Tranh minh họa.
1. Thành Cổ Loa
Thành Cổ Loa là một trong những công trình phòng thủ vĩ đại nhất trong lịch sử người Việt cổ. Được xây dựng dưới thời vua An Dương Vương của Nhà nước Âu Lạc vào khoảng thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên.
Về cấu trúc, truyền thuyết cũng như các thư tịch cổ mô tả “Thành Cổ Loa rộng hơn ngàn trượng, xoắn như hình trôn ốc, cho nên gọi là Loa Thành…”. Thư tịch cổ Trung Hoa chép rằng: “Thành Cổ Loa có chín vòng, hình con ốc”. Tuy nhiên, qua các cuộc khai quật, cũng như căn cứ vào văn thư thì cấu trúc Thành Cổ Loa chỉ còn 3 vòng gồm: Thành Nội, thành Trung và thành Ngoại.
Bên ngoài các vòng thành đều có hào nước thông với sông Hoàng Giang. Mặc dù bị Triệu Đà của phương Bắc tấn công nhiều lần nhưng Thành Cổ Loa vẫn giữ không hề bị ảnh hưởng. Cho đến khi gặp phải mưu kế thâm độc của Triệu Đà, thành lũy mới chính thức sụp đổ.
Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, Thành Cổ Loa hiện chỉ còn tồn tại trên các văn thư và các di chỉ khảo cổ cùng một vài đền đài. Theo giới khảo cổ, thành lũy của An Dương Vương nay thuộc xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, ngoại thành Hà Nội.
2. Nỏ Liên Châu
Truyền thuyết Mỵ Châu - Trọng Thuỷ kể rằng, vua An Dương Vương có Nỏ thần, bắn một lúc nhiều mũi tên ở khoảng cách rất xa và chỉ vài lần bắn là quân Triệu Đà đông đến hàng vạn cũng phải tan tành rồi bỏ chạy. Chính sử sách Trung Quốc như quyển Thái Bình hoàn vũ ký cũng ghi chép rằng: “Nỏ thần bắn một phát giết hàng vạn người, bắn ra 3 phát giết đến 3 vạn”.
3. Bãi cọc gỗ
Nhắc đến trận chiến trên sông Bạch Đằng, người dân Việt Nam đều phải bày tỏ sự thán phục trước bãi cọc gỗ - thứ vũ khí huyền thoại. Vào năm 938, khi vua Nam Hán phái thủy quân tràn vào nước ta qua ngả sông Bạch Đằng đã bị chôn vùi bởi những chiếc cọc gỗ.
Đến năm 1288, danh tướng Trần Hưng Đạo đã áp dụng trận địa cọc ngầm của Ngô Quyền 350 năm trước để đại phá đạo thủy binh hùng mạnh của quân Nguyên.
4. Bến sông phòng ngự
Vào thế kỷ 11, tại cuộc chiến chiến chống quân Tống, Lý Thường Kiệt đã biến sông Như Nguyệt (sông Cầu ngày nay) thành một phòng tuyến quân sự chủ chốt. Theo sử sách ghi lại, chiến lũy của phòng tuyến được xây bằng đất có đóng cọc tre dày nhiều tầng làm phên dậu. Bên dưới bãi sông được bố trí hố chông ngầm.
Quân Lý đóng trại trên suốt chiến tuyến, có thêm thủy binh phối hợp tạo nên một tuyến phòng thủ vô cùng hùng hậu, chắc chắn. Mặc dù quân Tống đã nghĩ ra không ít mưu kế để công khá phòng tuyến Như Nguyệt nhưng đều thất bại.
5. Thần cơ sang pháo
Vào thời nhà Hồ, Hồ Nguyên Trừng đã tạo ra Thần cơ sang pháo (đại bác). Được đánh giá là một phát minh lớn về vũ khí của lịch sử dân tộc Việt Nam.
Thần cơ sang pháo sử dụng đạn đúc bằng chì, gang hoặc đá với sức công phá vô cùng mạnh. Sau khi nhà Hồ thua trận trước quân Minh, vua nhà Minh đã bắt Hồ Nguyên Trừng về dạy cách chế súng thần cơ để trang bị cho quân đội của mình.
6. Thuyền đinh sắt
Không chỉ tạo ra kiểu đại bác đầu tiên ở nước ta, Hồ Nguyên Trừng còn sáng chế ra thuyền Cổ lâu - một loại thuyền chiến lớn đóng đinh sắt, có hai tầng boong với hàng chục tay chéo và hai người điều khiển một mái chèo.
Đáng nói, phần đáy thuyền đã được làm thêm một đáy, chia bụng thuyền làm hai phần. Cụ thể, phần dưới để lính chèo thuyền, phần trên giấu lính chiến đấu. Cổ lâu thuyền vừa được dùng để tải lương, vừa sẵn sàng chiến đấu khi được trang bị súng Thần cơ đầy uy lực.
7. Địa đạo Củ Chi
Vào thời ký chống Mỹ, các chiến sĩ giải phóng đã xây dựng Địa đạo Củ Chi (cuối đường mòn Hồ Chí Minh) - một hệ thống phòng thủ trong lòng đất. Địa đạo có chiều dài tổng 200km với 3 tầng sâu khác nhau, chiều sâu từ 3m đến 12m.
Tại đây có nhiều phòng chức năng để đảm bảo mọi hoạt động sống trong lòng đất. Để đảm bảo an toàn, các chiến sĩ đã chuẩn bị rất nhiều ụ chiến đấu, bãi mìn, hố đinh, hầm chông. Cũng vì vậy mà khi bị quân Mỹ - Sài Gòn liên tục tấn công vào hệ thống địa đạo đều thất bại.
8. Chiến hạm Định Quốc
Để đối phó lại những chiến thuyền phương Tây, Vua Quang Trung - Nguyễn Huệ đã cho đóng những chiến hạm Định Quốc với sức tàn phá tương đương. Được biết, các chiến hạm có sự kết hợp kỹ thuật phương Tây và tay nghề của thợ đóng thuyền Đàng Trong.
Tại thời điểm xảy ra chiến tranh, các chiến hạm trở thành những pháo đài di động trên biển với khả năng chở voi chiến và trang bị 50 - 60 khẩu đại bác hạng nặng. Vào thời điểm cao trào, thủy quân Tây Sơn có gần 20 “pháo đài” như vậy.
9. Đường Trường Sơn
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đường Trường Sơn hay đường mòn Hồ Chí Minh được đánh giá là mạng lưới giao thông quân sự chiến lược chạy từ Bắc vào Nam của lực lượng Giải phóng.
Tại thời điểm chiến tranh, quân Mỹ - Sài Gòn đã cố gắng đánh phá bằng loạt chiến dịch bộ binh, không quân. Thậm chí, chúng còn rải chất độc màu da cam để làm trụi lá cây, dùng chiến tranh hóa học tạo mưa và bùn để phá đường nhưng đều bất thành.
10. Voi
Vào thời Tây Sơn, voi được xem là loại vũ khí lợi hại, đánh bại vô số quân giặc. Vua Quang Trung - Nguyễn Huệ sử dụng voi thành lực lượng hỏa lực cơ động, mang theo đại bác và hỏa pháo trên lưng, thực hiện nhiệm vụ của một phương tiện đột kích đáng sợ.
Năm 1789, lực lượng này đã góp công lớn trong trận Ngọc Hồi - Đống Đa đánh bại quân Thanh. Trở thành chiến thắng được người dân Việt Nam hết mực ngưỡng mộ.