Việc thắp hương (nhang) trên bàn thờ là một phong tục tập quán bắt nguồn từ lâu đời của người Việt. Bát hương được coi là nơi kết nối giữa người trần mắt thịt với thần linh, tổ tiên; là nơi con người thể hiện sự thành kính, gửi gắm những lời cầu mong của mình.
Cứ vào ngày rằm, mùng 1 hàng tháng, các dịp giỗ, Tết, hầu hết các gia đình đều thắp hương trên bàn thờ thần linh, tổ tiên hoặc đến đền, chùa... thắp hương để cầu may mắn, sức khỏe, gia đạo an yên.
Vào dịp lễ ông Công ông Táo cũng vậy. Các gia đình sẽ sắm sửa mâm cỗ, lễ vật để dâng lên các vị thần, Táo quân trước khi các ngài về trời báo cáo về những chuyện diễn ra trong một năm vừa qua với Ngọc Hoàng.
Có một vấn đề khiến rất nhiều người băn khoăn là thắp hương cúng ông Công ông Táo thì nên mấy nén là đúng và đủ?
Thực tế cho thấy, khi thắp hương, người Việt luôn chọn số nén hương là số lẻ (1,3, 5, 7, 9). Hoặc cũng có người sẽ đốt cả nắm hương, bó hương cùng lúc (không đếm số) nhưng tuyệt đối không chọn số nén hương là số chẵn (2,4,6,8...).
Theo lý giải của nhà Phật, số lẻ mang nhiều ý nghĩa. Số lẻ được coi là số âm còn số chẵn là số dương. Việc thắp hương số lẻ sẽ phù hợp với tổ tiên (tức là người dương - người còn sống thắp cho người âm - người đã khuất).
Ngoài ra, nhà Phật chú trọng đến tâm hương là chính chứ không phải số nên hương. Do vậy, vào ngày lễ ông Công ông Táo, gia chủ có thể chủ động chọn thắp 1, 3 hoặc 5 nén hương đều được.
Các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian còn đưa ra lời giải thích về ý nghĩa về việc thắp 3 nén hương. Nó tượng trưng cho tâm nhang (lòng thành), giới nhang (theo lời răn dạy của Phật thánh tổ đường) và định nhang (tuyệt đối không thay lòng đổi dạ).
Ngoài ra, còn rất nhiều quan niệm khác nhau về số nén hương dân lên các bậc thần linh, tổ tiên. Ví dụ:
- Thắp 1 nén hương thể hiện lòng thành.
- Thắp 2 nén hương khi viếng linh cữu người mới mất và trong thời gian để tang.
- Thắp 3 nén hương: Ngoài quan niệm về 3 nén hương ở trên, số 3 còn tượng trưng cho nhiều điều khác như Tam bảo (Phật – Pháp – Tăng); Tam giới (Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới); Tam thời (Quá khứ – Hiện tại – Tương lai); Tam vô lậu học (Giới – Định – Tuệ) của nhà Phật.
- Số 5 là con số của trời đất. Theo phong thủy là ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
- Số 7 và 9 tượng trưng cho "vía" của con người. Người ta sẽ chọn con số này khi muốn xin ơn cho cả nhân (nam 7, nữ 9).
Việc thắp một nén hương và 3 nén hương là phổ biến nhất ở các gia đình Việt Nam hiện nay. Buổi sáng, người ta thường thắp một nén hương lên bàn thờ Thần Tài. Số 1 ý chỉ người sống thành tâm cầu thần linh, cầu mong được phù hộ độ trì cho mua may bán đắt, an lành, may mắn.
Việc thắp 3 nén hương có thể áp dụng ở bất cứ dịp nào, bất cứ nơi đâu. Người Việt thường chọn 3 nén hương để thắp vào những ngày lễ Tết, cúng giỗ hoặc các dịp quan trọng khác.
Hiện nay, tại các đền, chùa đều khuyến khích Phật tử, người đi lễ chỉ cần thắp một nén hương - đại diện cho tâm hương là đủ. Việc thắp một nén duy nhất khi đến những nơi như vậy giúp tránh hỏa hoạn, ô nhiễm môi trường.
Thực tế, việc thắp 1,3,5,7 hay 9 nén hương đều giống nhau. Việc thắp hương nhiều hay ít không quan trọng, chủ yếu vẫn là tấm lòng của con người hướng về tổ tiên, hướng về cội nguồn.
Lưu ý, không bao giờ dùng hương giả (hương/nhang điện) hoặc thắp hương tẩm hóa chất độc hại, làm ảnh hưởng đến sức khỏe của mọi người.
* Thông tin mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm.
