Lễ hóa vàng là gì?
Ở Việt Nam với sự đa dạng trong văn hóa vùng miền, phong tục tập quán mà còn khác hẳn ở những nét văn hóa về đời sống tâm linh. Lễ hóa vàng hay hóa hương vàng, quần áo, vàng mã tiễn ông bà về âm cảnh sau 3 ngày về bên con cháu đón Tết.
 |
| Mâm cỗ lễ hóa vàng ngày 3 Tết. |
Chính vì vậy mà người ta thường gọi lễ hóa vàng mùng 3 Tết là lễ cúng tiễn ông bà ngày đầu năm. Lễ cúng hóa vàng thể hiện lòng tôn kính, sự cầu mong tổ tiên ban phước lành cho hậu thế, một năm nhiều may mắn, sức khỏe và thịnh vượng.
Theo quan niệm dân gian phải có lễ tạ thì tấm lòng của gia chủ mới được chứng giám, nên lễ hóa vàng rất quan trọng trong ngày Tết. Sau khi lễ, gia chủ sẽ tiến hành hóa vàng. Phần tiền, vàng của gia thần được hóa trước, tiền vàng, vật dụng của tổ tiên hóa sau. Nơi đốt vàng mã thường sẽ có một cây mía dài với ý nghĩa dùng để làm gậy chống để linh hồn mang hàng hóa về cõi âm.
Văn khấn lễ hóa vàng ngày mùng 3 Tết
Nam mô a di đà phật (3 lần)
Nhất thiết cung kính, nhất tâm kính lễ mười phương chư phật, chư đại bồ tát, chư thánh hiền tăng, thiên long bát bộ, hộ pháp thiện thần, lịch đại tổ sư
Nhất tâm kính lễ: Đương cai kim niên thái tuế chi đức tôn thần, chư tinh hành binh, công tào phán quan
Nhất tâm kính lễ: Ngài bản cảnh thành hoàng, chư vị đại vương, ngài bản sứ thần linh thổ địa tôn thần, các ngài ngũ ngũ phương, ngũ thổ long mạch tôn thần cùng lịch đại chư gia tiên, cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá huynh đệ, cô dì tỷ muội, tiên linh nội ngoại họ...
Hôm nay là ngày mồng 3 tháng giêng năm mới
Tín chủ con là...
Ngụ tại...
Tín chủ con thành tâm sắm sửa phẩm hương hoa, đăng trà quả thực, kim ngân vật phẩm dâng lên trước án, kính cẩn thưa trình:
Tiệc xuân đã mãn, nguyên đán đã qua, nay con xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ phật thánh, chư vị tôn thần, rước tiễn tiên linh trở về âm giới.
Kính xin các ngài phù hộ độ trì cho con cháu được bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng. Chúng con lễ bạc tâm thành cúi xin chứng giám.
Nam mô a di đà phật (3 lần)
Những giờ đẹp cúng hóa vàng
Năm Giáp Thìn, mùng 3 Tết rơi vào thứ hai, ngày 12/2/2024 dương lịch. Khung giờ tốt có thể tiến hành lễ hóa vàng trong ngày mùng 3 Tết gồm:
Tân Mão (5h-7h): Ngọc Đường Giáp Ngọ (11h-13h): Tư Mệnh Bính Thân (15h-17h): Thanh Long Đinh Dậu (17h-19h): Minh Đường
Ngoài ngày mùng 3 Tết hóa vàng như thông lệ, năm Giáp Thìn còn có 2 ngày khá phù hợp khác để làm lễ hóa vàng hết Tết là mùng 4, 5 tháng Giêng. Các gia đình có thêm lựa chọn phù hợp với điều kiện gia đình.
Mùng 4 Tết Giáp Thìn, tức ngày 13/2/2024 dương lịch.
Giờ đẹp trong ngày: 5h-7h, 9h-11h, 15h-17h.
Mùng 5 Tết Giáp Thìn, tức ngày 14/2/2024 dương lịch.
Giờ đẹp trong ngày: 7h-9h, 9h-11h, 13h-15h.
Mâm cúng lễ hóa vàng
Tùy theo mỗi gia đình mà gia chủ có cách bày trí mâm cúng lễ hóa vàng khác nhau, nhưng cơ bản thường có:
Một mâm cỗ mặn gồm: thị, bánh chưng…
Tiền âm phủ
Mâm ngũ quả
Bộ đồ cúng nam/nữ
Hương
Hoa tươi
Bánh kẹo
Trầu cau, thuốc lá
2 cây mía
Trong đó con gà tượng trưng cho 5 đức tính của người dân Việt: Văn - Võ - Dũng cảm - Nhân hậu - Trung tín. Mâm cúng có con gà tượng trưng cho sự tốt lành và một tương lai tốt đẹp
Nếu chuẩn bị mâm cỗ cúng ngoài trời, phải đặt gà cúng lên đĩa to, bầy ngay ngắn trên đĩa, tiết lòng đặt dưới bụng gà, mỏ ngậm bông hoa hồng đỏ. Đặc biệt là phải đặt đầu gà quay ra đường để đón quan Hành khiển cai quan năm mới đi qua, cách đặt gà cúng như vậy còn có ý nghĩa gọi mặt trời chiếu vào nhà mình.
Còn khi đặt gà cúng trên ban thờ, theo một số chuyên gia nghiên cứu, nên quay đầu gà hướng về bát hương với tư thế được gọi là “con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu” tức là há miệng, chân quỳ và cánh duỗi ra tự nhiên. Nếu làm theo cách nhiều gia đình làm có nghĩa có đầu gà hướng ra ngoài thì đó là gà không chịu chầu.
Sau khi lễ xong, gia chủ sẽ hóa vàng để tạ gia tiên, gia thần. Lễ tạ được thực hiện một cách trang nghiêm ở một góc vườn hoặc sân sạch sẽ. Phần tiền vàng sẽ được hóa trước, phần đồ dùng hóa sau. Nếu trong gia đình có người mới mất thì phần vàng mã phải được hóa riêng. Khi lễ xong, gia chủ sẽ vái 3 vái, cầu mong gia tiên phù hộ con cháu. Sau đó xin phép thu lộc, chia lộc (vật phẩm) cho con cháu. Nơi hóa vàng thường phải được đặt một cây mía dài dùng làm đòn gánh cho linh hồn mang đồ về cõi âm.