3 trẻ chết tiêm nhầm Oxytocin: kết luận... có tính “thí tốt“?

Thông tin về việc đã tìm thấy nguyên nhân vụ tử vong 3 trẻ sơ sinh sau tiêm vắc xin tại huyện Hướng Hoá (Quảng Trị) được đăng trên báo Lao Động, ngày 25/10, sau đó được hàng loạt các báo đăng lại, khiến dư luận hết sức quan tâm.

“Cơ quan chức năng đã đưa ra kết luận ban đầu về nguyên nhân tử vong của 3 trẻ sơ sinh sau khi tiêm vắc xin viêm gan B ngày 20/7 tại BV đa khoa Hướng Hóa, Quảng Trị.

Thời điểm tiêm chủng, tại BV mất điện nên nhân viên tiêm chủng đã dùng điện thoại soi tìm vắc xin. Do ở đây, vắc xin được bảo quản chung với thuốc gây co tử cung Oxytocin nên thay vì lấy vắc xin viêm gan B, họ đã lấy nhầm thuốc gây co tử cung tiêm cho 3 cháu bé. Vì thế, 3 ca tử vong đều giống nhau. Điều này được làm rõ khi cơ quan chức năng lấy thuốc còn lại trong xi lanh đã tiêm cho các cháu và kiểm tra”, được đăng tải trên báo Lao Động sáng 25/10.

Tuy nhiên, ngay sau khi thông tin này được lan rộng, khiến cho không chỉ dư luận, mà ngay cả các cơ quan chức năng cũng rất quan tâm. Trả lời phóng phóng viên về vấn đề này, ông Trần Đắc Phu, Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cho biết: “chưa nhận được thông báo từ cơ quan điều tra”.

Còn Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cũng khẳng định bên hành lang Quốc Hội: “Chưa nhận được thông báo kết luận của cơ quan công an về nguyên nhân tử vong của 3 trẻ sơ sinh sau tiêm vắc-xin viêm gan B ngày 20/7 tại Bệnh viện Đa khoa Hướng Hóa (Quảng Trị)”.

Cũng liên quan đến vấn đề này, không ít người đã lên tiếng về việc: Thực hư việc tiêm nhầm thuốc khiến 3 trẻ sơ sinh tử vong ở Quảng Trị? Trên diễn đàn facebook, một người có nick name Sao Hồng bày tỏ: “Mở đầu, bài báo viết: “Theo nguồn tin riêng của báo”, “cơ quan chức năng đã đưa ra kết luận ban đầu”. Mình nghĩ người viết bài này có “nguồn tin” từ chính cơ quan điều tra hoặc từ “cơ quan chức năng” là người của Bộ Y tế tham gia điều tra vụ việc. Tính xác thực của “nguồn tin” có vẽ rất cao. Nhưng “kết luận ban đầu” thì quá vội vã, mang tính võ đoán”.

Cũng từ thông tin bài viết trên, nhiều người đã đặt ra câu hỏi về vấn đề tiêm vắc xin và thuốc gây co tử cung Oxyticin như: (1) Vắc xin và Oxytocin có chứa trong lọ cùng kiểu dáng dễ gây nhầm lẫn hay không? (2) Mỗi ống vắc xin tiêm được cho mấy trẻ? (3) Nếu mỗi ống chỉ có 1 liều thì tại sao cả ba trẻ cùng tử vong? (4) Nếu mỗi ống có nhiều liều thì sau khi mở ra sẽ bảo quản thế nào để đảm bảo chất lượng khi tiêm cho trẻ tiếp theo?

Trả lời các câu hỏi trên, thành viên có nick name Sao Hồng giải thích:

“(1). Không! Ở thị trường Việt Nam hiện nay, tất cả các vaccines ngừa Viêm gan B (VGB) ngoại và nội đều là MỘT LIỀU/MỘT LỌ (vial). Trẻ em lọ 0.5ml (~10 mcrg đơn vị kháng nguyên). Người lớn 1.0ml (~20mcrg...). Oxytocin chỉ dùng ỐNG (ampoule) 05 IU. Nếu là lọ (dung tích lớn >10ml) chỉ dùng cho... trâu bò ngành thú y (lưu ý là thị trường VN và bệnh viện tuyến huyện miền núi thanh toán BHYT không có nhiều lựa chọn để dùng Oxytocin ngoại nhập)!.

