Tây Du Ký là một tác phẩm dựa trên nguyên mẫu Đường Tam Tạng thỉnh kinh, kết hợp với các yêu tố thần thoại giữa nhân - thần - yêu, để tạo nên một trong Tứ đại kỳ thư kinh điển của văn học Trung Quốc.
Trong đó, sự hiện diện của thầy trò Đường Tăng là đặc sắc nhất, nhưng hình ảnh của nhân vật Sa Tăng lại tương đối mờ nhạt. Tuy nhiên, đằng sau nhân vật này lại chứa đựng bí mật khủng khiếp mà ít người biết tới.
Trong 3 đồ đệ của Đường Tăng, Sa Tăng là người đầu tiên được Quan Âm Bồ Tát điểm hóa. Vốn là Quyển Liêm Đại Tướng trên Thiên giới, hộ vệ ở Linh Tiêu Điện, tại Hội Bàn Đào không may làm vỡ chén Lưu Ly của Ngọc Đế mà Sa Tăng bị đánh 800 trượng và giáng xuống trần gian.
Sa Tăng khi báo danh nhập môn còn từng nói với Trư Bát Giới rằng, khi đó bản thân đã bị Ngọc Đế tuyên án tử, may nhờ có Xích Cước Đại Tiên cầu xin thay nên mới thoát chết.
Sa Tăng thân làm Quyển Liêm Đại Tướng, nghe thì có vẻ vô danh nhưng thực chất lại là hộ vệ thân cận và được Ngọc Đế tuyệt đối tin tưởng. Cây Giáng Yêu Trượng của Sa Tăng cũng do Ngọc Đế đích thân ban tặng, nên có thể nói Sa Tăng khi còn ở Thiên giới không hề vô danh mà còn được Ngọc Đế trọng dụng.
Ngoài ra, Trư Bát Giới thân làm Thiên Bồng Nguyên Soát, thống lĩnh 8 vạn thủy binh, vậy mà Sa Tăng có thể đánh hòa với Bát Giới, đủ để thấy bản lĩnh cũng không phải dạng tầm thường.
Khi Quan Âm Bồ Tát đi tìm người thỉnh kinh, có dẫn theo con trai thứ 2 của Lý Thiên Vương là Huệ Ngạn Hành Giả Mộc Tra, làm lực sĩ hàng yêu. Sa Tăng nhìn thấy Quan Âm Bồ Tát, liền lao từ dưới sông lên tấn công thì bị Mộc Tra ngăn cản.
Hai người giao đấu hàng chục hiệp, Mộc Tra xưng danh tính, Sa Tăng liền hỏi "ta nhớ Huệ Ngạn Hành Giả cùng Quan Âm Bồ Tát tu hành, tại sao lại đến nơi này?". Sau đó, biết được Quan Âm Bồ Tát đang ở bên trên, Sa Tăng liền vội vàng tới bái kiến, cáo tội.
Sa Tăng sau đó trần tình với Bồ Tát rằng, bản thân bị đuổi khỏi Thiên giới, hạ phàm vì quá đói mà buộc phải ăn thịt người, mong được Bồ Tát chỉ điểm cho con đường giải thoát bản thân khỏi tội lỗi. Vì thế, Sa Tăng đã được Bồ Tát điểm hóa và dặn ở Lưu Sa Hà người đi lấy kinh.
Khi thấy trò Đường Tăng bị Sa Tăng ngăn cản, không thể qua sông, Ngộ Không đã phải đến Nam Hải tìm người hàng yêu. Huệ Ngạn Hành Giả đã cùng Ngộ Không đến Lưu Sa Hà.
Sa Tăng đang đánh nhau với Trư Bát Giới, nhìn thấy Huệ Ngạn Hành Giả liền niềm nở đến hành lễ. Huệ Ngạn sau khi nói rõ tình hình liền cùng Sa Tăng đến ra mắt Đường Tam Tạng.
Sa Tăng quỳ bái trước sư phụ Đường Tăng, kể lại bản thân vì tạo nghiệp quá nặng, được Bồ Tát điểm hóa, ở Lưu Sa Hà chờ người đi lấy kinh, nay gặp được xin người nhận làm đồ đệ. Trước thành ý đó, Đường Tăng đã thu nhận Sa Tăng, đặt pháp hiệu là Ngộ Tĩnh.
Tuy nhiên, Đường Tăng không hề hay biết, bản thân trước đó từng có duyên nợ khủng khiếp với vị đồ đệ thứ 3 này. Sa Tăng khi cáo tội với Bồ Tát, từng thú nhận đã từng ăn thịt 9 người đi thỉnh kinh, chiếc vòng cổ của Sa Tăng được xâu chuỗi từ 9 chiếc đầu lâu của họ. Bởi vì Lưu Sa Hà đến chiếc lông vũ còn không thể nổi, duy chỉ 9 chiếc đầu lâu này không bị chìm, Sa Tăng thấy kỳ lạ nên mới giữ lại.
Điều này khiến người ta nhớ đến chi tiết Đường Tăng là chuyển thế lần thứ 10 của Kim Thiên Tử. 9 kiếp trước có phải Đường Tăng cũng đi thỉnh kinh để rồi đều bị Sa Tăng ăn thịt, thế nên 9 chiếc đầu lâu mới đặc biệt và không bị chìm xuống Lưu Sa Hà?