mat Yunoh, tác giả chính của nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Rừng Malaysia (FRIM), cho biết: "Khám phá này cho thấy rằng những phát hiện khoa học quan trọng không chỉ diễn ra ở các khu rừng xa xôi hẻo lánh. Chúng hoàn toàn có thể xuất hiện ngay tại những khu vực quen thuộc, nơi con người đi lại thường xuyên và ít ai ngờ tới".

"Việc bảo vệ Thismia selangorensis sẽ cần sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu, sở lâm nghiệp, các bên liên quan và cộng đồng bởi vì sự sống còn của loài thực vật này phụ thuộc hàng ngày vào mức độ chúng ta tôn trọng môi trường sống của nó", bà Yunoh cho hay.

Chỉ cao khoảng 10 cm, cây Thismia selangorensis có bộ rễ giống san hô và một bông hoa màu đào phát triển thành cấu trúc hình ô đặc trưng được gọi là "mũi tên". Phía trên "mũi tên" là ba phần phụ mảnh như que nhô lên.

Mặc dù có hình dáng độc đáo nhưng loài cây Thismia selangorensis đã tồn tại lặng lẽ trong nhiều thập kỷ tại một khu vực được cả người dân địa phương và du khách quốc tế thường xuyên lui tới.

Nhà tự nhiên học Tan Gim Siew lần đầu tiên phát hiện Thismia selangorensis vào tháng 11/2023 trong chuyến thăm Taman Eko Rimba Sungai Chongkak - một phần của Khu bảo tồn rừng Hulu Langat, gần Kuala Lumpur.

Ông Siew phát hiện loài thực vật trên mọc giữa đám lá ẩm gần rễ của một cây ven sông và nhận ra đây có thể là một loài chưa từng được ghi nhận. Sau nhiều chuyến quay lại khảo sát, ông kết luận rằng khu vực này chỉ có chưa đến 20 cây cùng loài.

Phát hiện trên bổ sung vào danh sách khoảng 120 loài thuộc chi Thismia đã được ghi nhận trên thế giới, nhiều loài trong số đó vẫn còn rất ít thông tin nghiên cứu. Do đặc điểm sinh tồn phụ thuộc môi trường chặt chẽ, nhóm tác giả lo ngại loài mới phát hiện sẽ rất dễ bị tổn thương trước các tác động như du lịch, ô nhiễm, thay đổi thảm thực vật hay biến đổi khí hậu.

Các nhà khoa học hiện khuyến nghị khu vực phát hiện loài cây này cần được quản lý nghiêm ngặt, đặc biệt trong mùa du lịch cao điểm. Đồng thời, Thismia selangorensis sẽ tiếp tục được theo dõi trong thời gian tới để xem loài thực vật này có phân bố ở những khu vực khác hay không.