(2). Vắc-xin Viêm gan B, mỗi lọ (vial)/01 liều 0.5ml chỉ tiêm cho 01 bé! (vaccines tiêm cho các cháu ở BV Hướng Hóa là sản phẩm của Cty VX & SPYT số 1 Vaibiotech, thuộc Viện VSDT Hà Nội) sản xuất. Loại tiêm (miễn phí) cho các cháu trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng Quốc gia (EPI)! Vắc-xin VGB dùng cho người lớn liều gấp đôi (01 ml=20mcrg…/vial) cũng 01 liều/01 lọ. Không được phép chia sẻ 02 liều cho 2 bé, vì nắp lọ vaccines chỉ được đâm kim hút một lần(bơm tiêm cũng dùng một lần. Các nước giàu nhiều vaccines đóng luôn trong bơm tiêm (syrine) một liều). Tiêm xong vứt luôn bơm tiêm vào “hộp an toàn” (chứa chất thải rắn y tế)! Đó là quy định mà nhân viên tiêm chủng đã/phải được tập huấn hằng năm. Cô Thuận (BVHH ở Khe Sanh) đã có tuổi nghề 20 năm không thể không biết điều đó!

(3). Từ lâu ngành sản khoa cấm thúc đẻ cho sản phụ bằng TIÊM BẮP Oxytocin (chỉ được pha với dịch truyền ung đường IV, tĩnh mạch). Tiêm bắp Oxytocin thường chỉ dùng khẩn cấp khi bị băng huyết sau sinh và mổ bắt con (tiêm thẳng vào cơ tử cung). Nếu “tiêm cho 3 bé cùng một lọ (như bài báo nêu) chỉ có dùng cho “bé”… BÊ (của bò/trâu).

(4). Tất cả vaccines ngừa VGB đều bảo quản ở nhiệt độ 2oC– 8 oC! Oxytocin (thuốc nội: 10 ống/hộp; thuốc ngoại: 05 ống/hộp) bảo quản ở nhiệt độ phòng từ 20 oC – 28oC! Không ai bỏ tủ lạnh vì nhiệt độ không kiểm soát, quá lạnh có thể làm kết tinh thuốc”.

Giải thích về nguyên nhân, mất điện lấy điện thoại soi, nên lấy nhầm thuốc, thành viên này cũng cho là không hợp lý: “Vụ việc xảy ra hôm 20/7/2013, nhiều người đã biết giờ tiêm cho các cháu từ 8g00 – 8g30. Hôm đó trời nắng. Dù có “mất điện” cũng không cần “dùng mobile” để soi, mà vẫn đọc được nhãn lọ vắc-xin để thực hành “3 tra 3 chiếu”.

Ngoài chuyện bảo quản thuốc và vắc-xin khác nhau, với thâm niên 20 năm trong nghề, kỹ năng và thói quen của y tá/y sỹ (Thuận) không thể không nhớ/phân biệt liều tiêm vắc-xin một lọ cho một cháu hay cho “3 cháu bé cùng một lọ”. Sự khác biệt nhau của liều lượng/lần tiêm của vắc-xin và Oxytocin rất rõ (xem các hình minh họa)”.

Ngoài ra, tài khoản facebook có nick name Nam Nguyễn Quốc cho biết: “hôm rồi em lên gặp y tá Thuận, chị Thuận cũng dùng những dữ kiện như thế này để chứng minh cho em thấy sự vô lý của việc quy chụp trách nhiệm cho người tiêm. Em tin điều đó. Và càng tin khả năng "thí tốt'" để cứu chương trình tiêm chủng này của Bô Y tế là rất cao”.

Còn facebook có tên Huân Yêu thắc mắc: “Mình cũng thắc mắc mãi làm sao 2 loại vắc xin để riêng nơi bảo quản với hình dạng khác xa nhau mà lại tiêm nhầm được”.

Qua những ý kiến trên, có thể thấy được rằng, hiện nguyên nhân chính xác về vụ việc 3 trẻ sơ sinh tử vong sau tiêm vắc xin hiện vẫn còn là ẩn số đối với cả cơ quan chức năng và dư luận.