Đây là hai công trình có giá trị kiến trúc, nghệ thuật tiêu biểu mang dấu ấn làng nghề, phố nghề của khu phố cổ Hà Nội.
Đình Kim Ngân, 42 Hàng Bạc và đình Tú Thị số 2 Yên Thái vừa được Bộ VH - TT và DL công nhận di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Đây là hai công trình có giá trị kiến trúc, nghệ thuật tiêu biểu mang dấu ấn làng nghề, phố nghề của khu phố cổ Hà Nội.
 |
| Đình Kim Ngân. |
Dấu ấn làng nghề trong phố cổ
Phố cổ Hà Nội thu hút du khách bởi những thứ còn sót lại của làng nghề, phố nghề cách đây hàng trăm năm. Điều đó được lưu dấu rõ nét ở những đình cổ thờ ông tổ nghề. Đánh giá về kiến trúc của đình Kim Ngân, GS Trần Lâm Biền cho rằng, ở đây in dấu ấn đậm nét của nhiều họa tiết chạm khắc tinh xảo.
Kiến trúc ấy do bàn tay khéo léo của những người thợ mộc, thợ nề cùng với thợ kim hoàn tạo nên, mà ta khó tìm thấy sự hội tụ đó ở các di tích khác. Lịch sử còn ghi, Đình Kim Ngân là công trình kiến trúc tín ngưỡng cổ được xây dựng từ thời Hậu Lê. Đình do người dân Châu Khê tụ cư tại phố Hàng Bạc khởi dựng để thờ ông Tổ Bách Nghệ - ông Tổ sinh ra toàn nghề chứ không phải thờ người đã mang "đặc ân” nghề nghiệp đến cho dân làng Châu Khê. Các giá trị đích thực mà di tích đình Kim Ngân còn bảo lưu được đó là các giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật, lịch sử, tồn tại phát triển của một nghề ở Hà Nội. Đình có diện tích 575m2, có kiến trúc cơ bản gồm: Nghi môn, sân, tiền tế hậu cung kiến trúc theo kiểu chữ "công”, đại đình 3 gian, hậu cung 3 gian được nâng lên trên cao và là hậu cung kép, có sàn thờ và hệ thống vách ngăn riêng biệt, nối giữa hậu cung và tiền tế là ống muống theo kiểu kiến trúc 2 tầng mái, mái trên liên kết với tiền tế, mái dưới tạo không gian hở của hai bên.
Bên cạnh đó, đình Tú Thị là nơi thờ ông Tổ sư nghề thêu, Tiến sĩ Lê Công Hành. Phần lớn thợ thêu là người làng Quất Động, huyện Thường Tín về Hà Nội sinh sống và mở các cửa hàng ở phố Hàng Trống. Không ai rõ niên đại chính xác xây đình, nhưng văn bia còn lại ở hậu cung ghi, lần trùng tu đình lần thứ nhất vào năm Thành Thái 3 (1891). Đình xây ba lớp hình chữ Tam, các nếp kiến trúc do trùng tu nhiều lần nên pha tạp, vật liệu không đồng nhất. Ngoài cùng là 3 gian nhà cỏ, rồi đến sân, 3 gian bái đường và hậu cung, nghệ thuật trang trí lồng đèn, rồng chầu mặt nguyệt, chữ Thọ.
Các di vật đồ gỗ đều sơn son thếp vàng gồm hoành phi, câu đối, ngai, hòm sắc, ống… chuông đồng, 2 bia đá ghi tên những người công đức sửa đình dựng ở hai bên sân. Đặc biệt có 1 hòm sắt để một số đồ thêu rất quý, 1 đôi câu đối bằng vải thêu chữ nền nhung đen viền kim tuyến… Cho đến nay, nghề vàng bạc vẫn cứ thịnh vượng trên con phố Hàng Bạc, và nghề thêu tuy có bị mai một, nhưng những cửa hàng bán sản phẩm thêu tay vẫn còn trên phố Hàng Trống hay một vài con phố khác. Và những thợ thêu khởi nguồn từ làng Quất Động luôn chinh phục được khách mua hàng với đường thêu tinh tế, mềm mại, có hồn, khẳng định một nghề truyền thống tồn tại trong lòng phố cổ từ nhiều thế kỷ.
Một tiềm năng du lịch ngủ quên
Không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, kiến trúc, đình Kim Ngân và Tú Thị còn là những địa chỉ văn hóa thú vị cho khách du lịch khi tới Hà Nội. Khi mà tốc độ đô thị hóa tới mức chóng mặt như hiện nay thì phố nghề, làng nghề Hà Nội còn lại được xem là của hiếm. 36 phố nghề, giờ chỉ còn vài con phố giữ được nghề truyền thống. Như vậy, việc cấp bằng di tích quốc gia cho 2 đình cổ Hà Nội như là một sự khẳng định làng nghề, phố nghề là di sản quý giá của phố cổ. Rất khó có thể khôi phục được phố nghề như trước đây. Vì vậy, những hoạt động văn hóa ở những ngôi đình cổ như là một sự hoài niệm của người Hà Nội, và với khách du lịch thì đó là những trải nghiệm.
Đặc biệt trong không gian rộng ở đình Kim Ngân, một địa chỉ ca trù mà người Hà Nội và du khách trong và ngoài nước thường lui tới vào mỗi dịp cuối tuần. Đình cũng là nơi các nghệ nhân thể hiện nghệ thuật sắp đặt qua các sản phẩm của nhiều làng nghề Hà Nội như: nghề Nón làng Chuông, nghề Quạt Chàng Sơn, sắp đặt không gian trung thu cổ với hướng dẫn làm đèn ông sao, tàu thủy, tiến sĩ giấy, đèn kéo quân… những trò chơi đậm chất dân gian. Kế đó, một hoạt động đặc sắc khiến khách du lịch mê mẩn đó là các nghệ nhân của phố Hàng Bạc tới đình Kim Ngân trình diễn nghề làm vàng bạc. Nhiều hướng dẫn viên du lịch lấy làm tiếc khi "màn” trình diễn của nghệ nhân đầy sức thu hút khách nước ngoài, nhất là ở tour phố cổ, nhu cầu khách xem các nghệ nhân trình diễn là rất lớn nhưng lại ít được ngành du lịch để ý.
 |
| Văn bia trong Đình Kim Ngân. |
Thêm nữa, một con số gây bất ngờ, trong phố cổ hiện có khoảng 50 đình thờ tổ nghề. Tuy nhiên, phần đông du khách mới chỉ biết tới đình Đồng Lạc 38 Hàng Đào (đình chợ bán yếm lụa), đình Kim Ngân và đình Tú Thị. Những ngôi đình còn lại lẩn khuất trong những khu dân cư, đường vào rất khó khăn hoặc nhiều ngôi đình bị người dân chiếm dụng làm chỗ ở từ nhiều năm nay.
Và việc cấp bằng di tích quốc gia cho 2 đình cổ Hà Nội cũng góp phần nuôi hy vọng cho tour phố nghề làng nghề - bản sắc của Hà Nội.
Theo Đại đoàn kết