Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai ra Quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Nguyễn Văn Vịnh - nguyên Bí thư Tỉnh ủy, nguyên Chủ tịch, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo quy định tại Khoản 3, Điều 281, Bộ Luật Hình sự năm 1999.
Cùng tội danh trên, hai bị can bị khởi tố, bắt giam là ông Doãn Văn Hưởng - nguyên Chủ tịch, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai và Ngô Đức Hoàng- chuyên viên Phòng Kế hoạch – Tài chính Cục Địa chất Việt Nam, thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Cả 3 bị can trên bị khởi tố trong quá trình Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai điều tra vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại UBND tỉnh Lào Cai theo Quyết định bổ sung Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 06/QĐ-CSKT ngày 23/6/2022.
Sai phạm của các bị can trên liên quan vụ án Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Lilama (Công ty Lilama), Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam (Công ty Apatit) trong việc khai thác khoáng sản trái phép tại xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai.
Năm 2009, Công ty Lilama được cấp giấy chứng nhận để thực hiện dự án đầu tư xây dựng khách sạn, nhà hàng tại xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai, trên diện tích 3,77 ha. Sau đó, Công ty Lilama dựa vào văn bản không đúng thẩm quyền của UBND tỉnh Lào Cai để tận thu quặng apatit công khai. Quá trình điều tra xác định, các bị can đã khai thác trái phép hơn 1,5 triệu tấn quặng apatit các loại, giá trị hơn 610 tỷ đồng. Trong đó, Công ty Lilama thu về hơn 484 tỷ đồng; Công ty Apatit Việt Nam cũng hưởng lợi hơn 184 tỷ đồng.
Tháng 9/2021, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lào Cai đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên” và “Rửa tiền”; khởi tố bị can đối với Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng thương mại Lilama.
Mở rộng điều tra, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lào Cai tiếp tục khởi tố bị can đối với một số cán bộ, đảng viên, nguyên và đang là lãnh đạo của Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam, gồm: Nguyễn Quang Huy, nguyên Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam; Phạm Cao Khiêm, nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam; Nguyễn Ngọc Bích, nguyên Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam; Lương Văn Na, nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam; Cao Văn Tham, nguyên Phó trưởng Phòng Kế hoạch thị trường, Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam; Nguyễn Văn Bình, nguyên Giám đốc Xí nghiệp khai thác 3 và Nguyễn Văn Chung, Phó Trưởng phòng An toàn và Môi trường Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam.
Đáng chú ý, ngày 23/6/2022, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lào Cai ra Quyết định bổ sung quyết định khởi tố vụ án hình sự số 06/QĐ-CSKT, quyết định khởi tố bổ sung vụ án hình sự “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Cùng ngày 23/6/2022, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lào Cai ra Quyết định khởi tố bị can, ra lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh khám xét đối với: Nguyễn Thanh Dương, sinh năm 1959, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai; Lê Ngọc Hưng, sinh năm 1960, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai; Mai Đình Định, sinh năm 1961, nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai; Phan Văn Cương, sinh năm 1963, Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Lào Cai.
Ngày 14/7/2022, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lào Cai đã ra quyết định tách vụ án hình sự đối với hành vi của các bị can: Nguyễn Thanh Dương, Lê Ngọc Hưng, Mai Đình Định và Phan Văn Cương để tiếp tục điều tra về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Mới đây, cơ quan chức năng xác định, sai phạm tại Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Lilama, Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam trong việc khai thác khoáng sản trái phép tại xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai, trách nhiệm chính thuộc Chủ tịch UBND tỉnh; Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách; Giám đốc các sở: KH&ĐT; TN&MT, Công thương, Xây dựng, Tài chính, Cục Thuế tỉnh Lào Cai và các cơ quan, tổ chức, các nhân khác có liên quan (giai đoạn 2011-2016).
Tháng 4/2012, ông Nguyễn Văn Vịnh (khi đó là Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai) ký Văn bản số 839, đồng ý tạm giao cho Công ty Apatit Việt Nam tổ chức bảo vệ quặng apatit trong phạm vi 3,77 ha tại xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai; giao Công ty Apatit tiến hành cải tạo mặt bằng khu mỏ để xử lý nguy cơ gây sạt lở đất đá. Trong quá trình cải tạo mặt bằng nếu khối lượng san gạt có kèm theo khoáng sản thì cho phép Công ty Apatit được thu hồi và vận chuyển để quản lý và sử dụng theo quy định. Sau đó, Công ty Apatit và Công ty Lilama đã “bắt tay” nhau ký hợp đồng kinh tế. Nội dung hợp đồng phối hợp thu hồi quặng trong phạm vi 3,77 ha.
