Ngọn đồi huyền thoại
Nằm trên Tỉnh lộ 8, cách trung tâm TP.Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) khoảng 10km về hướng bắc, đồi H’Lăm (buôn Măp, thị trấn Ea Pốk, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk) là một trong những cánh rừng nguyên sinh còn sót lại ở huyện Cư M’gar. Nơi đây lưu truyền một truyền thuyết về chuyện tình yêu của đôi trai gái người Ê Đê, mang đậm nét tâm linh.
Một buổi sáng của những ngày giáp xuân, chúng tôi tìm về buôn Măp, gặp già làng Y Ruê M’Lô (SN 1949, ngụ thị trấn Ea Pốk) để tìm hiểu thêm về ngọn đồi thiêng Cư H’Lăm. Già làng Y Ruê M’Lô cho biết, đồi Cư H’Lăm gắn liền với những câu chuyện huyền thoại tình yêu của 2 anh em cùng họ Niê.
Đưa ánh mắt nhìn về cánh rừng già, già làng Y Ruê kể, ngày xưa, buôn Măp vốn là một địa bàn bằng phẳng, có mạch nước ngọt lịm chảy qua, cây cối xanh tốt nên một bộ lạc người Ê Đê quy tụ về đây, dựng nhà, lập bản. Theo tập tục của người Ê Đê, những người có cùng dòng máu, huyết thống không được phép yêu thương nhau. Chẳng may ai đó phạm luật tục thì chịu sự trừng phạt hà khắc của làng.
Cuộc sống của người dân nơi đây không có gì xáo trộn, cho đến khi xảy ra chuyện tình yêu oan trái của anh em dòng họ Niê. Theo tương truyền, ngày đấy, Y Đhin là một chàng trai nổi tiếng hiền lành với tài săn bắt giỏi và sức khỏe phi thường khiến cho biết bao cô gái thầm thương, trộm nhớ.
Còn người em họ của Y Đhin là H’Hoan cũng được không ít chàng trai theo đuổi, bởi cô sơn nữ này không chỉ trắng trẻo, mái tóc đen mượt mà còn có vẻ đẹp đến mê hồn. Không chỉ vậy, H’Hoan còn có giọng hát líu lo, ngọt ngào và tài năng dệt áo hơn người khiến không ít chàng trai say đắm.
Những tưởng anh em Niê sẽ tìm được cho mình một bến đỗ ưng ý trước rất nhiều lựa chọn. Cho đến một ngày, người dân trong buôn phát hiện Y Đhin và H’Hoan đã đem lòng yêu thương nhau. Mối tình oan nghiệt ấy đã kết thúc cuộc sống vốn rất bình yên của đôi trẻ và người dân trong buôn làng.
Cái kết buồn của mối tình oan nghiệt
Vì vi phạm luật tục, nên 2 anh em phải hứng chịu những hình phạt vô cùng hà khắc mà người dân trong buôn làng đặt ra. Theo đó, Y Đhin và H’Hoan bị buộc phải ăn uống trong máng heo. Đồng thời, cả hai phải dâng lên một con trâu trắng, rượu cần nhằm chuẩn bị cho lễ cúng xin Giàng (trời) tha thứ tội lỗi.
Theo truyền thuyết, không tìm được trâu trắng, anh em nhà Niê buộc phải dùng một con lợn trắng để thay thế. Tuy nhiên, trong lúc hành lễ cúng, giông tố nổi lên, con heo đã được làm thịt trước đó bỗng vùng dậy, vừa bỏ chạy, vừa cất tiếng kêu inh ỏi. Con heo trắng chạy tới đâu thì đất, đá dưới chân heo nứt ra đến đó nhấn chìm cả buôn làng xuống hố đen sâu thăm thẳm.
Sau này, người dân nơi đây đặt tên cho hố đen này là sình đỉa. Nơi 2 anh em nhà họ Niê bị trói để hành lễ, đất đột nhiên cao dần lên thành một ngọn đồi. Kể từ đó, dân trong làng gọi là đồi Cư H’Lăm.
Từ đó, người dân trong buôn Măp rỉ tai nhau rằng, nếu như ai đó lên núi Cư H’Lăm mà nhắc tới anh em nhà họ Niê, thì đầu óc sẽ bị mê muội, không nhớ được đường về. Mọi thứ chỉ chấm dứt khi người nhà mời thầy về làm lễ cúng để được tha tội.
Do đó, không một người dân nào dám lên ngọn đồi Cư H’Lăm chặt cây về làm nhà, dù cho cây rừng ở đây bạt ngàn, xanh tốt. Một người dân ở buôn Măp cho hay: “Người xưa kể rằng đã có không ít người ngang nhiên lên ngọn đồi nói trên chặt cây về làm lán trại thì bỗng dưng bị voi rừng tìm về phá nát. Thậm chí, vừa mới cất nhà xong thì lửa bùng cháy, thiêu rụi hoàn toàn”.
Già làng Y Ruê M’Lô chia sẻ: “Cho đến bây giờ, không một ai biết được, chứng minh được câu chuyện giai thoại về mối tình oan trái của anh em họ Niê có đúng sự thật hay không. Tôi cho rằng, xuất phát từ những câu chuyện huyền thoại ly kỳ, mang nhiều yếu tố tâm linh nói trên, mà hàng trăm năm nay không một ai dám lên rừng để đốn hạ cây cối, săn bắt thú rừng. Có thể, người xưa đã dùng những câu chuyện này nhằm bảo vệ khu rừng nguyên sinh, rộng gần 20ha giữa nơi dân cư sinh sống đông đúc”.
Ông Bùi Thanh Thịnh, Chủ tịch UBND thị trấn Ea Pốk cho hay: “Đồi Cư H’Lăm là một trong những cánh rừng nguyên sinh hiếm hoi còn sót lại ở huyện Cư M’gar. Nơi đây còn lưu truyền nhiều dấu ấn tâm linh mang đậm nét văn hóa của đồng bào dân tộc Ê Đê. Hiện, chính quyền địa phương thường xuyên tuyên truyền, cùng người dân chung tay bảo vệ khu rừng nguyên sinh này”.