Dưới đây là một số điều khoản gây ra nhiều chia rẽ và có tác động lớn nhất về kinh tế trong thỏa thuận đạt được ngày 27/5, chỉ vài ngày trước khi Bộ Tài chính cạn tiền để chi trả cho các nghĩa vụ của mình.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy. Ảnh: Bloomberg
Dừng giới hạn nợ
Thỏa thuận về trần nợ sẽ cho phép Bộ Tài chính có thể tự do vay trong 2 năm tới trước khi một đợt nâng trần nợ công nữa cần được Quốc hội thông qua. Đây sẽ là chiến thắng cho đảng Dân chủ - đặc biệt là Tổng thống Biden bởi nhà lãnh đạo Mỹ không phải đối mặt với cuộc chiến trần nợ mới trước khi tái tranh cử tổng thống nhiệm kỳ thứ hai.
Các khoản ngân sách tùy theo tình hình
Các nhà đàm phán cũng nhất trí giữ các khoản chi phí quốc phòng ở mức năm 2023 trong năm tới và chỉ tăng 1% vào năm 2025, một nguồn tin thân cận với thỏa thuận cho hay. Thỏa thuận trên sẽ đặt ra những giới hạn đối với các khoản chi tiêu tùy nghi, khoản tiền mà Quốc hội dành riêng mỗi năm để chi tiêu cho các chính sách và chương trình liên bang. Những giới hạn này sẽ không áp dụng đối với các chương trình bắt buộc như Chăm sóc Y tế và An sinh xã hội.
Chi tiêu quốc phòng sẽ tăng 3,3% vào năm tới như Tổng thống Biden yêu cầu trong dự thảo ngân sách. Đây là mức dưới tỷ lệ lạm phát, vì thế nó không đáp ứng mong muốn của những thành viên đảng Cộng hòa có lập trường cứng rắn về quốc phòng và tăng cường sức mạnh quân đội. Đây là sự gián đoạn từ thỏa thuận trần nợ năm 2011, theo đó các mức trần chi tiêu được áp dụng công bằng giữa các khoản chi tiêu quốc phòng và phi quốc phòng.
Thỏa thuận này cũng đồng nghĩa với việc nhiều chương trình liên bang sẽ đối mặt với việc cắt giảm ngân sách vào năm tới bởi không được gia tăng ngân sách tương ứng với tỷ lệ lạm phát. Dù vậy, Quốc hội Mỹ luôn có thẩm quyền thông qua các khoản chi tiêu trong trường hợp xảy ra những sự kiện bất ngờ như chiến tranh hoặc đại dịch.
Các yêu cầu công việc
Thỏa thuận trên cũng kêu gọi sự mở rộng theo từng giai đoạn các yêu cầu công việc để áp dụng cho Chương Trình Hỗ Trợ Dinh Dưỡng Bổ Sung (SNAP), cung cấp phúc lợi hàng tháng nhằm giúp đỡ các hộ gia đình mua thực phẩm họ cần để đảm bảo sức khỏe. Theo một nguồn tin thân cận, thỏa thuận sẽ áp dụng các yêu cầu công việc mới đối với những người nhận hỗ trợ chính phủ, trong đó có chương trình tem phiếu và chương trình Hỗ trợ Tạm thời cho các gia đình nghèo. Nó sẽ đặt ra những giới hạn mới về những người nhận được tem phiếu thực phẩm – đó là những người dưới 54 tuổi và không có con cái.
Tuy nhiên, Nhà Trắng cho biết họ đã giành chiến thắng trong thỏa thuận trên khi mở rộng việc tiếp cận tem phiếu thực phẩm với cựu chiến binh và những nhóm đối tượng dễ tổn thương như người vô gia cư.
Dù vậy, những tiêu chuẩn công việc nghiêm ngặt hơn là một chiến thắng cho đảng Cộng hòa khi tăng cường các quy định với những người muốn nhận sự hỗ trợ từ chương trình chống đói nghèo. Đảng Cộng hòa cho rằng điều này sẽ tiết kiệm tiền bằng cách giảm số người hưởng lợi từ các chương trình trên.
Tuy nhiên, phần này của thỏa thuận này có thể khiến một số thành viên cấp tiến của đảng Dân chủ phản đối bởi họ không muốn gạt những người Mỹ thu nhập thấp ra khỏi các chương trình xã hội.
Thách thức ở lưỡng viện Mỹ
Theo một số nguồn tin, đảng Cộng hòa trong Hạ viện đã tổ chức một cuộc họp trực tuyến để tóm tắt cho các thành viên về thỏa thuận. Sau cuộc họp thông báo về thỏa thuận nâng trần nợ công, ông McCarthy hy vọng Hạ viện sẽ bỏ phiếu thông qua nó vào 31/5.
"Chúng tôi vẫn còn nhiều việc cần làm. Nhưng tôi tin rằng đây là một thỏa thuận về nguyên tắc xứng với kỳ vọng của người dân Mỹ. Sẽ không có các khoản thuế mới và cũng không có các chương trình chính phủ mới. Có nhiều điều nằm trong thỏa thuận này", ông McCarthy cho hay.
Trong khi đó, Tổng thống Biden khẳng định thỏa thuận sẽ "bảo vệ" các chính sách của đảng Dân chủ, song thừa nhận không phải mọi người đều nhận được những gì họ muốn trong thông báo được công bố đêm 27/5.
"Đây là một bước đi quan trọng hướng đến giảm chi tiêu, trong khi bảo vệ các chương trình thiết yếu với người lao động cũng như phát triển kinh tế. Thỏa thuận đã bảo vệ các ưu tiên quan trọng của tôi và đảng Dân chủ cũng như các thành quả lập pháp. Thỏa thuận này đại diện cho sự thỏa hiệp, tức là không phải mọi người đều nhận được những gì họ muốn", ông Biden cho hay.
Để tránh nguy cơ vỡ nợ, Thượng viện và Hạ viện phải thông qua thỏa thuận trên và chuyển cho Tổng thống Biden ký. Đây sẽ là gánh nặng với cả Chủ tịch Hạ viện Mỹ McCarthy và Lãnh đạo đảng Dân chủ trong Hạ viện Hakeem Jeffries. Mặc dù ông McCarthy nhiều lần cho rằng thỏa thuận sẽ được thông qua nhưng hiện chưa rõ có bao nhiêu thành viên đảng Cộng hòa ủng hộ thỏa thuận và cần có bao nhiêu thành viên đảng Dân chủ có cùng quan điểm.
Con đường này cũng có thể trở nên khó khăn tại Thượng viện khi các thành viên có quan điểm bảo thủ đã cho thấy họ không sẵn sàng sát cánh./.