Ngày 30/5/2012, ông Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty Lilama đã ký văn bản gửi UBND tỉnh Lào Cai đề nghị giao lại diện tích 3,77ha và cấp lại Giấy chứng nhận đầu tư khách sạn, nhà hàng cho công ty này. Ngày 2/8/2012, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai khi đó là ông Nguyễn Văn Vịnh đã ký Văn bản 2160 với nội dung "Đồng ý chủ trương cho Công ty Lilama đầu tư dự án nhà hàng, khách sạn tại xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai”. Theo nội dung văn bản này, Công ty Apatit Việt Nam bàn giao diện tích đất 3,77 ha tại khai trường 18 xã Đồng Tuyển cho Công ty Lilama để lập dự án. Trong quá trình thực hiện nếu còn khoáng sản, Công ty Lilama được tận thu và thực hiện các nghĩa vụ liên quan theo quy định hiện hành.
Ngày 20/5/2013, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Doãn Văn Hưởng ký Văn bản số 1717 về việc thực hiện các biện pháp quản lý khoáng sản trong khu vực thi công dự án nhà hàng, khách sạn. Tại Quyết định 1717, UBND tỉnh Lào Cai đồng ý với một phần tham mưu của Sở TN&MT, nếu có phát hiện quặng, kể cả quặng nghèo, giao cho Công ty Lilama thu gom, thỏa thuận, thống nhất với Công ty Apatit để tập kết, quản lý sử dụng.
Khi được UBND tỉnh Lào Cai cùng một số sở, ngành “tạo điều kiện”, Công ty Lilama khai thác apatit trái phép, vi phạm Điều 65 và Điều 67 của Luật Khoáng sản năm 2010.
Chỉ trong 2 năm, số quặng apatit mà Công ty Lilama khai thác thuê cho Công ty Apatit Việt Nam và trực tiếp khai thác lên tới hơn 1,5 triệu tấn, trị giá hơn 610 tỷ đồng. Công ty Lilama thu về hơn 484 tỷ đồng; Công ty Apatit Việt Nam cũng hưởng lợi hơn 184 tỷ đồng.
Việc Công ty Lilama lợi dụng dự án xây dựng nhà hàng, khách sạn để khai thác quặng apatit trên khu đất diện tích 3,77 ha là trái phép. Nhưng để sai phạm này có thể xảy ra, trách nhiệm rất lớn thuộc về UBND tỉnh Lào Cai, khi cơ quan này ban hành nhiều văn bản trái pháp luật.
Trong quá trình điều tra, bị can Nguyễn Mạnh Thừa khai nhận đã hưởng lợi bất chính số tiền hơn 177 tỷ đồng từ hành vi khai thác quặng trái phép. Trong số này, bị can có đưa tiền cho một số cán bộ, lãnh đạo thuộc UBND tỉnh, các sở, ban, ngành tỉnh Lào Cai và một số cá nhân.
Thanh tra Chính phủ từng kết luận thế nào?
Năm 2017, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Kết luận Thanh tra số 3238/KL-TTCP về chấp hành chính sách pháp luật trong công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2005 - 2015. Trong số đó có dự án xây dựng khách sạn, nhà hàng công ty TNHH Xây dựng Thương mại Lilama (Công ty Lilama).
Theo kết luận, ngày 27/4/2009, dự án trên được UBND tỉnh Lào Cai cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty Lilama thực hiện với tổng mức đầu tư hơn 25 tỷ đồng trên diện tích 3,77 ha thuộc xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai. Phần diện tích 3,77 ha thực hiện dự án xây khách sạn, nhà hàng của Công ty Lilama nằm trong quy hoạch thăm dò khai thác quặng Apatit theo quyết định của Bộ Công Thương năm 2008.
Quá trình thanh tra xác định, Sở Xây dựng giới thiệu địa điểm lập dự án với diện tích 3,77 ha không thuộc quy hoạch sử dụng đất dịch vụ, đồng thời UBND tỉnh Lào Cai có văn bản cho chủ trương để chủ đầu tư tận thu, thu gom quặng apatit khi thực hiện dự án xây dựng nhà hàng, khách sạn là vi phạm điều 65 và 67 Luật Khoáng sản năm 2010.
Trong thực tế trên diện tích 3,77ha mặt bằng xây dựng khách sạn, nhà hàng, Công ty Lilama đã thu được hơn 1,363 triệu tấn quặng Apatit với số tiền thu được từ việc bán quặng là hơn 379 tỷ đồng.
Thanh tra Chính phủ xác định, UBND tỉnh Lào Cai cho phép Công ty Lilama thực hiện dự án nhà hàng, khách sạn nhưng thực tế là lợi dụng việc thực hiện dự án để khai thác apatit trái phép. Kết luận thanh tra 3238 cũng nêu rõ: "Trách nhiệm thuộc Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách, Giám đốc các sở: Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng giai đoạn 2010-2013".
>>> Mời độc giả xem thêm video Khởi tố, bắt tạm giam bà Nguyễn Phương Hằng